Bản mẫu lớp 11: Nghị luận văn học về Lời tiễn dặn (Dàn bài + 2 Mẫu) Những bài văn xuất sắc lớp 11

Bản mẫu lớp 11: Viết văn nghị luận phân tích giá trị đặc sắc của tác phẩm thơ Lời tiễn dặn cho người yêu bao gồm 2 bản mẫu văn khác nhau rất hay cùng với hướng dẫn chi tiết về cách viết. Điều này sẽ giúp các bạn tham khảo để nâng cao trình độ văn học của mình với các bản mẫu văn xuất sắc gần với chương trình học.

TOP 2 bài nghị luận về Lời tiễn dặn xuất sắc dưới đây sẽ là tài liệu hữu ích cho các bạn trong quá trình học tập, tự học và tự đọc để mở rộng sự hiểu biết về văn học của mình một cách sâu sắc hơn, làm văn một cách sáng tạo. Hãy thêm vào đó phân tích về Lời tiễn dặn.

Dàn bài nghị luận về Lời tiễn dặn

1. Giới thiệu

- Giới thiệu về tác giả và bài thơ 'Lời tiễn dặn'.

- Thể hiện sự chân thành, lòng yêu thương sâu sắc của chàng trai dành cho người yêu, và mong muốn vượt qua những rào cản để tình yêu được trọn vẹn.

2. Nội dung chính

a. Cảm nhận của chàng trai về tâm trạng của cô gái khi trở về nhà chồng:

- Buồn bã, đau đớn khi phải sống trong một cuộc hôn nhân thiếu tình yêu.

- Đau đớn, lòng đau xót vì kết thúc mối tình đẹp của cuộc đời.

b. Tâm trạng và lời tiễn dặn của chàng trai:

* Cảm xúc của chàng trai khi chia tay người yêu:

- Tiếc nuối, khao khát không muốn rời xa.

- Tuyệt vọng, bối rối khi nhìn thấy người yêu dần xa mình hơn mỗi ngày.

*Lời tiễn dặn phần 1 (Từ 'Quảy gánh...' đến '...bước vào tuổi già'):

- Tình yêu của chàng trai dành cho cô gái là vĩnh cửu, được thể hiện từ đầu mùa xuân đến cuối mùa đông.

- Khẳng định sẽ mãi chờ đợi cô gái cho đến ngày hai người được ở bên nhau.

=> Tình yêu không biên giới, sâu sắc vượt qua thời gian.

c. Lời tiễn dặn phần 2 (Phần còn lại):

- Sau lời tiễn dặn, sẽ luôn chờ đợi, bây giờ là lúc khẳng định quyết tâm cùng nhau vượt qua mọi khó khăn để ở bên nhau.

- Lời an ủi, động viên, kèm theo những hành động quan tâm, chăm sóc (chải tóc cho anh, buội tóc cho em, làm thuốc cho em uống khi đau...) → Đau lòng, cảm thấy bất lực khi thấy người yêu bị đau đớn, bị hành hạ.

=> Tình yêu sâu đậm, trung thành, kiên định, quyết tâm cùng nhau vượt qua mọi trở ngại để ở bên nhau.

3. Kết bài

- Khẳng định tình yêu chân thành, sâu sắc và kiên định của chàng trai dành cho cô gái, bất kể hoàn cảnh ra sao.

- Lời tiễn dặn cũng là sự phản kháng mạnh mẽ của hai nhân vật trong tác phẩm và của các cặp đôi dân tộc Thái trong quá khứ, luôn mong muốn tự do yêu đương, sống hạnh phúc bên người mình yêu thương.

Nghị luận về Lời tiễn dặn

Truyện thơ dân gian Việt Nam là thể loại đặc sắc và phong phú, thể hiện tinh thần và ước mơ cao đẹp của nhân dân ta. Trong số đó, có một tác phẩm đặc biệt có tên “Tiễn dặn người yêu”. Trong đó, đoạn trích “Lời tiễn dặn” thể hiện khát khao, ước mơ về tình yêu tự do, hạnh phúc của con người.

“Tiễn dặn người yêu” là một truyện thơ nổi tiếng của người dân tộc Thái, gốc tên là “Xống chụ xon xao”. Câu chuyện kể về một cặp nam nữ biết nhau từ nhỏ, yêu nhau say đắm. Khi trưởng thành, chàng trai vì nghèo không thể cưới cô gái, cô bị gả cho một chàng trai giàu có. Đoạn trích “Lời tiễn dặn” mô tả cảnh chàng trai tiễn cô gái về nhà chồng và những ngày tiếp theo.

Đọc những câu thơ như:

“Đi mãi lòng vẫn về
Quay đầu nhìn vẫn mong
Đau nhớ khi bước chân dần xa.
Em đến rừng ớt, lá ớt chờ đợi,
Em đến rừng cà, lá cà ngồi ngóng.
Em đến rừng, lá ngón dài trông.”

Người đọc có thể cảm nhận được nỗi đau chia ly của đôi trai gái. Dù yêu nhau nhưng họ phải chia xa vì hoàn cảnh. Câu thơ cũng phản ánh tâm trạng do dự, ngập ngừng như muốn kéo dài thêm thời gian, để cô gái có thêm thời gian chờ đợi chàng trai nói lời tạm biệt. Ớt, cà, lá ngón đều là loại cây có lá độc, như muốn nói mỗi bước chân của cô gái đều đau lòng, xót xa. Chỉ mong chờ nếu chàng trai không đến, cô có thể sử dụng loại thuốc độc đó để rời xa thế giới đau khổ này. Và cuối cùng, chàng trai cũng đến, cô gái hài lòng “Anh đã đến, em bẻ lá xanh em ngồi”. Họ trao nhau những lời động viên, hứa hẹn, dù cô gái có thế nào đi chăng nữa thì chàng trai vẫn trung thành. Thế nên “Nhận lời nhắc nhở, anh mới chịu quay lại/ Được lời dặn dò, anh yêu em mới chịu ra đi”.

“Xin hãy cho anh đặt vai gần
Quấn quanh vai, ôm lấy hương của em,
Cho sau này lửa mai tang ấm,
Chỉ một lần được ở bên em thay lời tiễn biệt!”

Sau khi chờ đợi, cô gái và chàng trai ngồi bên nhau nói lời tiễn dặn. Khi hai người ở bên nhau, họ không cần nói gì. Ngôn từ trở nên dư thừa. Họ ngồi im lặng, để hương thơm của cô gái quấn quýt, hòa quyện vào chàng trai. Dù sau này chàng trai có mất đi, bị hỏa táng theo tập tục nhưng hương thơm của cô gái anh yêu sẽ mãi ở bên anh. Tình yêu của chàng trai dành cho cô gái dường như trở thành vĩnh cửu, ngay cả khi anh không còn trên thế gian này nữa, anh vẫn muốn mang theo. Mặc dù họ phải xa nhau vì hoàn cảnh, vì cha mẹ cô gái phản đối anh nghèo nàn. Sự bất công trong truyền thống khiến cho đôi trẻ bị chia xa, tình yêu tan vỡ. Và để phản kháng lại điều đó, họ thề hẹn, hứa hẹn với nhau. Tình yêu của đôi trẻ liên kết với thiên nhiên của làng quê, kéo dài mãi mãi qua từng tháng ngày. Thời gian từ mùa hè đến mùa đông chỉ là một chu trình không bao giờ kết thúc, và tình yêu của họ cũng sẽ tiếp tục theo chu trình vĩnh cửu đó. Dù không được ở bên nhau nhưng họ vẫn trung thành, trân trọng, và mong chờ được ở bên nhau khi về già.

“Chúng ta yêu nhau, chờ đến tháng Năm khi lau nở,

Mặc dù không thể ở bên nhau, tình yêu của chàng trai dành cho cô gái vẫn mãnh liệt, nồng nàn. Vì yêu cô, anh cũng yêu đứa con của cô với người chồng khác. Anh nói:

“Em nhỏ, anh sẽ ôm em
Em xinh, anh sẽ bồng em
Cho anh đỡ con, đỡ ngượng
Nựng em rồng, em phượng đừng buồn.”

Anh gọi con của cô và người chồng là “con dòng”, “con rồng, con phượng”. Trong mắt anh, chỉ cần là con của cô, anh coi nó như báu vật để chăm sóc, yêu thương. Hành động cao thượng này chứng tỏ tình yêu của anh là chân thành và hoàn toàn trong sáng, không có điều gì có thể cản trở. Mặc dù cô gái đã về nhà chồng, nhưng anh vẫn kiên quyết bảo vệ, chăm sóc cô:

“- “Dậy đi em, dậy đi em ơi!
…
Uống ống thuốc này em sẽ khỏi đau”.

Khi cô gái bị ngược đãi, bị đánh đập bởi nhà chồng, chàng trai đã xuất hiện để bảo vệ, chăm sóc cô. Mỗi lời nói, mỗi hành động dịu dàng, ẩn chứa tình yêu thương của chàng trai đã khiến người đọc cảm thấy xót xa vì tình yêu của họ. Anh nhẹ nhàng đỡ cô dậy, lau sạch áo, chải lại mái tóc rối của cô rồi chế thuốc cho cô uống. Cuối cùng, anh là người đưa đôi tay giúp đỡ, che chở cho người mình yêu. Tất cả điều này thể hiện tình yêu chung thủy, bao dung, và lòng vị tha cao cả.

“Tơ rối đôi ta gỡ cùng nhau
…
Người xiêm xui, không ngó ngàng.”

Chàng trai đã cam kết sẽ luôn ở bên cạnh, yêu thương và hỗ trợ cô gái. Thậm chí, nếu phải, họ sẽ cùng nhau đối mặt với số phận. Cái chết trong bài thơ không phải là điều đáng buồn mà ngược lại, nó là sự thể hiện cho việc tái sinh vào những cuộc sống mới, để họ được hạnh phúc bên nhau. Họ tin rằng chỉ cần trung thành và yêu thương, tình yêu của họ sẽ trở thành mạnh mẽ. Sức mạnh của tình yêu sẽ giúp họ vượt qua mọi thử thách và ở bên nhau mãi mãi.

Trong đoạn trích “Lời tiễn dặn”, ngoài việc thể hiện tình yêu trong sáng, trung thành, người đọc còn thấy rõ các phong tục, tập quán và cảnh đẹp của thiên nhiên trong miền núi. Tất cả được mô tả một cách sinh động, giàu hình ảnh, gợi nhiều tưởng tượng thú vị. Điều này là một trong những lý do quan trọng khiến cho “Tiễn dặn người yêu” được xem là một trong những tác phẩm truyện thơ nổi tiếng và xuất sắc nhất trong văn học dân gian.

Đánh giá hay nhất về Lời tiễn dặn

Tình yêu - một chủ đề đã làm xao xuyến lòng người và tạo ra vô số bài thơ. Mỗi nhà thơ có cách biểu hiện riêng: từ một tình yêu mang tính triết lý của Tago, đến tình yêu mãnh liệt của Puskin, hay tình yêu đầy cảm xúc của Xuân Diệu. 'Tiễn dặn người yêu' là một trong những tác phẩm nổi bật về phong cách sáng tạo của người dân tộc Thái. Trong tình yêu, những khó khăn thường là thách thức trên con đường dẫn đến hạnh phúc. Tâm trạng của người con trai trong đoạn trích “Lời tiễn dặn” đã được diễn tả rất sâu sắc và da diết, thể hiện qua những cảm xúc chân thành và đầy ý nghĩa.

Truyện thơ là các câu chuyện dài được kể bằng thơ, kết hợp giữa tự sự và trữ tình một cách hài hòa. Trong số các chủ đề nổi bật của thể loại này là khát vọng tự do yêu đương và hạnh phúc của đôi lứa. 'Tiễn dặn người yêu' là một tác phẩm thơ của dân tộc Thái với 1846 câu thơ mô tả câu chuyện tình yêu và hôn nhân của nhân vật chính. Câu chuyện được chia thành ba phần: Yêu nhau sâu sắc - chia lìa đau khổ - đoàn tụ hạnh phúc. Đoạn trích này đặc biệt là lời của chàng trai, thể hiện sự đau đớn khi phải tiễn cô gái về nhà chồng, chứng kiến cảnh cô bị người chồng đánh đập, tâm trạng của cô được phản ánh qua lời chân thành của anh.

Điều đau khổ nhất trong tình yêu là khi người mình yêu ở bên cạnh nhưng không thể chạm vào, không thể quan tâm. Đó là lúc mà hai người bên cạnh nhau nhưng có một khoảng cách không thể vượt qua. Điều đó cũng là nỗi đau khổ và tâm trạng của cô gái trong câu chuyện, cô luôn muốn ở bên cạnh người yêu của mình:

'Vừa đi vừa ngoảnh lại,
Vừa đi vừa ngoái trông,
Chân bước xa lòng càng đau nhớ.
Em tới rừng ớt ngắt lá ớt ngồi chờ,
Tới rừng cà ngắt lá cà ngồi đợi,
Tới rừng lá ngón ngóng trông'.

Hành động liên tục 'ngoảnh lại, ngoái trông' đã thể hiện sự chờ đợi của cô gái trước khi trở thành vợ của người khác. Cấu trúc thơ “vừa đi vừa…” lặp lại hai lần làm cho người đọc cảm nhận được sự đau đớn và nặng nề trong bước chân của cô gái. Tình yêu của họ như đang giữ chân cô lại, không cho phép cô bước tiếp vì nỗi đau trong lòng. Cùng với đó, loạt hành động tiếp theo (ngắt lá ớt, ngắt lá cà) chỉ là mong chờ gặp người yêu. Những từ ngữ được sử dụng một cách dày đặc, lặp lại như thể hiện nỗi khổ đau và lòng nhớ thương của cô gái, mong chờ người yêu. Mỗi khi đến một khu rừng, cô dừng lại để ngắt lá, mong chờ thêm chút nữa. Các hành động này thể hiện tâm trạng đau khổ và lòng yêu thương sâu sắc của cô gái, kết thúc mối tình của họ một cách đẹp đẽ.

Trong khoảnh khắc đó, có lẽ nhờ tiếng gọi của hai trái tim đồng điệu mà chàng trai đã cảm nhận được nhu cầu của người yêu, như hai người đã hẹn nhau từ trước, chàng trai đã đến những nơi mà người yêu đã đi qua:

'Khi anh đến, em vui lòng bẻ lá xanh để em ngồi;
Được nhận những lời an ủi, anh mới đồng ý quay trở lại,
Được nhớ nhắc một vài lời, anh mới chịu rời đi'

Cảm thấy lòng người bị xé rách bởi lời tiễn biệt đầy đau lòng. Trong giây phút tiễn biệt này, người đàn ông Thái với sự gần gũi và tình cảm, dù trong hoàn cảnh khó khăn, anh vẫn muốn dành thời gian cuối cùng bên cạnh người mình yêu. Cách ngôn ngữ thân mật của người Thái khiến người ta cảm thấy ngọt ngào. Anh gọi mình là 'anh yêu của em' và gọi cô là 'người đẹp anh yêu' ngay từ đầu bài thơ, thể hiện tình yêu của anh vẫn còn đầy đam mê, sâu sắc, ngay cả khi cô đã đi theo người chồng.

Nhiều người sống trong sự phụ thuộc vào tình cảm, thậm chí 'hòa mình' vào người mình yêu. Họ muốn người ấy luôn ở bên cạnh và suy nghĩ về mình. Và người Thái cũng có một phong tục tương tự như vậy:

'Xin hãy để anh gần bên,
Đắp lấy hương của em trên vai,
Để lúc sau khi chết, anh vẫn cảm nhận được mùi hương ấy
Chốn bên em sẽ thay lời tiễn biệt!'

Theo phong tục hỏa táng của người Thái xưa, khi linh hồn rời bỏ thì cần có hương của người mình yêu để siêu thoát. Vì thế, chàng trai nghĩ rằng nếu không có người yêu thương, cuộc đời này sẽ trở nên trống vắng. Vì vậy, khi còn ở bên cạnh người yêu, anh muốn ôm lấy, gần gũi với cô để hương thơm của người yêu còn đọng lại, để sau khi chết không cảm thấy cô đơn, bị lạc lõng.

Ai không ao ước sau khi cưới được người yêu thì cùng nhau xây dựng một tổ ấm hạnh phúc bên nhau. Tuy nhiên, ít có người đàn ông nào như anh, với lòng từ bi, dung hòa, vượt qua mọi giới hạn thông thường vì tình yêu dành cho chị:

'Em nhỏ, hãy đến đây cho anh ấp ủ
Em dễ thương, hãy đến đây cho anh bế
Hãy để anh ôm em, đừng ngần ngại,
Nựng nhẹ em như nắng mai, em như con phượng, đừng buồn nhé'

Dù có bao nhiêu trở ngại hiện thực đứng trước tình yêu của anh, tình yêu của chàng trai dành cho cô gái không hề suy giảm, anh không chỉ yêu chị mà còn yêu con của chị. Đó là cách anh thể hiện tình yêu cao quý, anh yêu mọi thứ thuộc về chị và sẵn lòng chia sẻ mọi khó khăn trong cuộc sống hàng ngày. Chàng trai này giống như nhân vật trong câu ca dao Việt Nam:

'Con yêu làm mỡ trên tro
Ba gánh nước rửa, con ơi, cho con yêu'

Những tình cảm chân thành, cao đẹp đó càng là lý do để họ đến với nhau. Và lời thề trách nhiệm được thể hiện một cách rõ ràng với người con gái anh yêu, với tình yêu vững vàng của hai người:

'Chúng ta yêu nhau, chờ đến khi cây lau nở vào tháng Năm,
Chờ đến khi mùa nước đỏ cá về,
Chờ đến khi chim tăng ló hót gọi hè.
Nếu không ở bên nhau mùa hạ, chúng ta sẽ ở bên nhau mùa đông,
Nếu không ở bên nhau khi trẻ, chúng ta sẽ ở bên nhau khi già đầu'.

Chàng trai một lần nữa nhấn mạnh nỗi đau chia lìa của mình. Sau những ngày tháng làm việc để kiếm tiền trở về quê, điều mà anh mong đợi nhất là có thể lấy người mình yêu. Tuy nhiên, hiện thực phũ phàng đã khiến họ gặp gỡ rồi phải xa nhau. Chàng trai đã ghi chép trong lòng lời thề tình yêu son sắt. Đoạn thơ đã trở thành một trong những cách diễn đạt tình yêu tốt nhất trong văn học Việt Nam. Anh quyết tâm chờ đợi, không ngại thời gian và không gian. Họ chờ đợi nhau từ mùa lau nở, mùa lũ trở lại, cho đến khi chim tăng ló hót gọi hè. Tiếp theo là từ 'thời trẻ đến khi 'già đầu'. Với chàng trai, việc gặp nhau không bao giờ là muộn, nếu không thể ở bên nhau khi trẻ thì khi 'đầu bạc răng long' ta vẫn sẽ đồng hành. Bên cạnh đó, tác giả sử dụng cấu trúc 'Nếu không ở bên nhau...chúng ta sẽ ở bên nhau...' để khẳng định quyết tâm tìm kiếm hạnh phúc cuối cùng, sẽ làm mọi cách để được ở bên người mình yêu.

Trong tình yêu không phải lúc nào cũng đầy ắp cảm xúc mãnh liệt, nồng nàn, mà sau nỗi yêu thương, nhớ mong là sự xa cách, chia lìa. Và ở đây, đó chính là nỗi đau khổ, luôn dằn vặt trong lòng chàng trai khi chứng kiến cô gái bị đánh đập, hành hạ ngay trước mắt, giờ đây anh chỉ còn có thể làm một điều duy nhất là chăm sóc, an ủi bên cô trong giai đoạn khó khăn này:

“Dậy đi em, dậy đi em ơi!
Dậy rũ áo kẻo bọ,
Dậy phủi áo kẻo lấm!
Đầu bù anh chải cho,
Tóc rối đưa anh búi hộ!
Anh chặt tre về đốt gióng đầu,
Chặt tre dày, anh hun gióng giữa,
Lam ống thuốc này em uống khỏi đau'

Vì muốn một tình yêu chung thủy với người yêu, có lẽ cô gái đã phản kháng, không tuân theo đạo lý của một người phụ nữ, chỉ để mong bị đuổi, trả về nhà, đoàn tụ với người yêu. Tất cả những việc cô làm, chàng trai đều hiểu, giờ đây trong chàng là một nỗi xót xa, bất lực cùng cực, chỉ còn có thể đứng đằng sau mà vỗ về, an ủi, tận tình chăm sóc sau những trận đòn roi của gia đình chồng.

Anh dạy cô không chỉ về cơ thể, mà còn về tinh thần, giúp cô có ý chí, nghị lực để vượt qua những khó khăn, anh muốn nói với cô rằng dù có chuyện gì xảy ra, cô sẽ không cô đơn, luôn có anh ở bên cạnh cô để cùng vượt qua mọi khó khăn:

'Chúng ta sẽ cùng gỡ bỏ mớ rối này,
Chúng ta sẽ vận hành lại cối quay này;
Vận hành lại cối quay gỗ tốt,
Trở lại với thời kỳ hạnh phúc thuở trước'

Hình ảnh 'chúng ta cùng gỡ bỏ mớ rối, cùng vận hành lại cối quay' là minh chứng cho lời hứa của chàng sẽ đồng hành với người yêu đối mặt với mọi khó khăn, luôn là điểm tựa vững chắc cho cô mỗi khi gặp trục trặc. Nhưng sức chịu đựng của con người không phải vô hạn. Khi thực tế quá đắng, chàng trai quyết tâm muốn phá vỡ mọi quy tắc, giành lại người yêu được thể hiện qua hình ảnh về cái chết:

'Chết ba năm, hình vẫn còn treo đó,
Chết trở thành dòng sông, vực nước mát lòng,
Chết trở thành mảnh đất, mọc dây trầu xanh tươi,
Chết trở thành lớp bèo, ta trôi nổi cùng ao,
Chết trở thành muối, ta múc lên cùng một bát'

Chết là khi con người đã đến cuối con đường, không còn gì có thể làm nữa, quá bức xúc với hiện thực cuộc sống. Những đôi này không chọn con đường đó mà ngược lại là quyết tâm sống hạnh phúc, sống mạnh mẽ, cùng nhau vượt qua rào cản của xã hội để tiến tới tình yêu của họ. Sử dụng hình ảnh về cái chết chỉ để làm nổi bật thêm sức mạnh sống động, ý chí đồng lòng, mong muốn đoàn tụ của họ đã khiến ta liên tưởng đến những vần thơ của Xuân Diệu:

'Phút gần gũi như giờ chia biệt
Tưởng trăng tàn, hoa phai cùng hồn hao
Yêu, mà chắc chắn gì đã được yêu!
Yêu, là chết một chút trong lòng'

Có người nói: Tình yêu là một trách nhiệm kéo dài cả đời. Trong biển người vô tận, gặp được một người là duyên số, nên khi quyết định ở bên nhau, đừng bao giờ buông tay. Liệu kiên nhẫn và niềm tin có thể đưa đến cái kết hạnh phúc như một câu chuyện cổ tích?

'Yêu nhau, tình Lú - Ủa cay đắng,
Lời thề đã trao không phai mờ;
Như trâu bán ngoài chợ,
Như lúa thu muôn bông.
Lòng ta thương nhau trăm lớp nghìn trùng,
Chắc chắn như vàng, như đá.
Yêu nhau, tình gỗ cứng trọn đời,
Yêu nhau, kiếp già đồng lòng không rung lắc,
Ta yêu nhau dù gió thổi, không gì lay chuyển,
Người chọc giận, lòng ta vẫn im lìm'

Sử dụng phép so sánh, tác giả đã làm cho ta hiểu hơn về phong tục đặc biệt của người Thái và những câu chuyện tình yêu ngọt ngào của họ. Sau những khó khăn, họ đã đoàn tụ và sống hạnh phúc bên nhau. Sức mạnh của tình yêu chân chính sẽ đem lại kết thúc viên mãn. Tình yêu của họ giống như Lú và Ủa, dù cách xa nhau nhưng tình yêu vẫn mãi mãi.

Kết cục của họ là niềm tin vào một tình yêu chân chính, có thể làm cho những điều tưởng chừng không thể trở thành hiện thực. Họ sẽ cùng nhau vượt qua mọi gian khó để nhận lại điều quý giá nhất. Câu chuyện của họ là minh chứng cho niềm tin vào tình yêu chân chính trong xã hội cổ điển. Lời tiễn dặn cũng là lời kêu gọi chống lại những phong tục lạc hậu, những bị kiềm chế trong tình yêu. Tác giả cũng thể hiện mong muốn tự do trong tình yêu, quyền tự quyết định cuộc sống hôn nhân của người Thái.