Bánh bèo

Bánh bèo là món đặc sản nổi tiếng từ Cố Đô Huế, hiện diện rộng rãi ở miền Trung và cũng phổ biến ở miền Nam Việt Nam. Món bánh này đã trở thành biểu tượng văn hóa ẩm thực của người Việt qua nhiều thế hệ. Tên gọi bánh bèo có thể xuất phát từ hình dáng của bánh, tựa như lá bèo.

Bánh bèo được làm từ 3 thành phần chính: bánh làm từ bột gạo, nhân từ tôm xay nhuyễn rắc lên bánh, và nước chấm. Nước chấm thường là nước mắm và được đổ trực tiếp lên bánh. Để món bánh bèo thêm hấp dẫn, người ta thường rắc thêm mỡ hành, đậu phộng rang giã nhỏ. Tùy vùng miền, bánh bèo có thể có thêm các nguyên liệu khác, chẳng hạn như ở Sài Gòn, người ta hay thêm đậu xanh, đồ chua, và ăn kèm với bánh đúc, bánh ít, bánh bột lọc.

Ở miền Trung, bánh bèo có hai loại chính: bánh bèo Quảng Nam và bánh bèo Huế. Bánh bèo Quảng Nam thường lớn, dày, nhân bột nấu nhão gồm thịt, tôm băm, và hẹ, khi ăn thêm hành phi, ớt băm. Bánh bèo Huế mỏng hơn, có thêm bột tôm sấy và thường ăn kèm với da heo chiên giòn. Đặc trưng của bánh bèo miền Trung là được đúc trong chén (bánh bèo chén). Khi đến miền Nam, bánh bèo có nhiều biến thể khác nhau, thường ăn chung với nhiều loại bánh và gia vị khác, làm mất đi phần nào hương vị truyền thống.

Ở miền Nam, bánh bèo được biến tấu thành loại bánh bèo ngọt. Trong quá trình chế biến, người ta thường hòa đường vàng vào nước rồi đun sôi và để nguội, sau đó trộn vào bột gạo cùng với lá dứa để tạo hương thơm. Nhân bánh thường là đậu xanh nấu nhuyễn và bánh bèo ngọt miền Nam thường ăn kèm với nước cốt dừa. Đây là món bánh vặt có giá thành phải chăng, ngon miệng và gắn liền với ký ức tuổi thơ của người miền Nam.

Các dạng bánh bèo khác nhau

Về hình dạng, bánh bèo có thể được chia thành hai loại chính: bánh bèo chén và bánh bèo nhỏ. Bánh bèo chén được đúc trong chén, có kích thước lớn và dày, thường thấy ở miền Trung; đặc biệt, bánh bèo chén ở Quảng Trị rất dày, khi ăn có cảm giác sừng sực. Bánh bèo nhỏ được đúc bằng vỉ nhôm, có kích thước nhỏ và mỏng, thường được trình bày nhiều cái trên dĩa khi ăn.

Tùy theo địa phương, bánh bèo có thể được phân loại thành nhiều loại khác nhau:

• Bánh bèo Hải Phòng (có sự khác biệt rõ rệt so với các loại bánh bèo miền Trung cả về cách chế biến và thưởng thức)
• Bánh bèo Quảng Trị
• Bánh bèo Huế
• Bánh bèo Quảng Nam
• Bánh bèo Quảng Ngãi
• Bánh bèo Hội An (hay còn gọi là bánh bèo phố cổ)
• Bánh bèo Sài Gòn
• Bánh bèo Bình Dương (còn gọi là bánh bèo bì, vì bánh bèo ở đây thường có thêm bì thịt)
• Bánh bèo chợ Thủ (An Giang)
• Bánh bèo Đà Nẵng

Bánh bèo Hải Phòng

Bánh bèo Hải Phòng được chế biến theo phong cách ẩm thực đặc trưng của vùng này, là một trong những món ăn vặt và món ăn đường phố nổi tiếng nhất tại Hải Phòng. Nó phổ biến ngang với món bánh mì cay trong các món ăn đường phố ở đây. Mặc dù có tên gọi giống nhau, nhưng cách chế biến bánh bèo Hải Phòng khác biệt hoàn toàn so với bánh bèo ở Huế và các tỉnh miền Trung khác. Bánh bèo Hải Phòng được làm từ bột gạo, hành phi, mộc nhĩ, thịt lợn, đổ vào khuôn lá chuối gấp thành hình thuyền nhỏ để hấp cách thủy, và nước chấm chua ngọt chế từ xương lợn ninh. Một điểm đặc biệt là nước mắm ở Hải Phòng thường được đun nóng cùng nước xương lợn để pha chế nước chấm cho các món như bánh bèo hoặc bánh cuốn kiểu Hải Phòng, trong khi ở nhiều nơi khác chỉ pha nước mắm nguội với giấm, tỏi, ớt, đường...

Trong dân gian

Dân gian lưu truyền nhiều câu ca dao, tục ngữ gắn liền với bánh bèo:

Những ai thích trồng cây kiểng thì thường mê bánh bông lan

Còn bánh tráng thì dành cho các chàng trai trẻ

Người thích đồ ngọt sẽ chọn bánh cam,

Người nhút nhát thì thường sợ bánh tét

Chỉ có những người dạn dĩ, giang hồ mới ăn bánh bèo một cách thản nhiên

Con quạ đứng trên chuồng heo

Nó kêu: mẹ ơi, bánh bèo đã chín chưa?

Ngoài ra, còn có những bài đồng dao vui nhộn với toàn chữ 'b' về 'Bà Ba béo' và việc bán bánh bèo:

Bà Ba béo

bán bánh bèo

tại bờ biển

bị bom bi

bắn bảy lần

hay

Bà Ba béo

bán bánh bèo

ở bờ biển

bị bộ binh

bắt bỏ bốt...

Liên kết bên ngoài