Bánh bao

Bánh bao (chữ Hán: 包子; bính âm: bāozi, Hán Việt: bao tử) là một loại bánh được chế biến từ bột mì với nhân và được hấp, chiên hoặc nướng trước khi ăn trong ẩm thực Trung Hoa. Mặc dù tương tự như bánh màn thầu truyền thống của Trung Quốc, nhưng bánh bao và bánh màn thầu không có liên hệ gì với nhau. Nhân của bánh bao có thể là thịt hoặc rau củ tùy theo vùng miền ở Trung Quốc.

Bánh bao thường được thưởng thức vào bất kỳ bữa ăn nào trong ngày ở văn hóa Trung Hoa, nhưng phổ biến nhất là vào bữa sáng.

Nguồn gốc món ăn

Bánh bao được phát minh bởi Gia Cát Lượng trong thời kỳ Tam Quốc, sau sự kiện “thất cầm thất thả” khi Nam Man Vương Mạnh Hoạch bị thu phục. Khi quân đội Thục không thể vượt qua sông Lô Thủy do nước chảy xiết, Mạnh Hoạch gợi ý phải hiến tế 50 thủ cấp nam giới để vượt sông. Để cứu mạng người, Gia Cát Lượng đã nghĩ ra một loại bánh với vỏ bột gạo hình tròn như đầu người nhỏ, nhân thịt, và ném xuống sông. Ông gọi chúng là “bánh đầu người Mọi” (Man đầu). Ngày nay, bánh này được gọi là bánh bao ở Việt Nam và được ưa chuộng ở nhiều quốc gia châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản (Nikuman), Hàn Quốc, Thái Lan (salapao), Myanmar (Pauk-si).

Các loại bánh bao phổ biến

• Bánh bao xá xíu (giản thể: 叉烧包; phồn thể: 叉燒包; Hán-Việt: xoa thiêu bao; bính âm: chāshāobāo; tiếng Hawaii: manapua): Bánh bao với nhân thịt xá xíu.
• Cẩu bất lý bao tử (tiếng Trung: 狗不理包子; bính âm: gǒubulǐ bāozi): Bánh bao thịt từ Thiên Tân; tên gọi có nghĩa là 'bánh bao chó không thèm'.
• Tiểu long bao (giản thể: 小笼包; phồn thể: 小籠包; bính âm: xiǎolóngbāo): Bánh bao nhỏ nhân thịt từ Thượng Hải, chứa nước từ da lợn đông.
• Sanh tiên man đầu (giản thể: 生煎馒头; phồn thể: 生煎饅頭; bính âm: shēngjiān mántóu): Bánh bao nhỏ chiên từ Thượng Hải với nhân thịt.
• Thang bao (giản thể: 汤包; phồn thể: 湯包; bính âm: tāngbao): Bánh bao lớn từ Dương Châu chứa súp bên trong; ăn kèm nước nhân trước khi thưởng thức vỏ bánh.
• Đậu sa bao (tiếng Trung: 豆沙包; bính âm: dòushābāo; Mân Nam hay Tiếng Đài Loan: taosa bau): Bánh bao với nhân đậu đỏ nhuyễn.
• Liên dong bao (tiếng Trung: 莲蓉包; bính âm: liánróngbāo): Bánh bao nhân hạt sen.
• Nãi hoàng bao (tiếng Trung: 奶黃包; bính âm: nǎihuángbāo): Bánh bao với nhân sữa trứng ngọt màu vàng, còn được gọi là bánh bao kim sa (tiếng Trung: 流沙包; bính âm: Liúshā bāo).
• Bánh bao chỉ (tiếng Trung: 芝麻包; Hán-Việt: chi ma bao; bính âm: zhīmabāo): Bánh bao nhân mè đen nhuyễn.
• Đại Bao (tiếng Trung: 大包; bính âm: dàbāo): Bánh bao lớn trong dimsum của Đài Loan, nhân thịt lợn hoặc thịt gà băm và trứng luộc.
• Bánh bao nướng (tiếng Trung: 烤包子; bính âm: kǎo bāozi, Hán Việt: khảo bao tử): Bánh bao nướng nhỏ gọn, đã du nhập vào Việt Nam từ lâu. Trông giống bánh bao chiên nhưng nhân giống bánh nướng với vỏ tựa bánh pía Sóc Trăng, màu vàng cánh gián thơm ngon với nhân thịt, trứng cút và ngũ vị hương. Từ 'xíu páo' là phiên âm tiếng Quảng Đông hoặc Phúc Kiến và du nhập vào Malaysia với tên gọi siew pau.
• Bánh bao kẹp thịt (tiếng Trung: 刈包; bính âm: guàbāo): Bánh bao kẹp thịt nổi tiếng của Đài Loan, tương tự như bánh hamburger phương Tây.
• Thọ đào bao (tiếng Trung: 寿桃包; bính âm: Shòutáo bāo): Bánh bao hình trái đào tiên, dùng trong tiệc cưới, sinh nhật và mừng thọ người cao tuổi.
• Già ly ngưu nhục bao (tiếng Trung: 咖喱牛肉包; bính âm: Gālí niúròu bāo): Bánh bao nướng nhân cà ri thịt bò.
• Kê tử bao (tiếng Trung: 鸡仔包; bính âm: Jī zǐ bāo): Bánh bao điểm tâm Quảng Đông, kích thước và hình thức tương tự bánh bao xá xíu nhưng nhân chủ yếu là thịt gà với các phụ liệu như nấm hương, tôm, rau mùi, v.v.

Sự lan tỏa của bánh bao trên toàn cầu

Bánh bao cũng ngày càng phổ biến ở các khu vực Đông Nam Á nhờ sự di cư của người Hoa.

Với lịch sử lâu đời, cộng đồng người Hoa tại Malaysia và người Mã Lai đã biến tấu món bánh bao để phù hợp với khẩu vị của mình. Một loại bánh bao đặc biệt của người Mã Lai, gọi là 'pau' trong tiếng Mã Lai, được làm từ cà ri khoai tây, cà ri gà hoặc cà ri bò, tương tự như nhân của món cà ri Mã Lai. Một số phiên bản còn có trứng cút thêm vào cùng với cà ri. Do ảnh hưởng của tín ngưỡng Hồi giáo của phần lớn người Mã Lai, những chiếc bánh này là halal và không chứa thịt lợn. Bạn có thể tìm thấy những quầy hàng Mã Lai bán bánh bên đường, tại pasar malams (chợ đêm), trạm dừng nghỉ trên đường cao tốc và pasar Ramadans (chợ thực phẩm Ramadan). Tại Indonesia, món này đã được tiếp nhận vào ẩm thực thông qua sự kết hợp văn hóa Trung Quốc, với tên gọi là bakpau. Ngoài nhân thịt, có các biến thể địa phương với nhân ngọt như sô cô la, khoai lang và mứt cam. Tại Hà Lan, ảnh hưởng thuộc địa từ Indonesia khiến cho các siêu thị dễ dàng có 'bapao' hoặc 'bakpao' đông lạnh, sẵn sàng để hâm nóng trong lò vi sóng. Nhân phổ biến nhất là thịt gà, nhưng cũng có các biến thể thịt lợn và thịt bò. Món này thường được phân loại là một món ăn nhanh hoặc món ăn nhẹ. Phiên bản tươi mới của bánh bao này không thường thấy ngoài cộng đồng người Hoa.

Ở Thái Lan, bánh bao được gọi là 'salapao' (tiếng Thái: ซาลาเปา), trong khi tại Campuchia, bánh bao được gọi là 'numbao' trong tiếng Khmer. Đây là một món ăn nhẹ phổ biến tại Campuchia và thường được làm tại nhà hoặc bán ở các chợ đường phố.

Người Mông Cổ có một loại bánh bao gọi là buuz. Nhân bánh thường là thịt cừu băm nhuyễn hoặc thịt bò, trộn cùng hành tây, tỏi và các loại thảo mộc khác. Thịt cừu là nguyên liệu chính được chọn lựa cẩn thận để bánh khi hấp có mùi thơm đặc trưng. Nhân bánh được trộn đều với gia vị và nhồi vào lớp vỏ mỏng. Vỏ bánh làm từ bột được nhào kỹ và cán mỏng. Bánh Buuz ngon nhất khi ăn nóng và thường được dùng kèm với nước sốt cà chua.

Ở Việt Nam

Mặc dù xuất phát từ Trung Quốc, bánh bao đã được biến tấu khi đến Việt Nam. Bánh bao Việt Nam thường nhỏ hơn so với phiên bản Trung Quốc. Nhân bánh bao Việt thường gồm thịt heo xay, mộc nhĩ, nấm hương, miến, lạp xưởng, trứng cút hoặc trứng gà, và đôi khi có cả trứng muối. Hiện tại, bánh bao chay cũng rất phổ biến và ngon miệng. Với người Việt, bánh bao là một món điểm tâm sáng tiện lợi, có thể dễ dàng mua từ các vỉa hè, chợ hay quán dọc đường. Mặc dù vẻ ngoài của bánh bao Việt tương đối giống với bánh bao Trung Quốc, kích cỡ nhỏ hơn và nhân bánh có sự khác biệt. Nhân bánh thường bao gồm thịt heo xay nhỏ, nấm mèo, miến và trứng cút.

Thư viện hình ảnh

Ghi chú