Báo cáo nghiên cứu về một khía cạnh của văn hóa truyền thống Việt Nam

Đề bài: Báo cáo nghiên cứu về một khía cạnh văn hóa truyền thống Việt Nam

Báo cáo nghiên cứu về một khía cạnh của văn hóa truyền thống Việt Nam

Tiếp Cận Quan Họ trong Bối Cảnh Văn Hóa Đương Đại tại Làng Diềm - Bắc Ninh

I. Đề Cương Nghiên Cứu:

1. Khởi Đầu:
a. Lý Do Chọn Đề Tài:
- Quan họ là biểu tượng văn hóa truyền thống, đóng vai trò quan trọng trong tâm hồn của người dân Bắc Ninh và Việt Nam.
- Làng Diềm, nơi sinh ra quan họ, là nguồn cảm hứng văn hóa độc đáo và quyến rũ.
b. Mục Tiêu Nghiên Cứu:
- Hiểu rõ nét độc đáo của quan họ làng Diềm.
c. Phương Pháp Nghiên Cứu:
- Sử dụng phương pháp so sánh, phân tích, tổng hợp.
2. Nội Dung Nghiên Cứu:
a. Giới Thiệu về Quan Họ Bắc Ninh:
- Dân ca quan họ Bắc Ninh nổi tiếng với giai điệu ngọt ngào, trong trẻo, mềm mại và cuốn hút.

Viết báo cáo nghiên cứu về một khía cạnh của văn hóa dân gian - Kết nối tri thức
 

II. Mô Hình Nghiên Cứu về Văn Hóa Truyền Thống Việt Nam:

1. Giới Thiệu

a. Lý Do Lựa Chọn Đề Tài:

'Anh ghé thăm Kinh Bắc, quê hương em, để trải nghiệm âm nhạc quan họ và chiêm ngưỡng làng nghề,

Dòng sông Cầu in bóng ánh trăng, đồng lòng thề, người đi, người ở, người về, gặp ai...'

Những giai điệu ngọt ngào, đậm chất dân dụ quan họ Bắc Ninh đã trở thành nét đẹp văn hóa trong tâm hồn người dân, đặc biệt ở Bắc Ninh và trên khắp Việt Nam. Tại kỳ họp thứ tư của Ủy ban Liên Chính phủ về Công ước UNESCO bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể, ngày 30 tháng 9 năm 2009, dân ca quan họ chính thức được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể, đứng ngay sau nhã nhạc cung đình Huế, không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên và ca trù. Điều này là minh chứng cho vai trò quan trọng của quan họ trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.

Ngày nay, dân ca quan họ đã lan tỏa khắp cả nước, tuy nhiên, Bắc Ninh vẫn là điểm đặc biệt nổi bật. Hầu hết các làng ở Bắc Ninh đều là nơi sôi động của hoạt động quan họ. Điểm xuất phát của quan họ chính là Làng Diềm, hay còn được biết đến với tên gọi là làng Viêm Xá, nằm trong phường Hòa Long, thành phố Bắc Ninh. Đây là vùng đất có bà Thủy tổ của quan họ, nơi mà lời ca truyền thống được giữ gìn và truyền đạt cho thế hệ sau. Suốt thời gian, quan họ không chỉ giữ được bản chất hát truyền thống mà còn phát triển thêm nhiều hình thức mới, mang lại sự phong phú và đa dạng.

Hiện nay, đã có nhiều nghiên cứu và đánh giá từ những nhà nghiên cứu hàng đầu về dân ca quan họ. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ tập trung khám phá quan họ trong bối cảnh văn hóa đương đại tại làng Diềm.

b. Mục tiêu nghiên cứu:

Khám phá sâu rộng về dân ca quan họ tại làng Diềm, phường Hòa Long, thành phố Bắc Ninh để hiểu rõ hơn về sự độc đáo và đặc sắc của quan họ trong không gian văn hóa của làng Diềm.

c. Phương pháp nghiên cứu:

Bài nghiên cứu áp dụng phương pháp so sánh, phân tích - tổng hợp.

2. Chi tiết nội dung:

a. Khám phá về quan họ Bắc Ninh:

Dù khác biệt với nhiều loại hình biểu diễn khác, dân ca quan họ Bắc Ninh thu hút với âm điệu ngọt ngào, trong trẻo, mượt mà, tha thiết. Thời điểm xuất hiện của làn điệu này vẫn còn là điều bí ẩn, với ước lượng từ thế kỉ XI đến thế kỉ XVII. Dù thế nào, quan họ vẫn là bảo vật lưu giữ bản sắc văn hóa Kinh Bắc. Qua hàng ngàn năm, quan họ không chỉ duy trì nguyên bản mà còn phát triển và đổi mới, có thể phân thành quan họ truyền thống và quan họ hiện đại.

Trước hết, quan họ truyền thống là hình thức âm nhạc xuất hiện đầu tiên, tồn tại tại 49 làng quan họ gốc ở vùng Kinh Bắc. Hát quan họ truyền thống đòi hỏi người thể hiện phải sâu sắc am hiểu về luật lệ và kỹ thuật hát. Lúc đó, không gọi là 'hát quan họ' mà là 'chơi quan họ,' vì quan họ được xem như một sở thích tinh tế và thanh nhã. Quan họ truyền thống không có nhạc đệm, tập trung chủ yếu vào sự tương tác giữa các nghệ sĩ trong độ 'xuân thu nhị kì'.

Ngược lại với quan họ truyền thống, quan họ mới đã trải qua sự đổi mới đáng kể. Hình thức biểu diễn ngày càng phong phú, bao gồm hát đơn, hát đôi, hát tốp, và thậm chí có múa kèm theo.

Đến năm 2016, có tổng cộng 67 làng quan họ được liệt kê trong danh sách bảo tồn và phát triển, trong đó có 44 làng quan họ nằm trong tỉnh Bắc Ninh.

b. Đặc điểm đất đai và con người tại làng Diềm:

Làng Diềm, tọa lạc tại phường Hòa Long, là nơi bảo tồn nhiều nét đẹp văn hóa của xứ Kinh Bắc. Sinh ra và lớn lên tại đây, cộng đồng dân cư mang đến không khí ngọt ngào, tình cảm đậm đà, đồng hành với quan họ. Từ cách ứng xử, lời nói, đến cách di chuyển, người dân làng Diềm tỏ ra mộc mạc, nhẹ nhàng. Họ là những người hiền lành, chất phác, và đặc biệt là hiếu khách như những bài hát quan họ mà chúng ta đã nghe qua:

'Khách đến nhà là hát,

Khách uống trà là pha.'

hoặc

'Người ơi, người ở đừng về...'

Dường như mỗi con người quê hương quan họ đều tràn đầy tình cảm, một tình yêu ngọt ngào như những giai điệu êm dịu. Đằng sau vẻ duyên dáng của những người trình diễn, tình cảm ấy không chỉ xuất hiện trong những bản hát mà còn hiện hữu trong cuộc sống hàng ngày. Nó là một sự duyên được truyền đồi từ thế hệ này sang thế hệ khác. Chính điều này khiến cho quan họ trở nên tinh tế, mượt mà đến như vậy.

c. Dân ca Quan họ trong không gian văn hóa làng Diềm - phường Hòa Long - Thành phố Bắc Ninh - tỉnh Bắc Ninh:

Đưa dân ca quan họ vào bối cảnh văn hóa của làng Diềm, ta dễ dàng bắt gặp nét độc đáo, quyến rũ của làn điệu quan họ ở đây. Trong quá khứ, do hạn chế về di chuyển, giao lưu giữa Diềm và các làng khác gặp nhiều thách thức. Điều này tạo nên lối hát ở Diềm có đặc điểm 'cổ' hơn, đậm chất truyền thống. Các nghệ sĩ thường ưa thích hát chậm rãi, nhẹ nhàng, ít sử dụng các bài hát có nhịp nhanh. Điều này làm cho những bản hát như 'Dôông ôi à tô ông tang', 'Dôông tang tết, tết tang', 'tềnh tếnh'... trở nên duyên dáng và đặc sắc. Một số bài như 'Bóc thư', 'Tình thư', 'Bóng giăng loan', 'Ăn ở trong rừng' không được trình diễn ở Diềm.

Khi nhắc đến quan họ làng Diềm, không thể không nhắc đến bốn trụ cột chính, bốn nghệ nhân kì cựu của quan họ làng Diềm. Đó là các cụ Ngô Thị Nhị, Trần Thị Phụng, Nguyễn Thị Bản, Ngô Thị Lịch. Những nghệ nhân lâu đời này thuộc cả trăm ngàn làn quan họ cổ và đã được nhà nước tôn vinh với danh hiệu nghệ nhân ưu tú.

Tại đây, mỗi khi đến mùa xuân, ngày hội hay ngày rằm đều là dịp họp của câu lạc bộ quan họ làng. Đôi khi, không cần nhạc đệm, chỉ những lời đối đáp là đủ để tạo ra âm nhạc dịu dàng. Những giai điệu này truyền tải những cảm xúc sâu sắc qua các từ ngân nga: 'Hừ la, hừ la a la..em hỡi hà, ơi hội hừ...'.

Dân làng và chính quyền địa phương đều quan tâm và giữ gìn dân ca quan họ. Ở trường Tiểu học Hòa Long, dạy quan họ như một môn học ngoại khóa giúp bồi dưỡng tình yêu thương, lòng nhân hậu và thủy chung ở các em học sinh. Điều này đóng góp tích cực vào sự phát triển nhân cách và đạo đức của các em, cũng như tăng cường tình yêu quê hương, đất nước.

Nhằm giữ gìn và phát triển dân ca quan họ, chính quyền đã xây dựng Nhà hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh với tổng diện tích 19.400 mét vuông, đầu tư hơn 178 tỉ đồng. Điều này thể hiện sự quan tâm và ủng hộ mạnh mẽ từ cộng đồng và chính quyền. Đây hứa hẹn là điểm đến du lịch hấp dẫn và đồng thời, là nguồn động viên cho sự sáng tạo và cống hiến của các nghệ sĩ.

Mặc dù thời đại phát triển, nhưng tinh thần văn hóa của quan họ làng Diềm vẫn được giữ gìn và phát triển. Tiếng hát quan họ của các liền anh, liền chị đầy thiết tha và nghĩa tình vẫn làm say đắm bao du khách, cả trong và ngoài nước. Đây chính là sức hút và nét quyến rũ của quê hương quan họ.

3. Kết luận:

Mỗi làng quan họ mang nét đặc sắc riêng, nhưng khi nhắc đến quan họ, không thể không kể đến làn điệu của làng Diềm. Làn điệu dân ca mượt mà, đằm thắm là một nét đẹp văn hóa ảnh hưởng lớn đến không gian văn hóa của làng Diềm. Quan họ không chỉ là niềm tự hào của người dân làng Diềm mà còn là của cả dân tộc Việt Nam. Chúng ta cần phải nỗ lực để giữ gìn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống như dân ca quan họ làng Diềm.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - HẾT - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Để viết một bài nghiên cứu hoàn chỉnh, bạn cần xây dựng đề cương chi tiết. Trong quá trình làm đề cương, hãy xác định đề tài, hướng nghiên cứu và trình bày những điểm nổi bật. Ngoài bài viết trên, bạn có thể tham khảo thêm bài văn mẫu lớp 10 khác như:
- Viết báo cáo kết quả nghiên cứu với sự trích dẫn, cước chú và sử dụng phương tiện hỗ trợ
- Đoạn văn về chủ đề: Múa rối nước - món quà kỳ diệu từ đồng ruộng Việt Nam
- Đoạn văn trình bày suy nghĩ về tiếng cười châm biếm của tác giả dân gian thể hiện qua đoạn trích Huyện đường