Bánh phồng – hương vị truyền thống của Tết Việt Nam

Trong kí ức của tôi, mỗi khi nửa tháng chạp đến, khắp các làng quê, từ đỉnh cao xuống thấp, đều rộn ràng với âm nhạc của việc đắp lò, phơi củi, rửa cối, và mua sắm chiếc chiếu mới để sẵn sàng quết bánh phồng.

Hiện nay, cuộc sống đã thay đổi, tiếng chày thình thịch không còn vang lên trong thôn xóm vào mùa xuân. Nhưng âm thanh ấy vẫn là điều huyền bí, ấn tượng trong tâm hồn tôi từ những ngày thơ ấu.

Nhớ về những ngày tết xưa

Lúc tôi còn là học sinh, mỗi dịp tết đến, ba mẹ tôi luôn quết bánh phồng. Khi tiếng gà rơi vào tai, mẹ tôi đã sẵn lòng nấu xôi để chuẩn bị quết bánh. Dưới ánh đèn lạnh lẽo, ba tôi nắm chặt chày, mẹ tôi đổ nước bánh. Cả hai họ làm việc hối hả, nhưng vẫn hợp nhất. Tiếng chày vang lên có khi mạnh, có khi nhẹ, tùy thuộc vào bàn tay của người đổ nước.

Khi làng quê vang lên âm nhạc của tiếng chày, các cô gái cũng đến nhau, đốt đuốc lá dừa hăm hở để cùng nhau cán bánh.

Quá trình cán bánh trở nên sống động, mọi người hăng say, làm việc nhịp nhàng, linh hoạt. Một cô gái nhanh nhẹn thọc đôi tay vào cái vịm, đảo bánh một cách khéo léo, ngắt bột, vo tròn từng viên rồi đặt lên tấm lá chuối đã thoa sáp hoặc lòng đỏ hột gà. Các bà, các chị ngồi sắp xếp hàng dùng ống tre, một tay xoay tấm lá chuối, một tay cẩn thận cán nhẹ lên cục bột để bánh trở nên đều đặn và tròn như miệng đĩa, sau đó giao cho các thanh niên mang ra sân để phơi thành hàng dài.

Khi bánh khô, họ gỡ ra và nhúng vào nồi nước đường đang sôi, tiếp tục quá trình phơi lần nữa.

Mỗi mùa làm bánh là lúc mà thanh niên trong làng có dịp gặp gỡ, làm quen và thể hiện tình cảm. Cũng là khoảnh khắc mà những cô gái được chọn làm con dâu vì đôi tay khéo léo và bản năng trò chuyện ngọt ngào.

Khám phá lại hương thơm của quá khứ

Trong những năm gần đây, mỗi khi tết đến, Bảo tàng thành phố Cần Thơ đều tổ chức ngày hội “Sắc xuân miệt vườn”, mời nghệ nhân biểu diễn nhiều loại bánh dân gian, trong đó có bánh phồng, bánh tráng, bánh tét...

Nhìn các bà, các chị ngồi cán bánh phồng, tôi cảm nhận họ là những người duy nhất còn giữ trọn vẹn tinh thần của chiếc bánh truyền thống này. Một loại bánh làm rất công phu và tỉ mỉ, yêu cầu người làm phải bỏ ra nhiều thời gian và công sức, nên nhiều người ở nông thôn đã từ bỏ cối chày từ hơn ba mươi năm trở lại đây. Họa hoằn chỉ một số ít người giữ vững tinh thần truyền thống, muốn “đốt lò hương cũ” để cúng ông bà và tặng người thân.

Hiện nay, mặc dù vài nơi vẫn sản xuất bánh phồng như ở Chợ Mới, Tiền Giang, nhưng đó không phải là bánh cổ truyền mà là bánh được làm theo quy trình đơn giản hơn, đặc biệt là không quết bằng tay mà lại quết bằng máy. Chất lượng của bánh phồng hiện nay không thể sánh với loại bánh phồng truyền thống.

Trước đây, để có chiếc bánh thơm ngon, giòn, xốp, người làm phải chọn loại nếp rặt và dẻo để nấu xôi và quết bằng tay với những thao tác nhịp nhàng để tạo ra một ổ bánh chất lượng cao.

Qua bao năm, cái cũ đã mất, cái mới ra đời, hình ảnh chiếc bánh phồng cũng dần phai nhạt theo năm tháng. Đáng mừng là trong những năm gần đây, mỗi tết Trung tâm Xúc tiến đầu tư – thương mại – du lịch TP Cần Thơ tổ chức “Ngày hội bánh dân gian Nam bộ” nhằm bảo tồn và thúc đẩy các loại bánh truyền thống, trong đó có bánh phồng.

Nhờ đó, thế hệ trẻ ngày nay mới cảm nhận được âm thanh của chày quết bánh phồng vang lên trong làng xóm, cùng lúc thấy các bà, các chị ngồi cán bánh phồng hoặc nướng bánh trên ngọn lửa ấm áp. Đây là những hình ảnh đáng yêu, gợi nhớ và tận hưởng trong ngày tết truyền thống.

***

Nguồn: Thông tin du lịch Mytour.com – Theo Tuổi Trẻ