Bằng lăng sẻ

Bằng lăng sẻ, còn được biết đến với các tên gọi khác như tử vi, bá tử kinh, bách nhật hồng (Tên khoa học: Lagerstroemia indica) là loài cây có nguồn gốc từ Đông Á. Vào khoảng năm 1790, nhà thực vật học người Pháp André Michaux đã đưa loài cây này đến Hoa Kỳ, cụ thể là Charleston, Nam Carolina. Hiện nay, Bằng lăng sẻ là cây bụi hoa cảnh rất được ưa chuộng, được trồng rộng rãi ở miền trung Hoa Kỳ và trên toàn thế giới. Ở Việt Nam, cây thường bị nhầm lẫn với loài Tường vi, một loại hồng leo.

Thông tin nguồn gốc

Loài cây này có nguồn gốc từ Trung Quốc, Nhật Bản, Bán đảo Triều Tiên và Tiểu lục địa Ấn Độ.

Tại Việt Nam, dù chưa rõ thời điểm và cách thức cây được đưa vào, nhưng hiện nay cây đã được trồng rộng rãi ở nhiều tỉnh thành, xuất hiện trong các không gian xanh khác nhau như sân vườn biệt thự, khuôn viên công sở, trường học, công viên, và dải phân cách đường bộ.

Danh xưng

Ở Trung Quốc, loài hoa này được gọi là Tử vi (紫薇), tên gọi này đã được biết đến từ rất lâu trong văn học cổ đại Trung Quốc.

Nhiều người Việt thường nhầm lẫn Tử vi với Tường vi. Một số bài báo mô tả cây Tử vi nhưng lại ghi tên là Tường vi. Ví dụ, bài thơ Tử vi hoa của Bạch Cư Dị, mặc dù tiêu đề dịch là Tử vi, nhưng câu cuối của bài thơ lại dịch là Tường vi. Cần phân biệt rõ ràng rằng Tử vi và Tường vi (薔薇) là hai loài hoa khác biệt, không có mối quan hệ họ hàng.

Đặc điểm nổi bật

Tử vi là cây bụi gỗ cao từ 3 đến 5 mét, với thân hình trụ hoặc có 4 cạnh, vỏ ngoài màu nâu xám và nhẵn. Lá mọc đối, đôi khi so le, dài từ 3 đến 7 cm, rộng từ 2,5 đến 4 cm, cuống ngắn, hình trái xoan ngược, gốc thuôn, đầu tù hoặc hơi nhọn. Mặt trên của lá xanh sẫm và bóng, mặt dưới nhạt hơn, nhẵn hoặc ít lông.

Hoa của cây tử vi mọc thành chùy ở đầu cành, dài từ 4 đến 20 cm, với trục hoa có cạnh và 4 cánh mỏng. Hoa có nhiều màu sắc như trắng, hồng, hoa cà, tím và đỏ. Đài hoa hình chuông, nhẵn, có ống dài từ 5 đến 6 mm, cánh hoa có móng dài và phiến hoa nhăn nheo. Quả nang hình cầu, cao từ 1 đến 1,2 cm, nằm trong đài tồn tại và hạt có cánh. Hoa nở từ tháng 6 đến tháng 8.

Ứng dụng làm cảnh

Cây tử vi có dáng nhỏ nhắn, cành nhánh thon mảnh, với nhiều lá nhỏ và hoa mọc thành chùm tỏa rộng khắp tán cây, tạo vẻ đẹp duyên dáng và được nhiều người yêu thích. Cây có cành nhánh dẻo, dễ uốn nắn và đâm chồi mạnh, phù hợp trồng trong chậu làm bonsai. Cây có thể nhân giống bằng hạt hoặc cành, không kén đất, thích ẩm nhưng không chịu úng, cần ánh sáng đầy đủ và ít chịu hạn; lá cây có thể bị khô cháy khi khô hạn kéo dài.

Hiện tại, đã có nhiều giống cây lai được phát triển giữa Lagerstroemia indica và Lagerstroemia faueri.

Ghi chú

• Flora, The Gardeners Bible, Nhà xuất bản ABC, Ultimo, NSW, Australia, 2005