Bánh mì kẹp thịt

Bánh mì kẹp thịt (tiếng Việt đọc là hăm-bơ-gơ hay hem-bơ-gơ, tiếng Anh: /ˈhæmbɜrɡər/, tiếng Đức: /ˈhɛmˌbœːɐ̯ɡɐ/ hoặc /ˈhamˌbʊʁɡɐ/) là một món ăn gồm bánh mì kẹp một miếng thịt xay (thường là thịt bò). Miếng thịt có thể được nướng, chiên, hun khói hoặc nướng trên lửa. Bánh mì kẹp thịt thường đi kèm với pho mát, rau diếp, cà chua, hành tây, dưa chuột muối chua, thịt xông khói, hoặc ớt; ngoài ra, các loại gia vị như sốt cà chua, mù tạt, sốt mayonnaise, hoặc 'nước xốt đặc biệt' (thường là biến thể của sốt Thousand Island) cũng có thể được thêm vào món ăn. Loại bánh mì kẹp thịt có pho mát gọi là hamburger pho mát.

Thuật ngữ 'burger' cũng có thể chỉ đến miếng thịt (patty) đặt trên bánh mì, đặc biệt là ở Vương quốc Anh, nơi 'patty' ít được sử dụng, hoặc đơn giản chỉ là ám chỉ thịt bò xay. Vì từ hamburger thường liên quan đến thịt bò, nên để phân biệt, tên của loại thịt hoặc nguyên liệu thay thế có thể được đặt trước 'burger', như burger bò (beef burger), burger gà tây (turkey burger), burger bò rừng (Bison burger) hoặc burger chay (vegie burger).

Nhiều chuỗi nhà hàng thức ăn nhanh dựa vào món bánh mì kẹp thịt để thu hút khách. McDonald's nổi tiếng với loại hamburger Big Mac bán chạy nhất trên toàn cầu, cũng là món được yêu thích nhất. Các chuỗi nhà hàng khác như Burger King, Whataburger, Carl's Jr., Wendy's, Jack-in-the-Box và Sony cũng dựa vào món hamburger. Fuddruckers chuyên cung cấp loại hamburger 'hảo hạng'. Bánh mì kẹp thịt cũng có nhiều biến thể quốc tế và khu vực.

Xuất xứ tên gọi

Tên gọi 'hamburger' bắt nguồn từ thành phố Hamburg, Đức, nơi mà người dân được gọi là 'Hamburger'. Theo đó, bất cứ thứ gì có nguồn gốc từ Hamburg hoặc được phổ biến đầu tiên tại đây đều mang tên này. (Tuy nhiên, tên món ăn này không được viết hoa). Một món ăn có thịt bò xay, được gọi là 'thịt nướng Hamburg' (Hamburger steak), đã được đề cập trong một cuốn sách nấu ăn ở Mỹ năm 1891. Món này sau đó được đặt giữa hai lát bánh mì và gọi là 'bánh kẹp Hamburg' (Hamburger sandwich). Đến giữa thế kỷ 20, cả hai tên gọi này đã được rút gọn thành 'hamburger' hay 'burger'.

Hiện nay, từ 'burger' được sử dụng rộng rãi để chỉ các loại bánh kẹp với nhiều loại nhân khác nhau như thịt xay, thịt gà, cá, hoặc các món chay, nhưng vẫn giữ hình dạng bánh mì tròn.

Lịch sử

Nguồn gốc chính xác của món hamburger vẫn chưa được xác định rõ. Có thể nó có liên quan đến món Doner kebab của Thổ Nhĩ Kỳ, mặc dù món Doner kebab gốc thường dùng thịt gà, thịt cừu, hoặc thịt bò (do người Hồi giáo không ăn thịt lợn) kèm với rau và hành tây, và được ăn với nước sốt. Doner kebab phát triển mạnh ở Đức, nhưng không chắc chắn có liên quan đến hamburger dù thành phần có phần tương tự.

Tại Hamburg, người ta thường đặt một miếng thịt heo nướng giữa một ổ bánh cuộn gọi là bánh nóng Rundstück. Tuy nhiên, một yếu tố quan trọng mà mọi hamburger hiện đại đều có là miếng thịt kẹp phải được nấu chín trước khi cho vào bánh. Vào thời Trung Cổ, Hamburg là trung tâm thương mại quan trọng giữa các thương nhân Ả Rập và châu Âu. Một giả thuyết phổ biến cho rằng các thương nhân Ả Rập đã mang món Kibbeh, một món thịt cừu tẩm gia vị thường ăn sống, đến Hamburg. Người dân địa phương đã cải biến món ăn này bằng cách thay thế thịt cừu bằng thịt heo hoặc thịt bò, và nấu chín miếng thịt trước khi kẹp vào bánh. Nhờ đó, món 'Hamburg Steak' hay 'Hamburger' đã trở thành một loại bánh nóng Rundstück độc đáo và được yêu thích.

Úc và New Zealand

Ở Úc và New Zealand, hamburger thường có cà chua, rau diếp, pho mát, và một miếng thịt (thường được ướp với nước sốt BBQ hoặc sốt cà chua), cùng với các thành phần khác như củ cải đỏ, hành tây, trứng, thịt xông khói và dứa (gọi chung là 'burger with the lot'). 'BLT' chỉ loại hamburger với thịt xông khói, rau diếp và cà chua.

Đông Á

Tại một số quốc gia Đông Á như Đài Loan, Nhật Bản, và Hàn Quốc, một số quán ăn nhanh phục vụ phiên bản 'biến thể' của hamburger với miếng bánh kẹp (bun) làm từ cơm thay vì bánh mì. 'Bánh kẹp' (The 'bun') được chế biến từ gạo nếp có độ dính cao, giúp giữ được hình dạng mà không bị vỡ.

Lotteria là chuỗi nhà hàng nhượng quyền lớn của Nhật Bản, với nhiều cơ sở tại Nhật, Trung Quốc, Hàn Quốc, Việt Nam và Đài Loan. Ngoài các hamburger truyền thống với nhân thịt bò, họ còn phục vụ các loại hamburger với nhân từ mực, thịt heo, cơm, đậu hũ và tôm.

Hình ảnh

• Danh mục các loại bánh mì

Ghi chú thêm

Chú giải