Báo hiệu xuân đến qua hoa báo xuân và trái báo hè kèm theo một câu chuyện tình đặc sắc

Sau năm 1975, một bài hát đã in sâu trong tâm hồn tôi, đầy tò mò “Ai về miền Nam, qua Đồng Tháp Mười, gặp hoa ô môi, biết mùa xuân đã tới…” (Huy Du).

Khám phá vẻ đẹp của ô môi chín khi du lịch miền Tây và lắng nghe một câu chuyện tình thú vị

Người ta thường nói rằng hoa ô môi chỉ mọc ở vùng Tây Nam Bộ. Những người bạn ở đồng bằng sông Cửu Long thường truyền tai nhau về kí ức thơ ấu, về những ngày chân quê mộng mơ.

Không ai biết cây ô môi khi nào xuất hiện tại Việt Nam và tại sao nó chỉ chọn vùng đất giàu phù sa ở Tây Nam Bộ để sinh sống. Chẳng ai kể về nguồn gốc và cái tên độc đáo của cây ô môi. Chỉ biết rằng cây nở hoa suốt mùa xuân, và đến đầu hè mới cho trái chín mọng.

Lũ trẻ quê thường sáng tạo với hoa ô môi, tạo vương miện, kinh doanh trò chơi. Trái ô môi chín là món quà tự nhiên của quê hương thân yêu. Quanh năm, cây ô môi giữ vẻ bình dị như người nông dân, không mấy ai để ý. Nhưng cuối đông, khi lá rụng, hoa ô môi bừng sáng, như cánh dù khẽ bay, tô điểm cho không gian với vẻ đẹp lộng lẫy, đồng thời là dấu hiệu rõ ràng của mùa xuân.

Bắt đầu hè, khi những cành cây mọc lá mới và trái ô môi bắt đầu chín rộ. Hoa nở là dấu hiệu của mùa xuân, và khi trái ô môi chín, mùa hè đã đến. Trái ô môi chín màu đen đậm, từ vỏ đến phần cơm, mang hương vị ngọt ngào và phức tạp, là nguồn cảm hứng của mùa hè.

Trái ô môi không chỉ là một món ăn ngon mà còn mang lại lợi ích cho sức khỏe. Ngâm rượu ô môi có thể giúp cải thiện vị giác, tiêu hóa tốt, và giảm đau lưng, đau xương, nhức mỏi. Hạt ô môi hình trái tim, sau khi ngâm nước nóng, vỏ cứng bong mềm, nhân bên trong có thể dùng để nấu chè giải khát, thậm chí ngon không kém sâm bổ lượng. Lá ô môi tươi giã nát có thể chữa trị hắc lào và lở ngứa. Với nhiều ứng dụng làm thuốc khác nhau, cây ô môi được coi là 'Canhkina' của Việt Nam.

Trái ô môi dài khoảng nửa mét, khi ăn, phải chặt thành từng khúc. Bằng cách róc bỏ phần vỏ hai bên, lấy phần cơm của trái ô môi, có thể xếp thành những múi tròn mỏng đều và phủ lớp mật màu đen, mang hương vị ngọt, cay, và mùi thơm đặc trưng. Mỗi múi chứa một hạt màu vàng ở một bên mặt.

Cây ô môi không chỉ là một cây, mà còn là biểu tượng của tình yêu chân thành và chung thủy trong truyền thuyết của người Khmer. Chuyện tình giữa nàng xinh đẹp và chàng tuấn tú, đầy thử thách và tình yêu bền vững. Mặc dù xa cách, trái tim chàng vẫn trung thành với nàng, và chàng quyết định bỏ xứ để phiêu bạt trong nỗi buồn tình.

Nhận thấy chàng là người khỏe mạnh, giỏi giang, và được nhiều gia đình mai mối quan tâm, muốn cưới chàng cho con gái theo truyền thống của người Khmer. Tuy nhiên, chàng luôn từ chối vì trái tim chàng đã thuộc về nàng, và dù ở xa nhau, nhớ nhau không ngừng. Ở quê, nàng đợi chờ hết kiệt sức, trốn khỏi gia đình để tìm kiếm người yêu.

Hành trình đi mãi, đi mãi của nàng đã kết thúc khi nàng kiệt sức và gục chết bên vệ đường. Tại nơi nàng qua đời, cây ô môi bất ngờ mọc lên, với thân hình mềm mại và màu đen đặc trưng như da người Khmer, nhưng trái lại mang hương vị ngọt ngào như tấm lòng son sắt của nàng. Đặc biệt, hoa ô môi nở rộ với màu hồng thắm, như biểu tượng của tình yêu trong sáng và chung thủy.

Sau ba năm, cây không chỉ mọc lên mà còn đưa ra hoa và trái. Một hôm, chàng trai đi làm thuê, nghỉ ngơi dưới bóng cây lạ. Cây bất ngờ rụng lá, những búp non hồng nhạt bắt đầu nở rộ, tô điểm cho không gian như biểu tượng của tình cảm lâu năm đã được giải phóng.

Hoa kết trái, gọi chàng đến thưởng thức. Chàng nhấm nháp từ trái ô môi, cảm nhận vị ngọt ngào như nụ hôn của người yêu. Chàng nhớ về tình yêu, ôm cây như ôm ký ức, thậm chí gọi tên nàng mỗi lần như một lời thơ khắc sâu. Chàng dành cả cuộc sống để chăm sóc cây thân thiết, tượng trưng cho tình cảm vô song của họ.

Theo tiếng Khmer, 'ô' có nghĩa là cây, 'muôi' là số 1, trở thành 'ô môi'. Đây không chỉ là tên cây, mà còn là biểu tượng của tình yêu độc đáo. Chàng nhất quán xem nàng như số 1, không ai có thể thay thế. Tình cảm giữa họ luôn được xem là quan trọng nhất, đứng đầu như tên gọi của cây.

Chuyển đến nhiều địa điểm, chàng mang theo hạt giống ô môi, trồng khắp nơi. Họ cùng nhau bên nhau, kiên trì vượt qua mọi khó khăn và thách thức.

Ở Tây Nam Bộ, cây ô môi nở rộ trĩu cành. Ai muốn mua, chỉ cần đến nhà mà lấy cây, ăn bao nhiêu hái bấy nhiêu. Cây trở thành biểu tượng của tình yêu bền vững, mỗi quả chín là một kỷ niệm ngọt ngào.

Trong thời bao cấp, trái ô môi là món quà phổ biến từ quê hương. Ngày nay, mặc dù trái ô môi thỉnh thoảng được bán ngoài chợ với giá rẻ, nhưng với những người quê lên thành thị, trái ô môi chỉ còn là kỷ niệm hương vị đặc trưng của quê nhà.

Cây và hoa, tinh tế và ẩn sau đó là nhiều công dụng và ý nghĩa bị lãng quên. Điều này thật đáng tiếc và buồn. Ở một số nơi, vẫn có xu hướng theo đuổi các loại cây ngoại lai thô kệch, điều này đòi hỏi chi phí không nhỏ.

Những ngày xuân, miền Bắc tươi đẹp với hoa đào, miền Trung và Đông Nam Bộ hội tụ với hoa mai, trong khi Tây Nam Bộ trở nên độc đáo với hoa ô môi, hay còn gọi là hoa báo xuân. Những loài hoa như đào và mai thường chỉ được sử dụng làm cảnh, trong khi hoa ô môi lại có thêm giá trị y học đặc biệt.

Nghe đâu, huyện Thanh Bình và một số địa phương ở tỉnh Đồng Tháp đang lên kế hoạch khôi phục, nhân giống và trồng thêm cây ô môi, như một nét độc đáo phản ánh tâm huyết của những người dân xứ này.

Cây ô môi, khoa học gọi là Cassia grandis, thuộc họ vang. Thân gỗ cao 10 – 20m, phân cành mạnh mẽ, mọc ngang thẳng, vỏ trơn nhẵn. Cành non có lông màu nâu nhạt, còn cành già màu nâu đen. Lá kép lông chim với 8 – 20 đôi lá phụ, dạng thuôn tròn cả hai đầu, dài 7 – 12cm, rộng 4 – 8cm, phủ lông mịn, màu xanh bóng, gân rõ.

Cụm hoa nở rực rỡ khi lá rụng, hình chùm dài mang theo những bông hoa lớn, xếp thưa. Hoa màu hồng tươi tạo thành những chùm nở giữa những kẽ lá đã rụng. Quả hình trụ dẹt dài 40 – 60cm, hơi cong, đường kính 3 – 4cm, với 50 – 60 ô, mỗi ô chứa một hạt dẹt màu vàng cứng, quanh hạt có cơm màu nâu đen, vị ngọt, mùi hắc.

Cây có nguồn gốc từ Nam Mỹ, được trồng để tạo bóng mát và làm đẹp với bông hoa ở nhiều quốc gia trên thế giới.

Ở Việt Nam, cây ô môi phổ biến chủ yếu ở vùng Tây Nam Bộ, tạo nên vẻ đẹp đặc trưng của miền đất này.

Việc làm củi từ thân cây ô môi không chỉ đơn giản mà còn là thách thức với những người nông dân. Trong quá khứ, những bước chẻ củi ô môi không chỉ đòi hỏi sức mạnh mà còn yêu cầu sự tinh tế, sự hiểu biết về nguyên tắc vật lý, chỉ khi đó mới vượt qua được thách thức và lọt vào tâm trí xanh của người con gái.

Theo bài viết của Nguyễn Văn Mỹ trên Tuổi trẻ

***

Tham khảo thông tin du lịch tại Mytour để có trải nghiệm đầy đủ và thú vị hơn.