Bảo Tàng Điêu Khắc Chăm tại Đà Nẵng

Bảo Tàng Điêu Khắc Chăm tại Đà Nẵng là cơ sở trưng bày hiện vật Chăm lớn nhất ở Việt Nam, thuộc quyền quản lý của Bảo Tàng Đà Nẵng.

Bảo tàng này được xây dựng bởi người Pháp, chuyên thu thập, lưu giữ và trưng bày các di vật nghệ thuật điêu khắc của vương quốc Chăm Pa, tìm thấy tại các tháp và thành lũy Chăm ở các tỉnh ven biển từ Hà Tĩnh đến Bình Thuận cùng các tỉnh Tây Nguyên.

Quá trình lịch sử

Vào cuối thế kỷ 19, Charles Lemire, công sứ người Pháp tại tỉnh Quảng Nam, đã thực hiện việc khảo cổ các di tích văn hóa Chăm và đưa các hiện vật thu được về trưng bày ở Đà Nẵng. Năm 1900, Trường Viễn Đông Bác cổ (École Française d'Extrême-Orient, EFEO) tiếp tục khai quật quy mô lớn hơn. Sự phát triển này đã dẫn đến nhu cầu xây dựng một bảo tàng tại Đà Nẵng để trưng bày các cổ vật Chăm. Năm 1902, Henri Parmentier từ Trường Viễn Đông Bác cổ đã đề xuất dự án, được hai kiến trúc sư Pháp, Delaval và Auclair thực hiện, kết quả là một tòa nhà với những yếu tố kiến trúc Chăm.

Bảo tàng Chăm, hiện tại, được Trường Viễn Đông Bác cổ khởi công xây dựng vào năm 1915 và hoàn thành vào năm 1919 với 160 hiện vật điêu khắc. Bộ sưu tập gốc do Henri Parmentier thu thập từ thế kỷ 19 và được bổ sung thêm qua các phát hiện sau này. Vào năm 1927, kiến trúc sư J. Y. Claeys từ Trường Viễn Đông Bác cổ đề xuất mở rộng bảo tàng, nhưng dự án chỉ hoàn tất vào năm 1936. Ngày 11 tháng 3, khi bảo tàng được tái khánh thành với sự tham dự của Parmentier, Viện Bác cổ đã vinh danh ông bằng cách đổi tên thành Musée Henri Parmentier. Diện tích mới được sử dụng để trưng bày thêm các cổ vật từ Trà Kiệu và Tháp Mẫm ở Bình Định.

Năm 1946, khi chiến tranh Pháp-Việt lan rộng, Viện Bảo tàng Chàm bị cướp phá. Thư viện và nhiều cổ vật bị đánh cắp. Đến năm 1948, đã thu hồi được 150 món, trong đó có những món đã bị đưa sang Lào.

Dưới thời Việt Nam Cộng hòa, cơ sở này được gọi là Viện Bảo tàng Chàm. Trong thập niên 1950 và 1960, kiến trúc sư Nguyễn Bá Lăng thuộc Viện Khảo cổ đã mở rộng diện tích các sảnh trưng bày một cách hài hòa với kiến trúc nguyên thủy. Nguyễn Xuân Đồng, người từng cộng tác với Parmentier, được bổ nhiệm làm giám đốc, và vào năm 1972, Nguyễn Khôn Liêu tiếp quản vị trí này.

Trong thời kỳ Chiến tranh Việt Nam, nhờ sự hỗ trợ của Viện Bảo tàng Guimet từ Pháp, Viện Bảo tàng Chàm được bảo vệ nghiêm ngặt với lính canh thường trực, đảm bảo không bị tổn thất.

Sau năm 1975, chính quyền mới tiếp nhận bảo tàng, nhưng đến cuối thập niên 1980, đã xảy ra vụ trộm khiến một số cổ vật bị mất.

Hơn 40 năm sau, vào năm 2002, một tòa nhà hai tầng mới với diện tích trưng bày khoảng 2.000 m² và kho lưu trữ khoảng 500 m² đã được xây dựng thêm ở phía sau.

Địa điểm hoặc cách bố trí

Nằm tại số 2, đường 2 tháng 9, quận Hải Châu, Đà Nẵng, giữa 54 ngã tư trung tâm thành phố và đối diện Trung tâm truyền hình Việt Nam tại Đà Nẵng, Bảo tàng Nghệ thuật điêu khắc Chăm Đà Nẵng có tổng diện tích 6.673 m², trong đó diện tích trưng bày chiếm 2.000 m².

Mặt tiền của bảo tàng được thiết kế theo phong cách Gothic, hòa quyện với cảnh quan xung quanh, tạo nên một điểm đến thú vị cho du khách khi ghé thăm Đà Nẵng. Bảo tàng mở cửa hàng ngày để đón tiếp khách tham quan.

Dự án cầu Rồng từng gây tranh cãi vì có thể che khuất Bảo tàng Chăm. Tuy nhiên, chính quyền TP. Đà Nẵng và công ty thiết kế đã điều chỉnh cao độ đầu cầu ở bờ Tây sông Hàn về mức ngang mặt đường, không làm ảnh hưởng đến cảnh quan hiện tại của khu vực, đặc biệt là bảo tàng.

Các hiện vật được trưng bày

Bảo tàng hiện trưng bày khoảng 500 hiện vật nghệ thuật, được phân loại theo các khu vực địa lý nơi chúng được phát hiện, bao gồm phòng Mỹ Sơn, Trà Kiệu, Đồng Dương, Tháp Mẫm, cùng các hành lang Quảng Trị, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Kon Tum, Quảng Bình và Bình Định.

Hình ảnh minh họa

• Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam
• Bảo tàng Lịch sử Việt Nam

Chú giải

Liên kết bên ngoài

Tư liệu liên quan đến Bảo tàng Điêu khắc Chăm trên Wikimedia Commons

• Thư viện ảnh về Bảo tàng Chăm
• Trang web chính thức: http://chammuseum.danang.vn/ Lưu trữ ngày 06-03-2019 tại Wayback Machine