Buzz
Với tác giả, tác phẩm Bánh chưng, bánh giầy Ngữ văn lớp 6 là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất, và sách Kết nối tri thức giới thiệu một cách chi tiết những thông tin quan trọng nhất về tác phẩm, bao gồm bố cục, tóm tắt, nội dung chính, giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật, và dàn ý.
Tác phẩm: Bánh chưng, bánh giầy - Ngữ văn lớp 6 Kết nối tri thức
I. Truyền thuyết
1. Khái niệm:
- Là loại truyện dân gian kể về các sự kiện và nhân vật ít nhiều có liên quan đến lịch sử, thông qua sự tưởng tượng, hư cấu.
2. Một số yếu tố của truyền thuyết
- Truyền thuyết thường kể về cuộc đời và chiến công của các anh hùng lịch sử, cũng như giải thích nguồn gốc của các phong tục và sản vật địa phương theo quan điểm dân gian.
- Truyền thuyết thường được kể theo một trình tự thời gian tuyến tính, với ba phần chính: hoàn cảnh và xuất thân của nhân vật, chiến công phi thường, và kết cục của họ.
- Nhân vật chính trong truyền thuyết thường là những anh hùng phải đối mặt với những thách thức lớn lao, đồng thời cũng là thách thức của toàn xã hội. Họ đạt được chiến công phi thường nhờ vào tài năng và sự hỗ trợ của cộng đồng.
- Lời kể trong truyền thuyết thường rất trang trọng và cô đọng, đồng thời sử dụng các thủ thuật nghệ thuật để làm nổi bật tính chân thực của câu chuyện.
- Yếu tố kỳ ảo thường xuất hiện rõ ràng trong tất cả các phần của truyện, nhằm tôn vinh và lý tưởng hóa nhân vật cũng như chiến công của họ.
II. Tìm hiểu tổng quan về tác phẩm
1. Thể loại: Truyện truyền thuyết.
2. Nguồn gốc và bối cảnh sáng tác:
- Theo sách Chương Trính, Tuyển tập văn học dân gian Việt Nam, tập I – NXB văn học, Hà Nội, 1977, trang 548-550.
3. Phong cách biểu đạt: Tự thuật
4. Người kể chuyện: Thứ ba cá nhân
5. Tóm tắt:
Vua Hùng Vương thứ sáu muốn tìm một người con trai giỏi đức để kế vị, nên đã ra điều kiện: không cần phải là con trưởng, ai làm hài lòng vua trong lễ Tiên vương sẽ được kế vị. Các lang đua nhau chuẩn bị lễ hoành tráng, thơm ngon. Lang Liêu, con trai thứ mười tám, buồn vì gia đình nghèo, chỉ quen trồng cây và lúa, không biết làm sao để chuẩn bị lễ như những người khác. Sau một đêm mơ thấy một vị thần gợi ý, anh chàng quyết định dùng gạo nếp, đậu xanh và thịt lợn làm thành hai loại bánh, một hình tròn, một hình vuông để dâng vua. Vua thấy bánh thơm ngon và ý nghĩa sâu sắc nên dùng hai loại bánh đó để cúng Trời, Đất và Tiên vương, đặt tên cho bánh hình tròn là bánh giầy, bánh hình vuông là bánh chưng và kế vị cho Lang Liêu. Từ đó, việc gói bánh chưng và bánh giầy để cúng tổ tiên trở thành truyền thống không thể thiếu trong ngày Tết của người Việt Nam.
6. Cấu trúc:
Gồm 3 phần:
+ Phần 1 (Từ đầu đến ...có Tiên vương chứng giám): Nhà vua quyết định truyền ngôi
+ Phần 2 (Tiếp theo đến ...nặn hình tròn): Lang Liêu và các hoàng tử tìm và làm lễ vật.
+ Phần 3 (Còn lại): Ý nghĩa và phong tục làm bánh chưng bánh giầy
7. Giá trị nội dung:
Truyền thuyết về “Bánh chưng bánh giầy” không chỉ giải thích nguồn gốc của hai loại bánh mà còn phản ánh sự tiến bộ văn minh nông nghiệp ở thời kỳ đầu lịch sử với tinh thần tôn trọng lao động, nghề nghiệp nông và sự tôn kính đối với Trời, Đất và tổ tiên của dân tộc.
8. Giá trị nghệ thuật:
+ Sử dụng các chi tiết ảo diệu tưởng.
+ Phong cách kể chuyện dân gian: theo trình tự thời gian.
III. Chi tiết về tác phẩm
1. Quyết định truyền ngôi của vua
- Tình hình truyền ngôi: kẻ thù ngoại đã bị đánh bại, vua đã già, muốn truyền ngôi
- Người kế vị vua phải có phẩm chất của một vị vua, không cần phải là con trưởng
- Phương thức: đặt một câu đố để kiểm tra tài năng – “ai làm vừa lòng ta, ta sẽ truyền ngôi cho”
→ Phương pháp chọn người kế vị của vua Hùng khác biệt so với các vị vua trong lịch sử
2. Lang Liêu và các hoàng tử tìm kiếm, chuẩn bị lễ vật
- Các hoàng tử cạnh tranh nhau chuẩn bị lễ trang trọng, ngon miệng để dâng lễ cho Tiên vương, họ đi săn kiếm quý báu từ rừng đến biển
- Lang Liêu là người khó khăn nhất, suốt đời chỉ làm nghề nông, trồng lúa và khoai, trong nhà không có gì ngoài lúa và khoai
- Lang Liêu mơ thấy một vị thần, được vị thần hướng dẫn, và anh ấy nghe theo lời của vị thần để chuẩn bị lễ vật cho vua cha:
+ Lựa chọn gạo nếp thơm ngon, trắng tinh, sạch sẽ, lấy đậu xanh và thịt lợn để làm nhân, sử dụng lá dong trong vườn để gói thành bánh hình vuông, nấu trong một ngày một đêm.
+ Gạo nếp đó, anh ấy xay nhuyễn, nặn thành hình tròn
3. Ý nghĩa và truyền thống của bánh chưng, bánh giầy
- Bánh của Lang Liêu được chọn để cúng Trời, Đất và Tiên vương
- Sau khi lễ kết thúc, vua cùng các quan thần thưởng thức bánh, tất cả đều khen ngon
- Lang Liêu là người hiểu được ý đồ của vua nên được chọn làm người kế vị. Ý nghĩa của bánh của Lang Liêu:
+ Bánh hình tròn biểu tượng cho trời, được gọi là bánh giầy
+ Bánh hình vuông biểu tượng cho đất, vàng, đậu xanh, lá dong đại diện cho cây cỏ, động vật, tên gọi là bánh chưng
+ Lá bọc ngoài, hương vị bên trong ý nghĩa việc bảo vệ lẫn nhau
- Ở nước ta, phong tục truyền thống bao gồm việc canh tác, chăn nuôi và việc làm bánh chưng, bánh giầy vào ngày Tết. Thiếu đi bánh chưng và bánh giầy cũng có nghĩa là mất đi phần không khí đặc biệt của ngày Tết.
