Bài văn mẫu lớp 9: Phân tích đoạn trích Chuyện cũ trong phủ Chúa Trịnh và 4 mẫu văn hay nhất

Với 4 bài phân tích Chuyện cũ trong phủ Chúa Trịnh, chúng ta nhận thấy rõ về cuộc sống xa hoa tại phủ chúa cùng với nạn nhũng nhiễu của quan lại triều đình thời bấy giờ. Hi vọng, qua đó sẽ giúp các em tham khảo, củng cố kiến thức để đạt được kết quả cao trong học tập.

Dàn ý phân tích Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh

1. Bắt đầu

• Giới thiệu về tác phẩm 'Vũ Trung tùy bút'
• Giới thiệu đoạn trích 'Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh'.

2. Thân bài

- Thói ăn chơi xa hoa, vô độ của chúa Trịnh Sâm

• Chúa cho xây dựng nhiều đình đài, cung điện ở nhiều nơi như 'phủ Tây Hồ, núi Dũng Thúy, núi Trầm' chỉ để thỏa thú vui chơi, đèn đuốc.

→ Hành động xây dựng này vì mục đích cá nhân gây ra ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc sống của nhân dân.

• Tổ chức thường xuyên các cuộc vui chơi ở bờ Tây Hồ, 'mỗi tháng ba bốn lần' -> thu hút đông đảo người, binh lính, nhạc công tham gia, tổ chức như một chợ trời với những trò 'mua bán như ở chợ'--> Làm mất đi tính chân thành, lãng phí, giả dối.
• Thu vén những loài 'trân cầm dị thú, cổ mộc quái thạch' từ dân gian để trang trí cho phủ chúa.
• Việc thu vén này yêu cầu sự đóng góp của nhiều người, 'cả một cơ bình' → Lãng phí, tốn kém.

→ Phạm Đình Hổ đã ghi chép kỹ lưỡng, trung thực về thú vui của chúa Trịnh Sâm mà không một lời bình luận.

• Sự ăn chơi đó là dấu hiệu cho sự sụp đổ của triều đại.

- Sự nhũng nhiễu của các quan lại trong triều đình

• Sự hưởng lạc, thú vui của vua chúa đã tạo điều kiện cho một số quan lại tôn quý, làm người ta nể trọng.
• Dùng lợi dụng 'phụng thủ' làm cớ, thực hiện các hành vi như cướp giật 'chậu hoa cây cảnh, chim tốt khướu hay' từ dân gian.
• Thường xuyên dọa dẫm, 'nhờ gió bẻ măng, ra ngoài dọa dẫm'
• Phá hoại cây cảnh, phá hỏng nhà cửa, hoặc dùng bạo lực để cướp tài sản của người dân.

→ Khám phá những báu vật được dâng lên cho chúa thực chất là vật phẩm mà dân làm ra bằng công sức của họ.

• Tác giả tả lại câu chuyện về gia đình mình (cây lê cao vài mươi trượng, nở hoa trắng thơm, hai cây lựu trắng đỏ) phải bị chặt đi vì sự nhũng nhiễu của quan lại.

→ Tác giả tiết lộ một cách tinh tế sự phê phán, chỉ trích về thói ăn chơi của vua chúa. Đồng thời, thể hiện sự đồng cảm với cuộc sống của người dân trong xã hội.

3. Kết bài

• Nghệ thuật: Phong cách ghi chép chân thực, cụ thể và sinh động.
• Miêu tả chân thực cuộc sống xa hoa của vua chúa và thói nhũng loạn của quan lại.
• Tác giả tinh tế thể hiện cảm xúc của mình.
• Đoạn trích mang lại giá trị nghệ thuật, khám phá sâu sắc về hiện thực.

Phân tích Chuyện cũ trong phủ Chúa Trịnh - Mẫu 1

'Vũ Trung tùy bút' là một tác phẩm gồm tám mươi tám mẩu chuyện nhỏ, được viết tùy hứng, tản mạn về các lễ nghi, phong tục và những sự kiện trong xã hội thời Nguyễn bởi tác giả Phạm Đình Hổ. Trong đó, 'Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh' là một đoạn trích được chọn lọc từ tập sách chữ Hán này. Đoạn trích này, mặc dù ngắn gọn, đã ghi lại một cách chân thực, cụ thể và sinh động những thú vui xa hoa, hưởng thụ của vua chúa cùng với sự nhũng nhiễu của bọn quan lại thời Lê - Trịnh. Thông qua nó, tác giả muốn phê phán, chỉ trích một xã hội đang bước vào sự suy tàn, làm cho dân chúng không thể sống yên bình.

Bắt đầu bằng một cách viết chân thực, không kì kèo của Phạm Đình Hổ, chúng ta được chứng kiến một cuộc sống ăn chơi với những thú vui xa xỉ của chúa Trịnh Sâm cùng với các quan thần của ông. Dù là một vị vua, Trịnh Sâm cũng cần phải lo lắng cho công việc triều đình và giải quyết các vấn đề quốc gia. Nhưng thật đáng buồn khi Trịnh Sâm chỉ quan tâm đến việc thưởng thức cuộc sống xa hoa và lãng phí. Ông cho xây dựng nhiều đền đài, cung điện ở bờ Tây Hồ để phục vụ cho những cuộc vui của mình. Việc này không chỉ diễn ra ở Tây Hồ mà còn ở nhiều nơi mà ông thường lui tới như núi Tử Trầm, núi Dũng Thúy. Điều này khiến cho người dân phải bỏ ra rất nhiều công sức và tiền bạc.

Tại đây, Phạm Đình Hổ đặc biệt mô tả một cuộc dạo chơi của chúa ở phủ Tây Hồ. Khi chúa đến thăm phủ Tây Hồ, Trịnh Sâm thường 'ở trong cung', binh lính thì 'bố trí xung quanh bốn mặt hồ', các quan thần, nhân viên nội thất thì 'đều mặc áo nữ, bao bọc quanh hồ để bán hàng'. Mỗi khi thuyền của chúa tới, có những người quan lại đến hàng quán đó mua sắm như ở chợ. Ở các nơi như 'gác chuông chùa Trấn Quốc hay dưới bóng cây bến đá nào đó', các nhạc công phải ngồi đó để chơi nhạc cho vui. Cuộc vui này thật giả dối và lố lăng. Thậm chí, nó diễn ra đến 'ba bốn lần' mỗi tháng, gây lãng phí không đáng có.

Với ngòi bút khách quan, chân thực, Phạm Đình Hổ đã cho chúng ta nhìn thấy một bức tranh về cuộc sống ăn chơi, hưởng lạc giả dối, lố lăng của vua chúa và các quan lại thời Lê - Trịnh. Những thú vui xa hoa ấy không chỉ làm cho người khác cảm thấy phẫn nộ mà còn gây lãng phí tiền của và công sức của những người lao động trong xã hội thời đó. Thông qua những ghi chú chi tiết này, Phạm Đình Hổ âm thầm chỉ trích xã hội, vua chúa và tầng lớp quan lại chỉ biết hưởng thụ cuộc sống xa hoa mà không quan tâm đến dân chúng và các vấn đề của xã hội.

Không chỉ thú hưởng lạc giả dối, lố lăng, khác người, chúa Trịnh Sâm và bọn quan lại còn có thú chơi cây cảnh cũng thật dị thường. Trong cung vua, 'đủ loại trân cầm dị thú, cổ mộc quái thạch, chậu cây hoa cảnh dân gian' đều có, nhưng đều là những đồ vật bị vua 'lấy cắp', chiếm đoạt một cách trắng trợn. Phạm Đình Hổ mô tả một cách sống động cảnh tượng mang cây đa lớn về làm đẹp cho cung vua. Điều này đòi hỏi một lực lượng lớn để vận chuyển, tốn kém nhiều công sức, thời gian và tiền bạc.

Ngoài ra, trong cung, mọi ngóc ngách đều 'điểm xuyết bằng hình non bộ, giống như một bãi bể non', và các loài chim, vượn cũng được chúa Trịnh thu về để bày bán, tạo nên cảnh tượng ồn ào như 'mưa gió táp, tổ vỡ đàn tan ra'. Đây cũng là cách tác giả bày tỏ cảm xúc kín đáo, tế nhị về thú chơi trong cung vua. Ông nhấn mạnh rằng, dù cung vua có nhiều loài chim, thú lạ, cây cảnh đẹp, nhưng tiếng kêu của chúng cứ như là tiếng 'tổ vỡ đàn', 'mưa gió táp', đều mang điềm báo về sự sụp đổ của một triều đại thối nát, chỉ biết ăn chơi, hưởng lạc trên cơ thể của nhân dân!

Phạm Đình Hổ không chỉ ghi chép về thói ăn chơi vô độ, nhố nhăng của chúa Trịnh Sâm mà còn lưu ý đến thói nhũng nhiễu của những quan lại dưới trướng ông. Đó là những kẻ nổi lên, được ưu ái bởi thói nịnh nọt, là tay sai đắc lực trong cuộc sống xa hoa của vua. Chính thói ăn chơi, hưởng lạc ấy đã tạo ra đám tham quan với thói nịnh bợ, nhũng nhiều. Chúng lợi dụng cơ hội để cướp bóc của dân chúng, giả danh 'phụng thủ' để trộm cắp. Chúng còn phá hủy nhà của dân, lấy cắp cây cảnh, chim tốt, sau đó bắt dân phải bỏ ra tiền để được giải oan. Tất cả những hành động này chỉ là để phục vụ thú chơi và mục đích cá nhân của họ, không quan tâm gì đến cảm nhận của dân chúng.

Tác giả còn kể lại câu chuyện gia đình mình để minh chứng cho sự chân thực của câu chuyện. Gia đình Phạm Đình Hổ ở Hà Khẩu, Thọ Xương có cây lê 'cao vài mươi trượng, lúc nở hoa, trắng xóa thơm lừng', và hai cây lựu trắng và đỏ rất đẹp, nhưng phải chặt bỏ vì sợ bị quấy rối bởi thói nhũng nhiễu của quan lại dưới quyền chúa Trịnh.

Bằng cách mô tả sinh động và chân thực, Phạm Đình Hổ đã bộc lộ sự phê phán, phê bình về thói ăn chơi, hưởng lạc của vua chúa, dẫn đến sự nhũng loạn của quan lại dưới thời Trịnh. Ông cũng bày tỏ sự đồng cảm sâu sắc với số phận của những người bị bóc lột dưới chế độ phong kiến này.

Bằng cách ghi lại một cách rất chân thực, 'Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh' của Phạm Đình Hổ đã phơi bày cuộc sống xa hoa, thú chơi giả dối, lố lăng cùng thói nhũng nhiễu dân chúng của vua chúa và quan lại dưới thời vua Lê chúa Trịnh. Ông cũng ngầm bày tỏ sự phê phán về xã hội thối nát đương thời và ủng hộ những người dân bị áp bức. Đoạn trích này vừa mang tính hiện thực, sinh động với những sự việc thật, vừa mang giá trị nghệ thuật.

Phân tích Chuyện cũ trong phủ Chúa Trịnh - Mẫu 2

Cùng với 'Hoàng Lê nhất thống chí' của nhóm tác giả Ngô gia văn phái và 'Thượng kinh kí sự' của Lê Hữu Trác, 'Vũ Trung tùy bút' của Phạm Đình Hổ là một tác phẩm tiêu biểu trong văn học trung đại Việt Nam, ở thế kỉ XVIII. Dưới bàn tay tài ba của người viết sử, Phạm Đình Hổ đã ghi chép rất chi tiết, khách quan, chân thực về đời sống xã hội thời đó: nghi lễ, phong tục, tập quán... Trong đó, đoạn trích 'Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh' mô tả lại cách vua chúa và quan lại thời Lê – Trịnh sống xa hoa, nhưng cũng làm nổi bật sự nhũng nhiễu. Tác giả phản ánh một xã hội thối nát, chỉ trích vua chúa và quan lại Lê – Trịnh, đồng thời thể hiện niềm thương cảm với cuộc sống của nhân dân thời kì bấy giờ.

Tiếp theo, tác giả tả lại nỗi khổ của nhân dân trước tham lam và nhũng nhiễu của vua chúa quan lại Lê - Trịnh. Ông mô tả rất chi tiết, kèm theo những nhận xét, đánh giá để làm nổi bật sự tham lam, ích kỉ của vua chúa và quan lại, khi họ sử dụng quyền lực để cướp bóc những vật quý báu trong xã hội. Ví dụ, mỗi lần đi chơi, vua chúa cứ thu lượm đủ thứ: cây cỏ, chim chóc, hoa lá. Kể cả cây đa cổ thụ cũng không tha. Trong phủ chúa, mọi thứ đều được trang trí, nhưng những âm thanh đêm hẳn là không bình thường. Có lúc vắng vẻ, chim rì rào, vượn hót đều là dấu hiệu không may. Tác giả đã dự báo về sự sụp đổ của triều đại Lê – Trịnh. Vào năm 1782, chúa Trịnh Sâm qua đời, bên trong triều đại nổ ra cuộc chiến tranh, Thăng Long bị đốt cháy. Vua Quang Trung – Nguyễn Huệ đã đánh bại quân Lê – Trịnh.

Đối với quan lại trong phủ chúa, chúng thường tận dụng quyền lực của chúa để cướp đoạt của dân bằng cách gian lận, ăn cắp. Họ kiểm tra những nhà có hoa, chim hay gì đó giá trị và bắt đầu trộm cắp. Đến lúc tối, họ trèo vào nhà dân và lấy trộm, sau đó buộc tội dân là giấu vật quý để lấy tiền. Thậm chí, đối với những thứ lớn, họ phá hủy nhà của dân để lấy đi. Những người giàu thường bị kết án là giấu vật quý, họ phải bỏ tiền mua sự tha thứ, thậm chí phải hủy diệt vườn cây của mình để tránh khỏi sự trừng phạt.

Cuối cùng, tác giả kể lại sự việc xảy ra trong gia đình mình: Mẹ tác giả, vì sợ hãi và muốn tránh phiền toái từ quan lại, đã phải tự tay chặt hạ cây lê và hai cây lựu quý trong vườn nhà mình. Chi tiết này giúp tăng tính chân thực, sinh động và thuyết phục. Đồng thời, nó cũng là cách gián tiếp phê phán, bày tỏ bất mãn trước cuộc sống xa hoa, tham lam và tàn bạo của vua chúa quan lại Lê Trịnh cuối thế kỉ XVIII.

Tóm lại, 'Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh' là một tác phẩm độc đáo, có giá trị đặc biệt quan trọng. Tác giả mô tả các sự kiện cụ thể, chân thực (có thời gian, địa điểm rõ ràng), và miêu tả chi tiết, tỉ mỉ, kèm theo những nhận định, cảm xúc và thái độ phê phán. Tất cả đều phản ánh một cách khách quan bản chất hiện thực của xã hội đương thời. Vì vậy, tác phẩm không chỉ có giá trị văn học mà còn là một tài liệu lịch sử quý báu. Đồng thời, qua tác phẩm này, người đọc cũng nhận thấy được sự đóng góp của Phạm Đình Hổ đối với thể loại tùy bút, qua đó chỉ ra những đặc điểm của thể loại này: ghi chép sự kiện cụ thể, chân thực và sinh động.

Phân tích Chuyện cũ trong phủ Chúa Trịnh - Mẫu 3

'Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh' được lấy từ Vũ Trung tùy bút của Phạm Đình Hổ. Tác phẩm này mô tả một cách chân thực cuộc sống trong phủ chúa Trịnh Sâm với sự xa hoa, thái độ hống hách của quan lại và cũng thể hiện cuộc sống khốn khổ của nhân dân.

Trước hết, tác giả phác họa cuộc sống xa hoa trong phủ chúa Trịnh và các quan lại xung quanh. Để chứng minh sự xa hoa của chúa Trịnh Sâm, Phạm Đình Hổ đã liệt kê nhiều ví dụ. Trước hết, chúa xây dựng nhiều cung điện, đền đài chỉ để thoả mãn sở thích của mình. Việc xây dựng triền miên không chỉ làm tiêu tốn tiền bạc mà còn làm hao phí sức lực của dân chúng, khiến cho cuộc sống của họ trở nên khốn khổ. Không những thế, chúa còn thường xuyên dạo chơi trên hồ. Những cuộc dạo chơi đó thường đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng của rất nhiều người hầu, khiến cuộc sống của họ trở nên khó khăn hơn. Chúa cũng tổ chức nhiều trò giải trí lố lăng, tốn kém như việc cho các nữ nội thần giả vờ làm hàng bán quanh hồ, thả thuyền ngựa ra hồ và thỉnh thoảng ghé vào mua sắm. Điều này là một cảnh tượng lố lăng chưa từng có trong lịch sử. Đến sự việc thứ ba, tình huống trở nên tồi tệ hơn, chúa Trịnh Sâm không chỉ tổ chức những trò chơi lố lăng mà còn cướp đoạt trắng trợn những vật quý của dân. Để minh chứng cho điều này, tác giả đã cung cấp một ví dụ vô cùng sinh động về việc chuyển đồ dựng một cây cổ thụ. Cuối cùng, tác giả khẳng định: 'Mỗi khi đêm đến, tiếng chim hót, vượn rên rỉ, vài phút sau đó, nửa đêm ồn ào như cơn mưa giông, tổ vỡ nát, biết đâu đây là dấu hiệu của một điều gì không bình thường'. Đây là những suy tư, cảm nhận trực tiếp của tác giả. Trước đó, ông chỉ kể lại sự kiện một cách trung lập, không có cảm xúc, nhưng ở đây ông cũng không thể kìm nén cảm xúc của mình. Những người đọc hiểu biết sẽ nhận ra rằng đây là dấu hiệu của sự suy yếu, một dấu hiệu cho thấy rằng triều đại này sắp đến hồi kết.

Người xưa thường nói rằng: “Thượng bất chính , hạ tắc loạn”. Trong phủ chúa Trịnh, sự tham lam của chúa đã tạo ra một môi trường không công bằng, khiến cho bọn hầu cận và quan lại dưới quyền ức hiếp dân lành. Bằng cách sử dụng hàng loạt động từ và miêu tả sinh động, tác giả thể hiện sự ngang ngược và bất nhân của họ. Người dân phải chịu đựng nhiều bất công và phi lí. Để làm cho đoạn văn trở nên xác thực, tác giả kể một câu chuyện cá nhân về gia đình mình.

Tác phẩm không chỉ hấp dẫn với nội dung đặc sắc mà còn gây ấn tượng với ngòi bút tài hoa của tác giả. Phạm Đình Hổ đã ghi chép một cách chân thực những điều mà ông đã chứng kiến. Ngôn ngữ tự nhiên, trôi chảy, kết hợp hài hòa giữa kể và tả để phơi bày bộ mặt xấu xa, độc ác của chúa Trịnh và bè lũ tay sai.

Với thể loại tùy bút, Phạm Đình Hổ đã ghi lại một cách sinh động khung cảnh sinh hoạt xa hoa trong phủ chúa và sự lộng hành, nhũng nhiễu của quan lại dưới quyền. Tác phẩm cũng phản ánh cuộc sống khốn khổ, áp bức của nhân dân.

Phân tích Chuyện cũ trong phủ Chúa Trịnh - Mẫu 4

Phạm Đình Hổ (1768 - 1839), người quê ở tỉnh Hải Dương, sinh ra trong một gia đình làm quan cuối thời Lê - Trịnh. Ông là một nhà văn tài năng, được biết đến qua nhiều tác phẩm văn thơ chữ Hán. Trong số đó, 'Vũ trung tùy bút' và Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh là những tác phẩm nổi bật.

Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh được viết dựa vào câu chuyện xảy ra khoảng năm Giáp Ngọ - Ất Mùi. Đó là thời kỳ thịnh vượng của chúa Trịnh Sâm, sống trong xa hoa, quyền uy với những niềm vui thú vị. Việc thể hiện rõ qua những chi tiết như thích đi chơi ngắm cảnh đẹp thường xuyên, và đón tiếp chúa cũng phải long trọng không kém lễ hội. Trong phủ chúa, mọi thứ từ chùa đền đến điện đình đều được xây dựng và trang hoàng hoành tráng để phục vụ cuộc sống xa hoa của chúa và quan lại.

Sống trong xa hoa, chúa Trịnh Sâm và đám quan lại trở thành những kẻ 'lũ cướp' lộng lẫy trắng trợn nhân dân. Phạm Đình Hổ đã mô tả chi tiết về những thú vui táo bạo và việc lấy cắp của chúa Trịnh Sâm, thu lượm hàng loạt đồ quý giá từ dân gian. Cuộc sống xa hoa và lạc lõng không bền vững, và kết quả là sự sụp đổ của chúa. Năm 1782, sau khi chúa Trịnh Sâm qua đời, cảnh loạn binh bắt đầu, và sự nghiệp của họ Trịnh tan biến trong một thoáng.

Cảnh loạn lạc lan tràn khắp nơi. Lũ hoạn quan với những thủ đoạn tàn ác đã phá hủy mọi thứ của triều đình. Lũ nhà giàu ngoan cường và mưu mô đã dùng mọi cách để tồn tại trong hoàn cảnh khó khăn.

Trong tình hình đó, tác giả cũng đề cập một phần về gia đình của mình. Mẹ của Phạm Đình Hổ, một phụ nữ phải chặt cây lê cao hàng chục mét và hai cây lựu rực rỡ của gia đình.

Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh là một câu chuyện có thật mà tác giả quan sát và ghi lại. Nó mang lại giá trị lịch sử to lớn, đặc biệt là với những chi tiết và sự kiện nổi bật. Ngòi bút sắc sảo và sâu sắc của tác giả đã tạo ra một nội dung ý nghĩa và gợi cảm xúc. Dù thời gian trôi qua, câu chuyện vẫn giữ được giá trị và nằm trong số những tác phẩm tùy bút nổi bật.

Vào phủ chúa Trịnh là một tác phẩm nổi tiếng của Lê Hữu Trác. Ngoài ra, học sinh và giáo viên cũng có thể tham khảo các bài văn mẫu khác như Phân tích đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh, Cảm nghĩ về giá trị hiện thực sâu sắc của đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh, Giá trị hiện thực của Vào phủ chúa Trịnh, Tìm hiểu đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh, hoặc cả phần Soạn bài Vào phủ Chúa Trịnh.