Bạn Cảm Thấy Mình Đẹp Hay Xấu?

Hình Ảnh Cá Nhân Tiêu Cực

Tự Hình Ảnh (self-image)

• Cách bạn đánh giá chính bản thân.

• Ý thức về cách mà người khác đánh giá bạn.

Như bạn có thể tưởng tượng, hình ảnh bản thân không chỉ liên quan đến những gì bạn thấy khi nhìn vào gương. Nó còn sâu sắc hơn nhiều. Hình ảnh bản thân đề cập đến cách chúng ta nhìn nhận bản thân ở mức độ tổng thể hơn, cả bên trong lẫn bên ngoài.

Theo nhà tâm lý học Oltmann, chúng ta sẽ đánh giá 6 khía cạnh về bản thân như sau:

Về Mặt Vật Lý

Tâm Trạng

Trí Tuệ:

Kỹ Năng

Đạo Đức

Giới Tính

Hình Ảnh Cá Nhân Ảnh Hưởng Mạnh Mẽ Đến Tư Duy Và Hành Vi Của Chúng Ta. Nếu Một Người Có Hình Ảnh Tích Cực Về Bản Thân, Họ Sẽ Có Tendency Tự Tin Và Lạc Quan. Ngược Lại, Người Suy Nghĩ Tiêu Cực Về Chính Mình Sẽ Có Tâm Tôn Thấp, Dễ Trải Qua Cảm Giác Bất An, Lo Lắng. Họ Có Thể Gặp Khó Khăn Trong Việc Giao Tiếp, Xây Dựng Mối Quan Hệ Và Hẹn Hò. Ngoài Ra, Tỷ Lệ Mắc Các Bệnh Tâm Thần Như Rối Loạn Lo Âu, Mất Ngủ Dài Hạn Hoặc Trầm Cảm Sẽ Cao Hơn Ở Những Người Có Hình Ảnh Cá Nhân Tiêu Cực.

Một Người Có Hình Ảnh Cá Nhân Tiêu Cực (Negative Self-Image) Là Khi Họ Nghĩ Mình Kém Cỏi, Không Xinh Đẹp Hoặc Không Hấp Dẫn. Hiện Tượng Tâm Lý Này Có Mối Quan Hệ Chặt Chẽ Với Một Dạng Bệnh Tâm Thần Mang Tên Rối Loạn Ám Ảnh Dị Hình (Body Dysmorphic Disorder), Hay Còn Gọi Là “Hội Chứng Sợ Xấu”. Hội Chứng Này Là Một Rối Loạn Tâm Thần Đặc Trưng Bởi Sự Ám Ảnh Về Những Khuyết Điểm Dù Rất Nhỏ Trên Cơ Thể Của Mình. Hoặc Đôi Khi Họ Tự Tưởng Tượng Ra Các Khiếm Khuyết Thực Tế Không Tồn Tại. Nếu Không Sớm Có Sự Quan Tâm Đúng Cách Thì Tình Trạng Này Có Thể Gây Ra Nhiều Hệ Lụy Nguy Hiểm Như: Rối Loạn Lo Âu, Trầm Cảm Và Thậm Chí Là Tự Tử.

Chúng Ta Rất Dễ Nhận Biết Một Người Có Hình Ảnh Cá Nhân Tiêu Cực Và Hình Ảnh Cá Nhân Tích Cực. Ví Dụ:

• Bạn Cảm Thấy Mình Là Một Người Hấp Dẫn

• Thấy Một Người Khỏe Mạnh Và Hạnh Phúc Khi Nhìn Vào Gương

• Có Hình Ảnh Bản Thân Là Một Người Thông Minh

• Nghĩ Rằng Người Khác Cũng Nhìn Nhận Bạn Giống Như Những Điều Trên Bạn Cảm Nhận Và Chính Bạn.

Ngược Lại:

Tin Rằng Những Người Khác Cũng Thấy Bạn Như Những Cách Bạn Nhìn Nhận Chính Mình.

Self-Image vs Self-Concept

Khái Niệm Bản Thân (Self-Concept) Là Một Cấu Trúc Bao Quát Hơn Hình Ảnh Bản Thân (Self-Image). Nó Liên Quan Đến Cách Bạn Nhìn Nhận Bản Thân, Cách Bạn Nghĩ Về Bản Thân Và Cách Bạn Cảm Nhận Về Bản Thân. Theo Một Nghĩa Nào Đó, Hình Ảnh Bản Thân Là Một Trong Những Thành Phần Tạo Nên Khái Niệm Bản Thân (McLeod, 2008).

Self-Image vs Self-Esteem

Tương Tự Như Vậy, Hình Ảnh Bản Thân Có Liên Quan Nhiều Đến Lòng Tự Trọng (Cái Tôi). Nhìn Tổng Quan, Cách Chúng Ta Nhìn Nhận Bản Thân Là Một Yếu Tố Góp Phần Lớn Vào Cách Chúng Ta Cảm Nhận Về Bản Thân.

Tuy nhiên, lòng tự trọng không chỉ là hình ảnh bản thân sơ bộ mà còn phản ánh sâu xa về sự biết ơn và tự trọng cá nhân.

Một cái nhìn tiêu cực về bản thân thường góp phần làm suy giảm lòng tự trọng, và việc tự trọng thấp thường đi đôi với cảm giác tiêu cực về bản thân.

Hình ảnh bản thân có liên quan đến bản sắc (Identity) như thế nào?

Bản sắc - Identity không chỉ đơn thuần là một khái niệm mà còn là một khái niệm rộng lớn và toàn diện hơn hình ảnh bản thân. Bản sắc là tư duy tổng thể về bản thân, về cái chúng ta là ai. Theo Roy Baumeister, một chuyên gia về khái niệm bản thân và lòng tự trọng, “‘Identity’ nói lên sự tạo ra và áp đặt các định kiến lên bản thân”.

Nói một cách khác, bản sắc là một cái nhìn toàn diện về con người mà chúng ta tin rằng mình là ai và về cách chúng ta mô tả bản thân và người khác về bản thân mình, trong khi hình ảnh bản thân là một phần nhỏ của cái nhìn đó.

9 sự thật đáng chú ý về hình ảnh cá nhân

1. Một nghiên cứu với phụ nữ đã tiến hành thử nghiệm: 3 trên 4 người cho biết họ cảm thấy thừa cân. Nhưng sự thật chỉ có 1 trên 4 thực sự thừa cân.

2. Sau khi tham gia xem hình ảnh của người mẫu thời trang, 7 trên 10 phụ nữ cảm thấy thất vọng và tức giận hơn sau trải nghiệm đó.

3. Rối loạn ăn uống Anorexia Nervosa có tỷ lệ tử vong cao nhất trong tất cả các rối loạn tâm thần.

4. Trong quảng cáo, thân hình của người mẫu thường được mô tả là lý tưởng, nhưng chỉ có 5% phụ nữ Mỹ thực sự sở hữu thân hình đó.

5. Chỉ có 1 trên 10 học sinh trung học bị thừa cân, nhưng 9 trên 10 đã từng thực hiện các biện pháp ăn kiêng.

6. Thanh thiếu niên tham gia vào quan hệ tình dục mà không có bảo vệ thường dễ mang thai không mong muốn, thường có hình ảnh cá nhân tự thân không tốt.

7. Ít trường hợp nam giới bị rối loạn ăn uống vì quan niệm sai lầm rằng đây là vấn đề chỉ dành cho phụ nữ.

8. Phương tiện truyền thông hiện nay có ảnh hưởng lớn đến hình ảnh cá nhân của thanh thiếu niên. Họ cảm thấy giá trị của bản thân phụ thuộc vào việc họ có thân hình gầy gò hay cơ bắp ra sao.

9. Trong một nghiên cứu về duy trì hình ảnh cá nhân và hành vi phân biệt đối xử, bằng chứng cho thấy các định kiến phát triển từ nhu cầu của một người để tự bảo vệ cho nhận thức bản thân bị đe dọa.

“Tự tin quá mức” vào hình ảnh cá nhân

Tự trọng

Những người có tinh thần tự tin vượt trội, thường cảm thấy họ cao hơn những người khác. Họ mơ ước về những thành công cá nhân và tin rằng họ xứng đáng được đặc biệt. Khi gặp phải sự chỉ trích hoặc đánh giá thấp, họ thường có phản ứng tiêu cực và thách thức. Và nếu không lắng nghe phản hồi, họ sẽ không thể tiến bộ hoặc phát triển bản thân.

Mối quan hệ

Những người có lòng tự trọng cao thường cảm thấy bị lạc hậu. Hầu hết chúng ta thích gần gũi với những người khiêm tốn và thực tế. Ngược lại, chúng ta khá khó chịu khi phải trò chuyện với những người tự mãn và tự cao.

Bệnh tâm thần

Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, cảm giác tự cao hơn người khác có thể làm mất đi hạnh phúc của chúng ta. Lòng tự trọng quá mức có thể dẫn đến các vấn đề như Rối loạn Tính cách Tự ái (Narcissistic Personality Disorder), hoặc thậm chí là Rối loạn Lo âu hoặc Trầm cảm nếu không nhận được sự khen ngợi và quý trọng từ người khác.

Tư duy quá tự tin về bản thân đồng nghĩa với niềm tin rằng “Tôi đã hoàn hảo” hoặc “Bạn không đủ tốt, nên tôi không cần phải nghe bạn nói”. 

    Tóm lại, từ góc độ tâm lý, hình ảnh cá nhân (Self-Image) sẽ ảnh hưởng đến chính bản thân ta theo cách chúng ta nhìn nhận về mình. Và cách nhìn của chúng ta có thể tích cực hoặc tiêu cực (positive/negative self-image), tuy nhiên, việc phát triển sự tự tin quá mức cũng có thể gây tổn thương cho bản thân.