Buzz
Đối với tác giả, tác phẩm Bảo vệ sự hòa bình (Bài 43) Ngữ văn lớp 10 là một trong những tác phẩm hay nhất. Chi tiết trong sách Kết nối tri thức đã trình bày đầy đủ về nội dung chính quan trọng nhất của tác phẩm Bảo vệ sự hòa bình, bao gồm bố cục, tóm tắt, nội dung chính, giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật, dàn ý, v.v.
Tác giả - tác phẩm: Bảo vệ sự hòa bình - Ngữ văn lớp 10 Kết nối tri thức
I. Tác giả văn bản Bảo vệ sự hòa bình
1. Cuộc đời
- Nguyễn Trãi (1380 - 1442), hiệu Ức Trai.
- Quê gốc: Chi Ngại, Chí Linh, Hải Dương; sau dời về Nhị Khê (Thường Tín - Hà Tây).
- Gốc gác: Nguyễn Ứng Long - một học giả theo trường phái Nho, xuất thân từ gia đình nghèo khó, nhưng có trí tuệ vượt trội, và đạt được danh hiệu tiến sĩ trong thời đại Trần.
- Nguồn gốc mẹ: Trần Thị Thái, con của Trần Nguyên Hãn.
- Sinh ra trong một gia đình truyền thống yêu nước, tôn trọng văn hóa và văn minh.
- Nợ mối nghiệt, trả thù cho gia đình => tham gia vào cuộc khởi nghĩa Lam Sơn dưới sự lãnh đạo của Lê Lợi.
- Trải qua cuộc khởi nghĩa Lam Sơn thành công vào năm 1427 - 1428 => viết Bình Ngô đại cáo để khẳng định quyết tâm giữ nước.
- Sau đó, hoạt động tích cực trong công cuộc xây dựng đất nước, nhưng bị kết án oan.
- Năm 1439, lui về ẩn sống tại Côn Sơn.
- Năm 1440, trở lại cuộc trận trường.
- Trong năm 1442: bị giam giữ oan Lệ Chi Viên => bị tru di tam tộc, đến hơn 20 năm sau mới được Lê Thánh Tông minh oan.
=> Tóm lại:
+ Nguyễn Trãi được tôn vinh là một anh hùng dân tộc, một nhân vật tài ba hiếm có, và một văn hóa sỹ vĩ đại trên toàn thế giới.
+ Phải chịu đựng những sự oan trái đằng sau màn đèn của chế độ phong kiến Việt Nam.
2. Sự nghiệp văn học
a. Tác phẩm chính
- Các tác phẩm chính viết bằng chữ Hán: Bộ mạnh tập, Bình Ngô Đại Tuyên, Trí trai thi tập, Chí Linh sơn tác phẩm, Băng Hồ kiến thức lục, Lam Sơn hiện trạng lục,...
- Những tác phẩm viết bằng chữ Nôm:
b. Giá trị văn học
* Văn chính luận:
- Trong nội dung: Tư tưởng hàng đầu là tôn trọng nhân nghĩa và yêu nước thương dân.
- Trong nghệ thuật: Đạt đến mức độ nghệ thuật hoàn hảo, cấu trúc chặt chẽ, luận điệu sắc bén.
* Thơ tình cảm:
- Lý tưởng của người anh hùng: lòng nhân nghĩa hòa hợp với lòng yêu nước thương dân, luôn mãnh liệt và nồng nhiệt.
- Tính cách kiên cường và mạnh mẽ của người anh hùng, luôn dũng cảm và kiên trung, dũng mãnh chiến đấu vì dân tộc và quyền bình đẳng.
=> Tóm lại:
+ Về nội dung: kết hợp hai yếu tố lớn là lòng yêu nước và lòng nhân đạo.
+ Về mặt nghệ thuật: đóng góp lớn ở cả hai khía cạnh thể loại và ngôn từ.
II. Khám phá tác phẩm Bảo kính cảnh giới
1. Loại thể: Thể thơ Nôm Đường luật, kết hợp giữa câu lục ngôn và câu thất ngôn.
2. Nguyên nhân và tình huống sáng tạo:
- Là bài thơ số 43 trong bộ sưu tập “Bảo kính cảnh giới” (gương soi lòng mình), nằm trong phần vô đề của tập thơ “Quốc âm thi tập”.
- Bài thơ được viết vào khoảng thời gian 1438 – 1439 khi tác giả sống ẩn dật tại Côn Sơn.
3. Phong cách biểu hiện: Tự biểu và tâm tình thổn thức
4. Cấu trúc: Bao gồm 2 phần:
- Phần 1 (6 câu thơ đầu): Hình ảnh thiên nhiên mùa hạ.
- Phần 2 (2 câu thơ cuối): Tâm trạng sâu lắng của Nguyễn Trãi.
5. Ý nghĩa nội dung:
- Bài thơ “Cảnh ngày hè” tả sự hữu tình của thiên nhiên, thể hiện tình yêu đối với tự nhiên và cuộc sống, cũng như lòng nhân ái sâu sắc của tác giả đối với nhân dân.
6. Giá trị nghệ thuật:
- Sử dụng từ ngữ giản dị nhưng biểu cảm sâu sắc; hình ảnh thơ mộc mạc và gần gũi; sử dụng kỹ thuật câu lục ngôn và biểu đạt cảm xúc tinh tế.
- Phong cách thơ Đường luật độc đáo, xen kẽ giữa câu lục ngôn.
- Mô tả cảnh đẹp kết hợp với tình cảm đồng cảm.
III. Tìm hiểu chi tiết về tác phẩm Bảo kính cảnh giới
1. Hình ảnh thiên nhiên trong ngày hè
– Điểm 1: Tâm trạng của nhà thơ:
+ Sau cùng: thảnh thơi, không lo lắng.
+ Hành động: thưởng thức không khí mát mẻ => thư thái, thoải mái.
+ Thời gian: từ thời trẻ con đến bây giờ => suốt ngày dài, từ sáng đến chiều.
+ Cấu trúc 1/2/3: nhấn mạnh vào khoảnh khắc đặc biệt của Nguyễn Trãi khi thư thái dưới bóng cây hiếm hoi.
=> Tác giả khai mạc bài thơ bằng tâm trạng mê đắm yêu thiên nhiên và thảnh thơi khi đắm chìm trong không gian thoải mái của mùa hè. Bức tranh thơ hiện lên hình ảnh của nhà thơ Nguyễn Trãi, người ngồi dưới bóng cây thư thái thưởng thức không khí trong lành. Mọi việc đã xong xuôi, và giờ đây ông có thời gian để tận hưởng cuộc sống giản dị, bình yên và gần gũi với thiên nhiên.
– Các câu 2, 3, 4: Hình ảnh thiên nhiên trong mùa hè:
+ Cách ngắt nhịp 3/4 làm nổi bật vẻ đẹp của mùa hè.
+ Bức tranh: lá hòe, hoa lựu, hoa sen, là những hình ảnh giản dị, gần gũi, đặc trưng của quê hương Việt Nam.
+ Màu sắc: xanh của lá hòe, đỏ của hoa lựu, hồng của hoa sen. Bức tranh sinh động với nhiều màu sắc.
+ Trạng thái của cảnh vật: sử dụng các động từ mạnh mẽ, tính từ sắc thái hóa: đùn đùn, giương, phun, tiễn. Cảnh vật tỏa sức sống, đua nhau khoe sắc, tỏa hương.
-> Bức tranh thiên nhiên mùa hè hiện ra với sự hài hòa giữa các yếu tố, tạo nên một tác phẩm nghệ thuật. Cảnh vật mùa hè thể hiện sự sống động qua tâm trạng và tình cảm của tác giả. Cây xanh mọc lên nhanh chóng, tán lá rộng lớn bao phủ mặt đất như một tấm màn trải rộng giữa bầu trời với cành lá xanh mướt. Những cây hoa lựu phun thức đỏ, ao sen tỏa hương, những cánh hoa màu hồng nồng nàn tô điểm cho cảnh sắc rực rỡ. Qua góc nhìn của Nguyễn Trãi, cuộc sống vẫn hiện lên với sự sống động, tràn đầy, như một khu vườn hoa, một khung cảnh thiên nhiên muôn màu muôn vẻ. Cảnh vật như trong cổ tích, có lẽ bởi nó được nhìn nhận qua con mắt của một nhà thơ đa cảm, đầy lòng yêu đời...
– Các câu 5, 6: Hình ảnh cuộc sống, con người:
+ Thời điểm: vào cuối ngày, khi mặt trời sắp lặn.
+ Âm thanh: tiếng ồn ào tại chợ cá tạo cảm giác sôi động, hối hả của cuộc sống hàng ngày. Tiếng ve kêu văng vẳng, âm thanh ngân nga của mùa hè.
+ Sử dụng kỹ thuật đảo ngữ để nhấn mạnh âm thanh đặc trưng của mùa hè, không khí sôi động buổi chiều ở làng quê.
+ 'Chợ' là biểu tượng của sự bình yên trong lòng người Việt. Chợ đông đúc biểu hiện cho sự thịnh vượng, hòa thuận, dân giàu có và sung túc: chợ vắng lặng thì dễ gợi lên hình ảnh đất nước bất ổn, loạn lạc, có kẻ thù, có chiến tranh, xung đột... kèm theo tiếng ve râm ran khi hoàng hôn buông xuống, gợi lại cuộc sống trong làng quê. Những màu sắc của làng quê này khiến cho tình cảm của ông trở nên sâu sắc và nảy sinh ý tưởng mà ông theo đuổi.
=> Trong sáu câu thơ trên, tác giả đã mô tả một không gian mùa hè phong phú với màu sắc và âm thanh, thể hiện sự sống động và đầy sức sống của ngày hè. Nguyễn Trãi đã quan sát thiên nhiên bằng mọi giác quan và yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống.
2. Tâm hồn của Nguyễn Trãi
– Ví dụ: Câu chuyện về việc vua Nghiêu Thuấn nghe Ngụy cầm đàn.
– Ước ao được sở hữu cây đàn của vua Thuấn, cầm nó để chơi bài Nam phong, mong cho đất nước có một vị vua trí tuệ và nhân từ, dân chúng được sống trong ấm no, hạnh phúc.
– Sử dụng hình ảnh của vua Nghiêu Thuấn như một gương mẫu để thể hiện lòng cao cả, khát vọng dùng tài năng của mình để phục vụ dân chúng và đất nước.
– Câu kết (câu lục ngôn) với nhịp 3/3 thể hiện sự dồn nén cảm xúc, tâm hồn ấm áp với dân tộc, quê hương của tác giả.
– Những ước mơ của tác giả nhằm mục đích tạo ra một cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho nhân dân. Ông mong ước có cây đàn của vua Thuấn để từ đó biểu đạt ước ao lớn nhất của mình là dân chúng ở khắp nơi đều có cuộc sống sung túc, đầy đủ. Trong lời ước ao ấy, ông giấu đi sự trách móc nhẹ nhàng nhưng nghiêm túc đối với các quan lại tham nhũng ở triều đình thời bấy giờ, những người đã quên mất dân chúng, quên mất đất nước. Theo ông, với vẻ đẹp của đất nước và sự chất phác, siêng năng của nhân dân, cuộc sống đã lâu nên đã được trở lại với sự ấm no, hạnh phúc.
=> Tác giả không chỉ là người yêu nước, yêu nhân dân mà còn yêu thiên nhiên tha thiết. Nguyễn Trãi không ngừng chú ý đến niềm hy vọng của dân tộc, ông tìm thấy trong vẻ đẹp của thiên nhiên một nguồn cảm hứng, động viên và sức mạnh tinh thần quý báu. Điều đó giúp tạo ra tâm hồn cao quý của Nguyễn Trãi, một người đàn ông kiên định và chân thành, hiên ngang như cây thông, cây bách giữa cơn bão cuộc đời.
Học hiểu sâu hơn về bài thơ Bảo kính cảnh giới
Những bài học giúp bạn hiểu sâu hơn về bài thơ Bảo kính cảnh giới trong môn Ngữ văn lớp 10 hoặc các môn học khác:
