“Nói xấu” là một khái niệm phổ biến trong cuộc sống hàng ngày. Mọi người đều từng trải qua ít nhất một lần trở thành nạn nhân của hành vi này. Hậu quả của việc nói xấu không chỉ làm tổn thương uy tín, danh dự mà còn ảnh hưởng đến tâm trạng của người bị nói. Tuy nhiên, ít ai biết rằng việc này còn có thể làm giảm tuổi thọ của người nói xuống đến 5 năm. Mặc dù có vẻ khó tin, nhưng đó là sự thật hoàn toàn có thể xảy ra.
1. Tìm Hiểu Về Nguyên Nhân Gây Tổn Thọ - Hậu Quả Của Việc Nói Xấu
“Nói xấu” đơn giản là những lời lẽ không tốt đẹp về người khác, lời nói không chính xác, việc phóng đại vấn đề để tạo ra những ý kiến tiêu cực nhằm làm giảm uy tín, bôi nhọ danh dự của đối tượng.
Nhiều người thích nói xấu người khác và thường tự bào chữa rằng “Tôi chỉ đưa ra nhận xét thôi mà”.
Đừng Hiểu Lầm!
Nói Xấu và Nhận Xét Là Hoàn Toàn Khác Biệt. Người Nói Xấu Luôn Có Quan Điểm Riêng Về Những Gì Họ Nói. Đôi Khi, Họ Đang Cố Ý Lẫn Lộn Khái Niệm Này Với Nhận Xét.
Thực Sự, Những Lời Nhận Xét Cũng Có Một Số Điểm Tương Đồng Khi Chúng Ta Nói Về Một Người Nào Đó. Chúng Cũng Có Thể Được Xem Là Một Phần Không Thể Thiếu Trong Cuộc Sống. Đây Cũng Là Một Gương Phản Chiếu Giúp Chúng Ta Tự Nhìn Nhận Lại Bản Thân, Tỉnh Táo Và Hướng Tới Sự Phát Triển. Tuy Nhiên, Điều Đó Chỉ Đúng Đối Với Những Lời Nhận Xét Tích Cực, Đúng Bản Chất Vấn Đề Và Hướng Tới Sự Tiến Bộ.
Còn Đối Với Những Lời Nhận Xét Phủ Định, Không Tích Cực, Chủ Quan, Có Mục Đích Sân Si Thì Lại Ngược Lại. Nói Một Cách Rõ Ràng, Những Lời Nhận Xét Đó Chính Là Việc Lẫn Lộn Khái Niệm: “Nói Xấu” - Một Gương Mặt Mà Người Đó Đã Vẽ Sẵn Và Chỉ Soi Sáng Phía Sau Lưng Của Chúng Ta.
Để Dễ Phân Biệt, Hãy Nhớ Rằng: Nhận Xét Luôn Đến Từ Một Trái Tim Chân Thành Và Đi Đúng Vào Bản Chất Của Vấn Đề Mà Không Bao Giờ Phóng Đại Hoặc Bịa Đặt.
2. Liệu Nói Xấu Có Thực Sự Làm Giảm Tuổi Thọ?
Điều Này Hoàn Toàn Đúng Và Đã Được Nhiều Nhà Nghiên Cứu Chứng Minh.
Dựa Trên Những Nghiên Cứu Chính Thống, Tuần Báo Phụ Nữ Josei Seven của Nhật Bản Đã Đưa Ra Kết Luận Rằng: Nói Xấu Có Thể Gây Hại Cho Sức Khỏe Tâm Thần Của Người Nói Và Có Thể Giảm Tuổi Thọ Đến 5 Năm.
Kết Luận Này Không Phải Là Suy Luận Mà Đã Được Khẳng Định Bởi Những Nguyên Nhân Khoa Học Sau Đây:
Nguyên Nhân Đầu Tiên: Dopamine - Sự Thừa Thành Sai
Khi Nói Xấu Ai Đó, Não Bộ Kích Thích Sản Sinh Chất Dopamine (Hay Còn Gọi Là Hormone Khoái Cảm). Chất Này Khuyến Khích Ta Tiếp Tục Tạo Ra Những Hành Vi Lặp Đi Lặp Lại. Điều Này Dẫn Dắt Hành Vi Nói Xấu Trở Thành Thói Quen.
Ban Đầu, Dopamine Là Chất Vô Hại Trong Một Phạm Vi Có Giới Hạn. Thế Nhưng, Việc Nói Xấu Quá Nhiều Cũng Đồng Nghĩa Với Việc Chất Dopamine Sản Sinh Ra Quá Mức. Điều Này Làm Hại Đến Cơ Thể Của Những Người Nói Xấu.
Theo Nhà Thần Kinh Học Risa Sugiura: “Chúng Ta Luôn So Sánh Mình Với Người Khác. Việc Này Kích Thích Tiết Dopamine. Với Liều Lượng Vừa Phải, Dopamine Vô Hại, Thậm Chí Có Lợi. Nhưng Nếu Tất Cả Chúng Ta Đều Cảm Thấy Hài Lòng Ở Mức Độ Vừa Phải Thì Sẽ Không Có Cái Gọi Là Nghiện”.
Nguyên Nhân Thứ Hai: Cơ Chế Boomerang Của Bộ Não
Khi Nói Xấu, Bộ Não Theo Cơ Chế Boomerang, Nghĩa Là Những Gì Bạn Chế Nhạo Người Khác Cũng Khiến Bạn Bị Thương Y Như Người Bị Chế Nhạo. Việc Nói Xấu Cũng Khiến Bản Thân Gây Ra Căng Thẳng, Dẫn Đến Tình Trạng Ăn Ngủ Kém Chất Lượng. Trong Khi Đó, Bộ Não Phải Đảm Nhiệm Nhiệm Vụ Làm Giảm Căng Thẳng Mà Chính Bạn Tạo Ra. Điều Này Gây Kiệt Sức Cho Não Bộ Và Có Thể Gây Mất Trí Nhớ Hoặc Sụt Giảm Trí Tuệ.
Nguyên Nhân Thứ Ba: Cơ Chế Gây Hấn Thụ Động
Nói Xấu - Theo Phân Tâm Học, Đây Là Cơ Chế Gây Hấn Thụ Động. Có Nghĩa Là Bạn Thể Hiện Cảm Xúc Tiêu Cực Một Cách Gián Tiếp, Cũng Là Cách Bạn Tự Phòng Vệ Trong Tâm Trí Mình. Gây Hấn Thụ Động, Khiến Bạn Không Thể Bộc Lộ Được Cảm Xúc Thật Ra Ngoài. Những Cảm Xúc Tiêu Cực Bị Kiềm Chế Và Không Cách Nào Được Giải Tỏa Gây Ảnh Hưởng Đến Tâm Lý Và Sức Khỏe.
Đây Là Ba Lí Do Gây Ảnh Hưởng Nhiều Nhất Đến Sức Khỏe Của Bạn. Chẳng Sớm Thì Muộn, Nếu Cứ Nói Xấu Người Khác Hoài, Bạn Cũng Sẽ Bị Tổn Thọ.
3. Tại Sao Con Người Lại Thích Nói Xấu Nhau?
Chúng Ta Ai Cũng Biết Việc Nói Xấu Không Hề Tốt, Là Không Nên. Biết Là Vậy, Thế Nhưng Nhiều Người Lại Không Thể Ngừng Được Việc Nói Xấu Nhau, Thậm Chí Có Những Người Lại Tỏ Ra “Nghiện” Nói Xấu, Nghiện Bịa Chuyện, Nghiện Bôi Nhọ Người Khác. Lý Do Thì Cũng Chỉ Bởi Những Điều Sau:
An Ủi Bản Thân
Bác Sĩ Tâm Thần Người Pháp - Frédéric Fanget Từng Đưa Ra Nhận Định Về Việc Nói Xấu Rằng: Đây Là Một Cách Gián Tiếp Để Nói Tốt Về Chính Mình. Việc Nói Xấu Chỉ Nhằm Mục Đích Làm Cho Người Khác Trở Nên Thấp Kém Hơn. Từ Đó Người Nói Có Thể Tự An Ủi Về Khuyết Điểm Của Mình Rằng Người Khác Cũng Không Tốt Đẹp Hơn Mình Là Mấy.
Đó Cũng Là Lí Do Khiến Nhiều Người Lúc Nào Cũng Cố Tỏ Ra Mình Hơn Người Khác Bằng Cách Buông Lời Chê Bai: “Nó Cũng Chẳng Giỏi Giang Gì Đâu, Có Người Nâng Đỡ Cả”, “Chẳng Qua Là Đi Chăm Đi Thẩm Mỹ, Spa Nên Da Mới Đẹp Vậy”, “Nhà Có Điều Kiện Thì Lo Mà Chẳng Giỏi”....
Thực Chất, Đây Cũng Là Một Hình Thức Thể Hiện Của Sự Ghen Tị, Đố Kị Mà Con Người Ta Thể Hiện Ra Bằng Lời Nói. Họ Luôn Muốn Giảm Nhẹ Những Điều Tốt Đẹp Của Người Khác Bằng Những Lời Nói Không Đúng Bản Chất Vốn Có Về Người Khác. Từ Đó Họ Có Thể Cảm Giác An Toàn, Bớt Lo Sợ Về Việc Ai Đó Đang Ảnh Hưởng Quyền Lợi Của Mình.
Xây Dựng Mối Quan Hệ
Theo Các Nhà Tâm Lý Học, Điều Khiến Cho Người Lạ Trở Nên Gần Gũi Nhau Hơn Đó Là Những Câu Chuyện. Câu Chuyện Nào Gắn Kết Sự Liên Kết Đó Mạnh Nhất Lại Chính Là Những Câu Chuyện Có Tính Bất Ngờ, Gây Sock, Tiêu Cực. Bởi Lẽ Những Nội Dung Như Vậy Sẽ Luôn Khiến Người Tò Mò Hay Hóng Hớt Cảm Thấy Cuốn Hút, Kịch Tính Và Dễ “Chế Biến” Thêm Nội Dung.
Ngoài Ra, Đây Cũng Là Một Hình Thức Tạo Niềm Tin, Khiến Đôi Bên Cảm Thấy Được Tin Tưởng Khi Chia Sẻ Những Thông Tin “Tuyệt Mật”, “Chỉ Có Tôi Và Bạn Biết”. Điều Này Khiến “Kho Tàng Những Câu Chuyện Không Hay” Về Người Khác Cứ Thế Mà Nhân Lên Còn Họ Thì Cảm Thấy Càng Gần Gũi Nhau Hơn Khi Cùng Chia Sẻ Về Những Điều “Bí Mật” Như Vậy. Và Những Mối Quan Hệ Bắt Nguồn Từ Việc Nói Về Người Thứ Ba Cứ Thế Lại Xích Lại Gần Nhau Hơn.
Một Chiêu Trò Cạnh Tranh
Có Hai Kiểu Cạnh Tranh: Cạnh Tranh Công Bằng Và Cạnh Tranh Không Công Bằng. Nhiều Người Cạnh Tranh Không Công Bằng Với Người Khác Bằng Cách Giở Thủ Đoạn - Nói Xấu. Đây Là Hình Thức Làm Giảm Uy Tín, Danh Dự Của Đối Phương, Khiến Đối Phương Bị Tâm Lý, Bị Đánh Giá Xấu… Hình Thức Này Cũng Được Khá Nhiều Người Chuộng Dùng, Nhất Là Những Người Có Lòng Dạ Không Mấy Rộng Lượng.
Giải Tỏa Cảm Xúc
Những người thường phàn nàn hoặc nói xấu thường là do họ đang chứa đựng quá nhiều cảm xúc tiêu cực trong lòng. Họ muốn giải tỏa cảm xúc đó không phải bằng hành động mà bằng lời nói. Điều này thể hiện một cách thụ động thường xuyên trong cuộc sống hàng ngày.
4. Những hậu quả tiềm ẩn khác của việc nói xấu
Ngoài việc làm giảm tuổi thọ, nói xấu còn đem lại nhiều hậu quả không mong muốn cho người nói. Cụ thể là:
Mất đi sự uy tín của bản thân
Khi người khác tin tưởng bạn, họ sẽ nghe và tin những câu chuyện mà bạn kể. Nhưng nếu những câu chuyện đó là giả dối, sớm hay muộn cũng sẽ bị phát hiện. Họ sẽ nghi ngờ tính chân thực của câu chuyện đó. Khi họ nhận ra sự thật, sự tin tưởng của họ đối với bạn cũng sẽ giảm đi. Điều này cũng được xác nhận qua một nghiên cứu khoa học được công bố trên tạp chí European Journal of Social Psychology vào năm 2011: Mọi người sẽ ít được yêu thích và tin tưởng hơn khi họ nói xấu về người khác.
Thêm vào đó, việc phê phán người khác trong thời gian dài cũng khiến họ trở nên mệt mỏi và cảnh giác với bạn. Bởi vì không ai biết, có một ngày nào đó, người mà bạn nói xấu lại chính là họ.
Tác động đến sự phát triển bản thân trong tương lai
Hành vi nói xấu thường xuyên sẽ làm bạn bị ảnh hưởng về tâm trạng rất nhiều. Bạn sẽ trở nên đố kỵ, cáu gắt, và những đặc điểm không tốt trong tính cách sẽ xuất hiện nhiều hơn. Điều này sẽ làm trở ngại cho bạn trong công việc và các mối quan hệ xã hội.
Bạn sẽ không thể trở thành một người thành công trong sự nghiệp nếu miệng bạn không được tín nhiệm và uy tín của bạn ngày càng giảm.
Bạn sẽ không thể hòa nhập trong các mối quan hệ với đồng nghiệp nếu luôn sống trong tình trạng cạnh tranh cao độ, cáu gắt.
Bạn sẽ không thể có những suy nghĩ sáng tạo hay ý tưởng đột phá khi các chất dopamine đang thúc đẩy bạn phê phán người khác.
Tiếp tục nói xấu đồng nghĩa với việc rơi vào vực sâu không lối thoát.
Bạn sẽ mãi cảm thấy cô đơn
Khi bạn là người thích phê phán, cũng đồng nghĩa với việc bạn phải đối mặt với sự không tin cậy, sự đề phòng và sự cách biệt. Điều này sẽ khiến bạn sống trong cảm giác cô đơn khốc liệt.
Những mối quan hệ bạn đã xây dựng từ việc phê phán sẽ sớm tan vỡ, vì họ cũng sợ rằng họ có thể trở thành nạn nhân tiếp theo...
Cuối cùng, những người từng yêu thương bạn cũng sẽ rời bỏ vì họ sợ rằng một ngày nào đó họ sẽ trở thành nhân vật chính trong những câu chuyện không mấy tốt đẹp của bạn.
Nói xấu vào thời điểm này cũng đồng nghĩa với sự cô đơn.
5. Cách để từ bỏ thói quen phê phán người khác là gì?
Nếu bạn đã có thói quen nói xấu người khác, ba phương pháp sau đây có thể giúp bạn cải thiện một phần thói quen không tốt của mình.
Thẳng thắn đối mặt với vấn đề
Nếu bạn đang trải qua nhiều cảm xúc tiêu cực, hãy tìm cách khác để giải tỏa chúng thay vì phê phán người khác.
Hãy thẳng thắn đối mặt với cảm xúc của bản thân. Ví dụ, hôm nay bạn cảm thấy không vui, không hài lòng... Hãy tìm một không gian an toàn để thể hiện cảm xúc của mình. Đừng kìm nén và thể hiện qua lời nói không tôn trọng.
Đối mặt trực tiếp với cảm xúc của mình. Đôi khi, đòi hỏi một chút tự tin và dũng cảm. Nếu bạn không thích cách mặc của người khác, hãy trực tiếp nói với họ thay vì nói sau lưng.
Nếu muốn, bạn có thể đối diện trực tiếp với họ và nói rằng: 'Hôm nay bạn mặc đồ không hợp...' thay vì nói sau lưng họ.
Thanh tịnh tâm hồn
Nếu trong tâm trí bạn chứa đựng những ý nghĩ không tích cực, hãy tìm cách loại bỏ chúng khỏi bản thân.
Bạn có thể áp dụng nhiều phương pháp khác nhau để làm sạch tâm hồn. Ví dụ, đọc sách tích cực, nghe nhạc, viết nhật ký, thực hiện các hành động thiện nguyện, những điều làm bạn cảm thấy tích cực...
Hoặc bạn có thể thiết lập thói quen suy nghĩ trước khi nói. Ví dụ, suy nghĩ kỹ lưỡng, nói chậm rãi...
Tóm lại, hãy tập trung vào việc tu tâm để tránh gây ra xung đột.
Xây dựng những mối quan hệ lành mạnh
Thay vì tham gia vào các nhóm vô ích, những hội “trò chuyện” không giới hạn, bạn hãy kết bạn với những người không có thói quen trò chuyện vô bổ. Không phải ngẫu nhiên mà người ta thường nói: “Chọn bạn mà kết”. Kết bạn với những người tử tế, bạn sẽ học được nhiều điều hơn. Họ sẽ nhắc nhở bạn khi bạn mắc lỗi, sẽ trực tiếp góp ý về những việc bạn làm không đúng chẳng hạn.
Quan trọng hơn tất cả, những người có ảnh hưởng tiêu cực sẽ không thể làm bạn bị “nhiễm” theo. Và ai biết được, bạn có thể gặp được những người bạn đích thực trong cuộc sống. Bởi khi bạn đối xử với người khác một cách chân thành, bạn cũng sẽ nhận được sự chân thành từ họ.
Mong rằng bài viết này có thể hỗ trợ cho những ai đang có thói quen không tốt - nói xấu để giảm thiểu thói quen này. Còn đối với những người bạn muốn nhắn nhủ, hãy dũng cảm gửi thẳng cho họ nhé!
Tác giả: Hanie