Buzz
Nếu bạn từng nói với một đứa trẻ rằng Rồng lửa đang bay về để chia sẻ kẹo với chúng hoặc bạn nói với cô bạn thân rằng mình đang trên đường đến quán cà phê nhưng vẫn đang ngồi nhà với bộ đồ mùa đông... thì bạn đã nói dối.
Những câu chuyện như thế này thường được gọi là 'sự thật gợi cảm', những câu chuyện nhỏ, gợi cảm được kể để tránh làm tổn thương cảm xúc của ai đó hoặc để duy trì sự hòa hợp xã hội. Chúng thường được xem như một cách để bảo vệ hoặc an ủi ai đó, mặc dù chúng có thể không hoàn toàn trung thực.
Nhưng liệu sự thật gợi cảm có tốt và đáng tin như những gì nó thể hiện không?
Khi nào 'white lies' sẽ có ích?
Nếu bạn tin vào sự thật gợi cảm, thì bạn có thể cảm thấy rằng những câu chuyện như vậy phục vụ một mục đích quan trọng như bảo vệ cảm xúc của ai đó như chúng ta đã cùng nhau nói ở đầu bài. Nếu chúng ta kể chuyện để mang lại lợi ích cho người khác, đây được coi là sự thật gợi cảm.
Ví dụ, một sinh viên mới đến thành phố học đại học, những tuần đầu tiên vô cùng khó khăn nhưng vì muốn gia đình không lo lắng nên đã nói rằng mọi thứ đều ổn.
Trong tình huống này, sinh viên đã suy nghĩ về cảm xúc của người thân và thể hiện lòng tốt của mình. Và cậu bạn biết rằng bản thân sẽ sớm thích nghi và ổn trở lại nên ngay thời điểm này lười nói dối ấy là hợp lý.
Trong một số trường hợp khác, những lời nói dối cũng có giá trị tương tự. Một bác sĩ nói với bệnh nhân giai đoạn cuối rằng 'chỉ cần anh thoải mái và cố gắng vui vẻ thì sẽ mau hết bệnh', nhưng thực ra anh ta chỉ còn vài tháng để sống tiếp. Lời nói dối có vẻ nghiêm trọng nhưng nhìn chung nó tốt.
Hậu quả của sự 'dối trá'
Khi các nhà nghiên cứu xã hội khám phá hậu quả của sự dối trá, họ đã kết luận rằng niềm tin và thực hành phổ biến liên quan đến sự lừa dối này là sai và có hại. Những lời nói dối - ngay cả những lời nói dối nhỏ bé - không giúp ích nhiều như bạn nghĩ, và chúng gây hậu quả nhiều hơn so với bạn tưởng tượng.
Phản bội lòng tin: Những lời nói dối vô hại có thể làm mòn lòng tin trong các mối quan hệ theo thời gian. Nếu người bị nói dối phát hiện ra sự thật, họ có thể cảm thấy bị phản bội, ngay cả khi lời nói dối ban đầu nhằm mục đích tha thứ cho cảm xúc của họ. Những lời nói dối vô hại lặp đi lặp lại có thể dẫn đến sự đổ vỡ lòng tin và làm căng thẳng mối quan hệ.
Lừa dối và không trung thực: Nói dối vô hại liên quan đến việc cố tình xuyên tạc sự thật. Điều này duy trì một nền văn hóa lừa dối và có thể giúp mọi người dễ dàng biện minh cho những lời nói dối quan trọng hơn hoặc hành vi phi đạo đức trong tương lai. Nó có thể làm mờ ranh giới giữa những gì được chấp nhận và những gì không.
Các vấn đề chưa được giải quyết: Lời nói dối vô hại có thể ngăn cản việc giải quyết các vấn đề hoặc xung đột tiềm ẩn. Bằng cách tránh các cuộc trò chuyện khó khăn hoặc che giấu sự thật, các vấn đề tiềm ẩn có thể tồn tại, dẫn đến sự phẫn nộ và các biến chứng hơn nữa. Giao tiếp cởi mở và trung thực là rất quan trọng để duy trì các mối quan hệ lành mạnh.
Cơ hội phát triển bị bỏ lỡ: Trung thực và phản hồi mang tính xây dựng là điều cần thiết cho sự phát triển cá nhân và nghề nghiệp. Khi ai đó nói dối vô hại thay vì cung cấp phản hồi trung thực, nó sẽ tước đi cơ hội học hỏi và cải thiện của người nhận. Nó có thể cản trở sự phát triển cá nhân và ngăn cản các cá nhân thực hiện những thay đổi cần thiết.
Cảm giác tội lỗi và căng thẳng: Mặc dù lời nói dối vô hại có thể nhằm tránh xung đột hoặc khó chịu, nhưng chúng có thể tạo ra cảm giác tội lỗi và căng thẳng cho người nói dối. Theo thời gian, mang gánh nặng của sự không trung thực có thể gây tổn hại đến sức khỏe tinh thần và cảm xúc.
Lời nói dối trắng có được chấp nhận không?
Mặc dù nguyên tắc đạo đức và trung thực được coi là quan trọng trong hầu hết các nền văn hóa và xã hội trên thế giới. Tuy nhiên, đa phần chúng ta đều không quá nghiêm túc với việc một người 'nói dối trắng'.
Có những câu chuyện về việc dùng lời nói dối trắng được ca tụng và kể lại nhiều lần.
Như chuyện về Chiếc lá cuối cùng của nhà văn Mỹ O. Henry. Kể về Sue và Johnsy – hai nữ họa sĩ trẻ sống trong một khu nhà trọ, nơi cũng ở đó họa sĩ già Behrman. Johnsy bị bệnh nặng, cô từng muốn từ bỏ, nhưng cuối cùng, hành động của Behrman đã thay đổi suy nghĩ của cô.
Trong hầu hết các trường hợp, không nên tin lời nói dối trắng vì nó làm mất lòng tin và độ tin cậy của người nói.
Lời nói trung thực và đáng tin cậy là nền tảng của mối quan hệ và giao tiếp hiệu quả. Khi một người nói dối, đặc biệt là dối trắng, họ đánh mất lòng tin và có thể gây ra sự hỗn loạn và mất đáng tin cậy.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt, như trong hoạt động trò chơi, tiểu thuyết hoặc những trò đùa vui, lời nói dối có thể được chấp nhận khi mọi người đều hiểu rằng đó chỉ là một phần của trò chơi hoặc tình huống giải trí.
Tóm lại, trung thực và đáng tin cậy là quan trọng trong giao tiếp và mối quan hệ. Nên có cảnh giác và đánh giá một cách cẩn thận trước khi tin lời nói của người khác, đặc biệt là khi có những dấu hiệu hay bằng chứng cho thấy có sự nghi ngờ về tính trung thực của họ.
