Bạn đang suy nghĩ về việc chọn xe ô tô điện và băn khoăn về nơi sạc điện phù hợp?

Việc chuyển từ các phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang các loại xe mới là một trong những mục tiêu quan trọng để giảm lượng khí thải carbon, được nhiều quốc gia đặt ra.

Thay vì câu chuyện về con gà và quả trứng, hiện nay đề tài là về xe điện và hệ thống sạc, vấn đề này sẽ ảnh hưởng lớn đến tương lai của phương tiện bền vững.

Bạn đang lựa chọn xe ô tô điện và đang băn khoăn về vấn đề sạc điện?

Năm 2020, các phương tiện sử dụng động cơ đốt trong được cho là gây ra khoảng 1/5 lượng khí thải carbon tại khu vực châu Âu. Đây là lý do mà EU đang đẩy mạnh chuyển đổi sang các loại phương tiện mới, với mục tiêu giảm 90% lượng khí thải từ giao thông đường bộ vào năm 2050.

Theo một cuộc khảo sát gần đây của Ngân hàng Đầu tư Châu Âu, hơn 2/3 người dân châu Âu cho biết họ sẽ chọn mua xe hybrid hoặc xe điện cho chiếc ô tô tiếp theo của mình. Điều này đưa châu Âu trở thành một thị trường phát triển mạnh mẽ cho xe điện, thu hút sự quan tâm của nhiều công ty, bao gồm cả VinFast của Việt Nam.

Tuy là một tiến triển tuyệt vời, nhưng vấn đề đặt ra là, tất cả những chiếc xe này sẽ được sạc ở đâu?

Hiện tại, vấn đề chính đối với những người đang suy nghĩ về việc mua xe điện vẫn là thiếu hạ tầng sạc đầy đủ và lo ngại về phạm vi hoạt động của xe. Đây là những vấn đề đáng quan tâm, vì sự tiếp cận với các điểm sạc công cộng trên khắp châu Âu vẫn còn nhiều hạn chế. Chỉ có ba quốc gia là Đức, Hà Lan và Pháp đã chiếm đến 70% số lượng điểm sạc công cộng trên toàn khu vực châu Âu.

Câu hỏi quan trọng là làm thế nào để giải quyết sự không đồng đều này và thực hiện một cách công bằng và bền vững. Nếu bạn nghĩ rằng giải pháp chỉ là 'đầu tư xây dựng thêm trạm sạc' thì đó là quan niệm sai lầm, vấn đề này phức tạp hơn nhiều.

Việc sạc xe điện liệu có dễ dàng như đổ xăng thông thường không?

Theo một báo cáo của EU năm 2021 về hạ tầng sạc, 'mục tiêu chính là làm cho việc sạc xe điện trở nên dễ dàng như việc đổ xăng, để xe điện có thể di chuyển một cách thuận tiện trên toàn EU.'

Một báo cáo về 'Chiến lược di động thông minh và bền vững' của Châu Âu đã xác định nhu cầu điểm sạc công cộng đạt khoảng 3 triệu vào năm 2030, với 1 triệu điểm cần được lắp đặt vào năm 2025. Con số này chia thành khoảng 3.000 điểm sạc công cộng mỗi tuần từ giờ đến thời điểm đó.

Một nghiên cứu đa ngành do McKinsey thực hiện cho Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô châu Âu (ACEA) đã cho thấy con số thực tế cần thiết là lớn hơn nhiều. Cụ thể, cần tới 6,8 triệu điểm sạc công cộng vào năm 2030 để giảm 55% lượng khí thải CO2 như mong muốn. Điều này có nghĩa là cần lắp đặt khoảng 14.000 điểm sạc công cộng mỗi tuần cho tất cả các loại xe, so với dưới 2.000 điểm hiện nay.

Tuy nhiên, các báo cáo cũng lưu ý rằng việc đạt được mục tiêu này lại là vấn đề giống như trứng và gà. Việc xây dựng hạ tầng sạc hiện đang chậm hơn doanh số bán xe điện, trong khi doanh số bán xe điện lại chậm lại vì thiếu hạ tầng sạc.

'Các trạm sạc chỉ có ý nghĩa khi có nhiều xe điện trên đường', như Aaron Fishbone, Chủ tịch Truyền thông của ChargeUP Europe, một nhóm đại diện cho ngành công nghiệp hạ tầng sạc, đã nói.

ChargeUP Europe đã đưa ra một chơi xổ số xuất chính sách để giải quyết vấn đề này. Điều quan trọng nhất là triển khai các trạm sạc được điều chỉnh theo chỉ thị cụ thể cho từng quốc gia thay vì một quy định chung cho toàn khu vực, để tạo điều kiện linh hoạt và không gây ra sự mất cân đối.

Vì hạ tầng sạc hiện tại chủ yếu do các công ty tư nhân xây dựng và quản lý, không có kế hoạch tập trung. Mỗi công ty phải tự tìm địa điểm, làm thủ tục xin phép và chờ lắp đặt kết nối mới từ nhà điều hành lưới điện. Điều này có thể mất nhiều năm và gặp nhiều khó khăn.

Theo ông Fishbone, các quy định hiện tại làm chậm tiến trình triển khai không cần thiết, dù công suất lưới điện hiếm khi gặp vấn đề.

Tính khả dụng của trạm sạc và cách thanh toán đang gặp phải các vấn đề khác, do thiếu quy định rõ ràng. Mặc dù Châu Âu đã thiết lập các cổng sạc tiêu chuẩn thành công, nhưng sự tương tác và thanh toán vẫn là thách thức chính.

Ví dụ, các điểm sạc yêu cầu các ứng dụng hoặc phương thức đăng ký khác nhau. Điều này gây ra vấn đề về tính khả dụng của trạm sạc và việc thanh toán.

'Các trạm sạc phụ thuộc vào sự ra đời của nhiều xe điện trên đường. Nếu không có xe, trạm sạc sẽ không được sử dụng, có nghĩa là không có doanh thu', Aaron Fishbone, Chủ tịch Truyền thông của ChargeUP Europe, một nhóm đại diện ngành công nghiệp trong lĩnh vực cơ sở hạ tầng sạc, cho biết.

Nếu bạn đi từ phía nam của Thụy Điển lên phía bắc, bạn sẽ cần tải về bốn ứng dụng khác nhau

Polestar hiện đang cung cấp các dịch vụ kết nối với nhiều trạm sạc khác nhau để giải quyết vấn đề này. Tuy nhiên, bà Svensson nhận thức được còn nhiều thách thức phía trước, đặc biệt là do sự không hòa hợp giữa các nhà khai thác khi chia sẻ dữ liệu

Một vấn đề tiếp theo là tính sẵn có và đáng tin cậy của các trạm sạc. Không ai muốn phải xếp hàng chờ đợi sau hàng chục xe khác để sạc pin. Và cũng không ai muốn đến trạm sạc và thấy nó không hoạt động

Tốc độ sạc của các trạm sạc pin là một vấn đề quan trọng

Vấn đề lớn khác là thời gian sạc, đặc biệt là khi bạn có những chuyến đi xa. Hiện nay, các quốc gia châu Âu đang tập trung vào việc lắp đặt các trạm sạc công cộng dựa trên số lượng xe điện hoặc trên mỗi kilômét đường đi. Nhưng sự khác biệt giữa một bộ sạc 50KW sau mỗi 100 km và một bộ sạc 175KW với tốc độ nhanh hơn là rất lớn

Cách đo lường này gây ra vấn đề về thời gian sạc và chi phí. Việc triển khai các loại sạc nhanh và chậm không hợp nhất sẽ ảnh hưởng lớn tới việc lập ngân sách cho hạ tầng

Không chỉ thế, một điểm quan trọng cần lưu ý là không phải tất cả các trạm sạc đều tương đồng. Sử dụng điện xanh sẽ giảm thiểu lượng khí thải nhiều hơn so với điện từ nhiên liệu hóa thạch. Thay vì chỉ đơn giản là tăng số lượng trạm sạc, các nhà hoạch định chính sách cần thúc đẩy sử dụng nhiều nguồn điện xanh hơn khi xây dựng hạ tầng sạc. Nếu không, mục tiêu ban đầu của việc chuyển đổi sẽ trở nên vô nghĩa

Theo nghiên cứu của Polestar, sử dụng điện hỗn hợp, xe điện của họ cần đi 78.000 km để bù đắp carbon trong quá trình sản xuất. Năng lượng xanh chỉ cần 50.000 km.

Trạm sạc điện là vấn đề quan trọng hơn cả chỗ đỗ xe.

Khi mua ô tô xăng, người ta cũng phải tính toán chỗ đậu. Thậm chí có thành phố chỉ cho đăng ký xe khi có bãi đỗ. Với ô tô điện, ngoài chỗ đỗ còn phải có trạm sạc điện.

Vinfast cung cấp 3 lựa chọn sạc cho khách hàng: trạm sạc nhanh, cổng sạc công cộng, sạc bằng cổng di động mang theo xe, và sạc treo tường tại nhà.

Trạm sạc nhanh cần từ 30 phút đến 1 tiếng để sạc đầy 70% pin từ mức 10%. Còn bộ sạc di động cần từ 7 đến 11 tiếng, và sạc treo tường khoảng 3 tiếng 15 phút.

Người dùng ô tô điện phải tính toán nơi ở, điểm đến và chỗ nghỉ để sạc điện, khác với ô tô xăng chỉ cần vài phút để đổ nhiên liệu.

Sự quan trọng của chỗ sạc điện rõ ràng nhất ở Trung Quốc, khi người dân mua xe điện quá dễ dàng nhưng lại thiếu trạm sạc, nên họ tìm cách sạc bất thường như treo dây từ tầng cao xuống sân chung cư.

Câu hỏi hiện tại là liệu các hãng xe có thể chia sẻ trạm sạc chung không. Vinfast là hãng đầu tiên tại Việt Nam đầu tư xây dựng trạm sạc chuẩn J1772 phù hợp với nhiều loại ô tô điện (trừ Tesla). Người mua đang mong đợi câu trả lời từ Vinfast về việc chia sẻ trạm sạc.

Tương lai của các trạm sạc pin đang trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

Châu Âu vẫn đang đối mặt với vấn đề không sản xuất đủ năng lượng xanh để đáp ứng nhu cầu trạm sạc. Tuy nhiên, các chính sách đang được thảo luận để tìm giải pháp.

Sạc thông minh là một giải pháp, nơi trạm sạc được điều chỉnh theo công suất lưới điện và tính khả dụng của năng lượng sạch. Tuy nhiên, điều này đòi hỏi các tiêu chuẩn mở và tính tương thích của các xe điện.

Tiêu chuẩn Plug and Charge có thể giúp các hệ thống sạc trở nên thân thiện hơn với người dùng. Thông tin thanh toán được lưu trữ trong xe thay vì trong ứng dụng hay chìa khóa, tiêu chuẩn này đặt ra các vấn đề về quyền riêng tư và bảo mật cần được giải quyết.

Dù cơ sở hạ tầng và năng lượng xanh cần thời gian để xây dựng, nhưng các nhà khai thác điểm sạc có thể thực hiện các giải pháp ngay bây giờ để tăng cường sự lựa chọn năng lượng xanh.

Một số đơn vị đã bắt đầu cung cấp năng lượng xanh bằng cách mua tín dụng năng lượng tái tạo. FastNed, ví dụ, đã lắp đặt tấm pin mặt trời trên các trạm sạc của họ để tạo ra điện sạch.

Theo ông Fishbone, thị trường xe điện vẫn đang ở giai đoạn đầu. Xe điện chưa phổ biến rộng rãi nhưng sẽ phát triển trong tương lai. Tuy nhiên, chúng ta vẫn chưa đạt đến thời điểm đó.