Buzz
Với tác giả và tác phẩm Bầy chim chìa vôi Ngữ văn lớp 7 được đánh giá cao nhất, sách Kết nối tri thức cung cấp thông tin chi tiết về nội dung quan trọng nhất của tác phẩm, bao gồm cấu trúc, tóm tắt, nội dung chính, giá trị nội dung, và giá trị nghệ thuật.
Tác giả và tác phẩm: Bầy chim chìa vôi - Môn Ngữ văn lớp 7 Kết nối tri thức
I. Tác giả của bài văn Bầy chim chìa vôi
- Nguyễn Quang Thiều sinh ngày 13 tháng 02 năm 1957 tại làng Chùa, xã Sơn Công, huyện Ứng Hoà, tỉnh Hà Tây, hiện thuộc Hà Nội
- Ông là một nhà thơ. Ngoài việc sáng tác thơ, ông cũng là một nhà văn với nhiều tác phẩm khác nhau như tiểu thuyết, truyện ngắn, bút ký và đã tham gia vào lĩnh vực báo chí.
- Quê quán: Hà Nội.
- Được biết đến là một nhà văn có nhiều tài năng và sáng tạo, thường xuyên xuất hiện trên các diễn đàn văn học và trong báo chí. Ông đã nhanh chóng trở thành một trong những nhà thơ trẻ cách mạng hàng đầu của thế hệ của mình. Ngoài việc viết thơ, Nguyễn Quang Thiều cũng để lại dấu ấn sâu đậm trong văn xuôi, tiểu luận, dịch thuật và có vai trò quan trọng trong việc giới thiệu văn học Việt Nam ra thế giới.
- Ông đã sáng tác nhiều tác phẩm, bao gồm cả thơ cho trẻ em, truyện ngắn như 'Những người lính của làng', 'Người cha', và nhiều tác phẩm khác.
II. Khám phá tác phẩm Bầy chim chìa vôi
1. Thể loại:
Bầy chim chìa vôi thuộc thể loại truyện ngắn.
2. Nguyên cớ và bối cảnh sáng tạo:
- Tác phẩm Bầy chim chìa vôi được lấy từ tập truyện 'Mùa hoa cải bên sông' của Nguyễn Quang Thiều, đặt trong bối cảnh của làng quê với những kết thúc hạnh phúc.
- Bộ truyện được xuất bản bởi NXB Hội Nhà văn vào quý IV năm 2012.
3. Phương thức diễn đạt:
Văn bản Bầy chim chìa vôi sử dụng phương thức diễn đạt là tự sự
4. Người kể chuyện:
Văn bản Bầy chim chìa vôi được kể từ góc độ ngôi thứ ba
5. Tóm tắt văn bản Bầy chim chìa vôi:
Câu chuyện xoay quanh cuộc trò chuyện và suy nghĩ của hai anh em Mên và Mon về tổ chim chìa vôi có nguy cơ bị nước sông lấn át. Với lòng nhân ái, họ quyết định đến sông vào đêm mưa. Khi thấy những chú chim non bay lên từ bãi cát giữa dòng sông vào buổi bình minh, họ cảm thấy hạnh phúc và xúc động không lời.
6. Cấu trúc của truyện Bầy chim chìa vôi:
Bộ truyện Bầy chim chìa vôi được chia thành 3 phần:
+ Phần 1: Từ đầu đến “mùa sinh nở của chúng”: Cuộc trò chuyện giữa Mon và Mên về tổ chim chìa vôi.
+ Phần 2: Tiếp theo đến “ông Hảo mà đi”: Quyết định của Mon và Mên đi cứu bầy chim chìa vôi
+ Phần 3: Phần còn lại: Cảm xúc của hai anh em khi chứng kiến bầy chim chìa vôi bay lên.
7. Ý nghĩa của tác phẩm:
+ “Bầy chim chìa vôi” là một câu chuyện ngắn kể về Mon và Mên cùng với những suy nghĩ và hành động của họ để bảo vệ tổ chim chìa vôi trong đêm bão, qua đó tác giả muốn truyền đạt thông điệp về lòng nhân ái cho những đứa trẻ - những công dân tương lai của xã hội, khuyến khích họ bảo vệ những điều nhỏ bé nhất trên thế giới này.
8. Giá trị nghệ thuật:
+ Cách diễn đạt câu chuyện từ góc độ ngôi thứ ba được thực hiện một cách hấp dẫn và thú vị.
+ Kỹ năng mô tả nhân vật thông qua lời thoại được thể hiện một cách tinh tế và đặc sắc.
+ Sử dụng ngôn ngữ gần gũi giúp lời thoại của các nhân vật trở nên sống động, chân thực.
III. Khám phá chi tiết về tác phẩm Bầy chim chìa vôi
1. Nhân vật Mon
a. Trước khi quyết định đi cứu tổ chim chìa vôi
* Lời nói:
- Cách giao tiếp lịch sự với anh trai: Gọi anh là “Anh ơi…”, “Em bảo”
- Sự tò mò: Liên tục đặt câu hỏi cho anh trai về tổ chim chìa vôi:
+ “Bãi cát giữa sông đã ngập chưa?”;
+ “Anh nghĩ chúng có bơi được không?”;
+ “Tại sao chúng không xây tổ trên bờ nhỉ?”;
+ “Thế làm thế nào giờ?”
- Điểm nhấn lặp lại: “Anh nói…”, câu hỏi của Mon.
* Suy nghĩ:
- Lo lắng: Lo lắng cho tổ chim chìa vôi trên bãi cát giữa dòng sông. “Những chú chim chìa vôi non có thể chết đuối”.
- Sự tò mò: Tò mò về việc chim chìa vôi xây tổ trên bãi cát giữa sông.
* Hành động, cử chỉ:
- Thức dậy vào hai giờ sáng: Xoay người gọi Mon
- Thì thầm trò chuyện với anh trai
- Nằm im suy nghĩ không thể ngủ.
→ Tấm lòng nhân ái của Mon khiến anh ta lo lắng không thể ngủ được vì chim chìa vôi.
b. Quyết định đi cứu tổ chim chìa vôi
* Lời nói:
- Tiếp tục nói nhỏ với anh: Lo lắng tổ chim có thể bị lụt
- Đề xuất: “Có nên đưa chúng lên bờ không nhỉ?”
- Trò chuyện khác: Bố đã câu được một con cá măng
- Phấn khích chia sẻ với anh về việc trộm con cá bống.
- Không ngừng lo lắng cho tổ chim chìa vôi: Liên tục gọi “Anh ơi…”
- Quyết tâm: “Chúng ta phải đưa chúng lên bờ, anh ạ”
* Hành động, cử chỉ:
- Nằm yên suy nghĩ không thể ngủ.
- Quyết định sử dụng thuyền để cứu tổ chim trong đêm
→ Mon là một cậu bé mạnh mẽ, quyết đoán, không bỏ rơi tổ chim chìa vôi trong đêm sương sớm, từ sự lo lắng đã trở thành quyết định không thể thay đổi.
- Quyết định giúp đỡ những chú chim non không đến từ anh Mên mà lại từ Mon → Sự dũng cảm, lòng nhân ái và quyết tâm của Mon.
2. Nhân vật người anh trai - Mên
a. Khi Mon nói về tổ chim và bãi cát giữa sông
- Thể hiện sự cẩu thả:
+ Phản ứng với Mon: “Có chuyện gì đấy? Mày không ngủ à?...”
+ Làm lơ: “Mày nói gì thế?”
+ Thể hiện sự lo lắng khi nhớ rằng tổ chim chìa vôi có thể bị lụt: “Ừ đúng đấy”; “Tao cũng lo lắng”
+ “Tao không biết”: Tỏ ra cục cằn, gắt gỏng nhưng bên trong cậu bé lại lo lắng cho những chú chim chìa vôi non đến mức nằm im lặng nhưng không thể ngủ.
b. Khi em Mon muốn đi cứu tổ chim chìa vôi:
- Khi Mon nhắc lại một lần nữa: “Tổ chim sẽ bị chìm mất”, Mên im lặng nhưng sau đó hỏi lại: “Vậy phải làm sao bây giờ?”
→ Mên là một cậu bé có một trái tim ấm áp ẩn sâu dưới những lời nói có phần cục cằn, cáu kỉnh.
- Cười phấn khích “hi hi” khi nghe Mon kể trò nghịch ngợm
- Im lặng một chốc sau khi Mon quyết định đi cứu tổ chim, sau đó hỏi: “Đi ngay bây giờ à?”
→ Đây không phải là một câu hỏi thể hiện sự do dự của Mên mà chỉ là một lời nói giúp Mon chắc chắn về quyết định của mình, chắc chắn hai anh em sẽ đi cùng nhau.
→ Mên là một người anh cứng nhắc, thường thể hiện sự gắt gỏng với em trai nhưng cũng có một trái tim ấm áp, nhân từ, sự quan tâm của cậu bé thể hiện qua suy nghĩ và hành động chứ không chỉ qua lời nói.
3. Cảnh bầy chim chìa vôi đập cánh bay lên.
* Khung cảnh bãi sông trong buổi bình minh:
- Hai đứa trẻ đưa con đò về vị trí cũ, trời đã “ló rạng”
→ Từ từ chỉ thời gian sáng sớm, mặt trời chưa lên hoàn toàn
- Hai đứa trẻ chạy ngược lên bờ sông đối diện với dải cát:
+ Mon: Tò mò về dải cát đã bị lụt chìm hay chưa
+ Mên: Ngồi thấp xuống, dán mắt nhìn chăm chú vào mặt sông
- Trời đã sáng rồi:
+ Hai đứa trẻ hò reo khi nhìn thấy bãi cát vẫn chưa bị ngập nước hết: “Anh ơi, đó kìa, bãi cát”
+ Ánh bình minh đủ sáng để soi rõ những giọt mưa trên mặt sông
+ Nước sông bắt đầu nuốt trọn phần còn lại của dải cát.
* Cảnh chim non vỗ cánh bay lên:
+ Trong tầm nhìn của hai anh em: “Một khung cảnh như trong truyền thuyết hiện lên”
+ Những đàn chim đột ngột và ướt át bừng phát từ dòng nước lớn bay lên.
→ Một cảnh tượng như truyền thuyết trong mắt hai đứa trẻ.
- “Những những đàn chim non bé bỏng và ướt át đột ngột bừng phát từ dòng nước lớn bay lên”:
+ Sử dụng từ ngữ: bé bỏng, ướt át, đột ngột… → Tạo hình ảnh mạnh mẽ, tạo ra khung cảnh kỳ diệu và hùng vĩ.
+ Dòng nước lớn: Một hình ảnh trái ngược với sự “bé bỏng, ướt át” của những đàn chim non
→ Một hình ảnh tuyệt đẹp, mang ý nghĩa vượt lên trên những chú chim non và trong trái tim hai đứa trẻ.
+ Những chú chim non đập cánh suốt đêm, cha mẹ chim biết chính xác khi nào đàn con có thể cất cánh bay lên.
+ Dù nhanh hay chậm một chút, chim non chìa vôi cũng có thể không kịp vào bờ.
→ Khi chín muồi, chim non trở nên mạnh mẽ và nhận thức được nguy hiểm của dòng nước sắp nuốt chửng chúng.
→ Đây là chuyến đi quan trọng, đầu tiên và kỳ diệu nhất của đàn chim chìa vôi non.
- Khung cảnh khi chim non cất cánh:
+ Mặt trời mọc nhanh hơn bình thường
+ Mưa đột ngột kết thúc
+ Hai đứa trẻ im lặng, chỉ có tiếng đập cánh của đàn chim non
* Tâm trạng của hai anh em:
- Hai anh em đứng im không một chút dao động
- Khuôn mặt mệt mỏi vì mưa gió: chợt rạng rỡ dưới ánh sáng mặt trời
→ Khuôn mặt phát sáng vì ánh nắng, tràn đầy ấm áp và hạnh phúc.
- Mên: quay đầu nhìn lại em trai
- Hai đứa trẻ nhận ra họ đã khóc từ lúc nào: Liên tục tự hỏi tại sao họ lại khóc
→ Cả hai anh em đều không thể diễn đạt được cảm xúc đầy xúc động trong lòng
- Cười ngượng ngịu → Sự ngây thơ, trong sáng, đáng yêu của hai anh em được thể hiện.
→ Mon và Mên đều là những đứa trẻ dũng cảm, nhân hậu nhưng cũng rất trong sáng, đáng yêu. Cảnh chim chìa vôi bay lên từ bãi cát giữa sông đã ảnh hưởng đến tâm trạng của họ, đó là một cảnh đẹp, kỳ diệu và xua đi mọi lo lắng, bực bội của hai anh em.
Học bài Bầy chim chìa vôi hiệu quả
Những phương pháp học giúp bạn tiếp cận và hiểu bài Bầy chim chìa vôi trong môn Ngữ văn lớp 7 một cách hiệu quả hơn.
