Buzz
Ăn dặm là giai đoạn mẹ cho bé làm quen với các món ăn giàu dinh dưỡng như bột ăn dặm cho bé, bánh ăn dặm,... giúp bé bổ sung nhiều chất hơn so với sữa mẹ. Vậy khi nào nên bắt đầu cho bé ăn dặm? Hãy cùng Mytour tìm hiểu chi tiết ngay dưới đây nhé!
Khi nào là thời điểm thích hợp để bé bắt đầu ăn dặm?
1.1. Khi bé tròn sáu tháng tuổi
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyên mẹ nên cho con ăn dặm khi bé tròn 6 tháng tuổi. Đây là thời điểm phù hợp vì hệ tiêu hóa của bé đã phát triển đủ để hấp thu các loại thực phẩm khác ngoài sữa mẹ. Ăn dặm cũng cung cấp đầy đủ sắt cần thiết, bù đắp thiếu hụt sắt từ sữa mẹ.
Khi bé đạt 6 tháng tuổi, sữa mẹ chỉ cung cấp khoảng 450kcal/ngày, trong khi ở giai đoạn này trẻ cần khoảng gần 700kcal/ngày. Vì vậy, ăn dặm đúng cách là cách mẹ có thể bù đắp khoảng cách thiếu hụt năng lượng và lượng thức ăn trong các bữa ăn dặm cũng cần tăng lên khi trẻ lớn lên (tăng về số lượng và đậm độ đặc dần).
Nên bắt đầu cho bé ăn dặm khi bé tròn 6 tháng tuổi
1.2. Không nên cho bé ăn dặm quá sớm hoặc quá muộn
Nhiều mẹ có tâm lý nôn nóng cho bé ăn dặm sớm vì lo ngại sữa mẹ chưa đủ dinh dưỡng cho bé. Tuy nhiên, các mẹ nên lưu ý rằng hệ tiêu hóa của bé cần thời gian để phát triển, xử lý và hấp thụ những loại thức ăn khác ngoài sữa mẹ.
Hơn nữa, nhu cầu dinh dưỡng của bé sẽ tăng dần theo thời gian, do đó việc bắt đầu cho bé ăn dặm quá muộn cũng không tốt cho sức khỏe của bé. Việc không cung cấp đủ dinh dưỡng thông qua ăn dặm có thể khiến bé thiếu hụt dinh dưỡng, từ đó ảnh hưởng đến quá trình phát triển của bé.
Trước khi bé đạt 4 tháng tuổi, cơ thể của trẻ chưa sản xuất đủ men amylase để tiêu hóa bột. Vì vậy, cho bé làm quen với đồ ăn dặm trước 4 tháng tuổi có thể khiến bé không thích bú sữa mẹ và bú ít hơn, dẫn đến thiếu hụt các dưỡng chất cần thiết từ sữa mẹ.
Bánh Gerber Teethers vị chuối, đào hộp 48g (dành cho bé từ 7 tháng)
Các dấu hiệu nhận biết bé đã sẵn sàng để bắt đầu ăn dặm
Bé vẫn cảm thấy đói sau khi đã bú đủ sữa mẹ hoặc sữa công thức mỗi ngày. Nếu mẹ nhận thấy bé còn đói sau khi đã bú đủ 8 đến 10 lần hoặc uống 1000 ml sữa công thức mỗi ngày, có thể bé đã sẵn sàng thử ăn dặm. Các dấu hiệu bé đói bao gồm: Há miệng và lè lưỡi, chu môi như muốn bú thêm sữa, quay đầu qua lại, mút ngón tay hoặc khóc vào ban đêm.
Khi bé nhìn thấy đồ ăn và cố ngả người về phía trước để lấy, đây là một trong những dấu hiệu cho thấy bé đã sẵn sàng ăn dặm. Tuy nhiên, mẹ nên bắt đầu cho bé ăn thức ăn dạng lỏng trước.
Bé cố ngả người về phía trước khi thấy đồ ăn
Khi thấy đồ ăn và bé cố ngả người về phía trước để lấy, đây là một trong những dấu hiệu cho thấy bé đã sẵn sàng ăn dặm. Tuy nhiên mẹ nên bắt đầu cho bé ăn dặm thức ăn dạng lỏng trước nhé.
Bé ngẩng đầu về phía trước khi thấy thức ăn
Bé biết giữ đầu thẳng và có thể ngồi tự mình
Khi bé đã đủ sức mạnh để kiểm soát đầu và cổ, có thể tự ngồi hoặc ngồi với sự hỗ trợ của người lớn thì ba mẹ có thể bắt đầu cho bé bắt đầu giai đoạn ăn dặm.
Bé há miệng để nhận thức ăn từ thìa
Ba mẹ có thể kiểm tra bằng cách đưa chiếc thìa ăn dặm cho bé đến gần miệng con. Nếu bé cố gắng mở miệng để nhận thức ăn thay vì đẩy thìa ra thì cho thấy bé đã sẵn sàng cho hành trình ăn dặm.
Bé há miệng để nhận thức ăn từ thìa
Bé có phản xạ nuốt, không tự đẩy thìa ra khỏi miệng
Bé có những hành động đòi ăn như mở miệng khi thức ăn được đưa đến, đưa tay để lấy thức ăn, nuốt thức ăn thay vì “nhè” ra.
Bé thích thú khi được mẹ cho thức ăn
Một biểu hiện khác cho thấy bé đã sẵn sàng ăn dặm là bé thể hiện sự quan tâm đến đồ ăn, ví dụ như nhìn vào đĩa đồ ăn hoặc tỏ ra hào hứng khi thấy người lớn ăn.
Bé thích thú khi được mẹ cho thức ăn
Khi nào nên cho bé ăn dặm?
Nên cho bé ăn dặm vào thời điểm giữa buổi sáng và buổi trưa, sau khi bé đã bú sữa mẹ hoặc uống sữa bột từ 1 - 2 giờ trước đó. Đây là thời điểm bé không quá đói nhưng cũng không quá no. Mẹ cần chú ý không cho bé ăn sau 19 giờ để bé không bị khó ngủ hoặc tiêu hóa kém và đầy hơi.
Thời gian ăn dặm tốt nhất cho bé nên bắt đầu từ 7h sáng và kết thúc trước 19h tối. Mẹ không nên cho bé ăn quá nhiều hoặc no quá trước khi bé đi ngủ vì điều này sẽ làm bé khó chịu, gây tức bụng và khó ngủ, ảnh hưởng xấu đến hệ tiêu hóa và sức khỏe chung của bé.
Mẹ nên cho bé ăn dặm vào thời điểm giữa buổi sáng và trưa
Những điều cần lưu ý khi tập bé ăn dặm
4.1. Bắt đầu cho bé ăn dặm từ thức lỏng đến dày dạn
Đối với những bé mới bắt đầu ăn dặm, mẹ nên cho bé ăn bột lỏng trước, sau đó tăng dần độ đặc của thức ăn. Bắt đầu từ bột, rồi chuyển sang cháo, cháo nguyên hạt, rồi đến cơm nát,... để bé có thể dần thích nghi và tiếp nhận các loại thức ăn như người lớn.
4.2. Bắt đầu với lượng ăn ít dần lên
Trong giai đoạn đầu khi bé bắt đầu ăn dặm, cha mẹ nên cho bé ăn từng chút một. Trong những bữa đầu, có thể cho bé ăn dặm khoảng 30 - 60 ml/bữa. Nếu bé thể hiện sự thích thú với thức ăn, thì cha mẹ có thể tăng dần lượng ăn theo nhu cầu của bé để dạ dày và tiêu hóa bé có thời gian thích nghi, quen với loại thức ăn mới này.
Bột ăn dặm Vinamilk RiDielac Gold heo, cà rốt hộp 200g (7 - 24 tháng)
Chuẩn bị thức ăn dặm cho bé với đầy đủ dinh dưỡng và đảm bảo vệ sinh
Mẹ nên lựa chọn các thực phẩm giàu dinh dưỡng và vitamin tổng hợp cho bé để chế biến đồ ăn dặm như rau củ quả, hải sản,... để bé có đủ dinh dưỡng cho các hoạt động trong ngày.
Ngoài ra, khi chọn thực phẩm cho bé, mẹ cần chọn những thực phẩm sạch sẽ và an toàn. Trong quá trình nấu ăn, mẹ cần đảm bảo vệ sinh bằng cách rửa tay kỹ càng bằng xà phòng và sử dụng dụng cụ nấu ăn sạch sẽ và rửa chén bằng nước rửa chén sạch sẽ trước khi chế biến.
Cho bé tập ăn dặm với các thực phẩm gần giống sữa mẹ
Khi bắt đầu tập ăn dặm, mẹ nên cho bé ăn những thực phẩm tương tự sữa mẹ và tuân theo nguyên tắc “ngọt - mặn” để bé quen dần với thức ăn mới. Sau khi bé đã thích ăn bột vị ngọt, mẹ có thể chuyển dần sang bột vị mặn với nhiều thành phần dinh dưỡng hơn.
Sản phẩm ăn dặm Vinamilk RiDielac Gold gạo, sữa hộp 200g (6 - 24 tháng)
Nguyên tắc “không ép trẻ ăn”
Nếu bé bày tỏ sự không muốn ăn và quấy khóc khi nhìn thấy đồ ăn, mẹ nên tạm ngưng cho bé thử ăn dặm trong 1 khoảng thời gian ngắn từ 5 - 7 ngày. Sau đó, mẹ có thể tiếp tục tập luyện từ từ để bé làm quen dần với việc ăn dặm mà không gặp căng thẳng do bị ép buộc.
Nguyên tắc “tô màu chén bột”
Đây là nguyên tắc căn bản của việc cho bé ăn dặm, đảm bảo cung cấp đủ 4 nhóm chất dinh dưỡng quan trọng bao gồm: tinh bột, protein, chất béo, vitamin và khoáng chất để bé phát triển tốt. Tuy nhiên, mẹ không nên thêm gia vị như muối hay nước mắm vào thức ăn dặm của bé để tránh gánh nặng cho thận của bé.
Mẹ có thể mua các loại gia vị rắc lên cơm cho bé, ruốc cá hồi, ruốc tôm,... tuỳ theo độ tuổi của bé để kích thích bé ăn ngon miệng hơn.
Ruốc cá hồi Meiwa ít muối lọ 50g (từ 9 tháng)
Thực phẩm tốt cho bé ăn dặm
- Nhóm bột đường: Nhóm này giúp cung cấp năng lượng cho bé. Cha mẹ có thể cho bé ăn cháo nghiền, khoai lang nghiền hoặc bột yến mạch. Ngoài ra, nên chọn gạo tẻ gạo tám mới và không kết hợp với ý dĩ, hạt sen, đậu xanh hay các loại hạt cứng vì có thể làm bé chán khi ăn cháo quá lâu.
- Nhóm chất đạm: Đây là nhóm chất quan trọng cho sự phát triển của bé, cung cấp các axit amin cần thiết, thúc đẩy tăng trưởng và phục hồi của tế bào. Nên tiêu thụ chất đạm vừa phải và có sự kết hợp giữa đạm động vật và đạm thực vật.
- Nhóm rau củ và trái cây: Nguồn cung cấp vitamin, chất xơ, chất chống oxy hóa và khoáng chất, giúp bảo vệ và phát triển hệ tiêu hóa. Nên tập cho bé ăn hoa quả tươi như chuối, uống nước cam, xoài xay,... Rửa sạch thực phẩm và không để quá lâu.
- Nhóm chất béo: Cung cấp năng lượng, là thành phần cấu tạo màng tế bào và mô não, dung môi giúp hấp thu vitamin A, D, E, K,... Nên bổ sung chất béo vào chế độ ăn dặm cho bé bằng dầu ăn dặm (dầu thực vật và mỡ động vật).
Thực phẩm tốt cho bé ăn dặm
Lịch ăn dặm chuẩn cho bé
6.1. Lịch ăn dặm cho bé 7 - 8 tháng
Vào 7 - 8 tháng tuổi là thời điểm bé đã quen với việc ăn dặm, mẹ có thể tăng khẩu phần ăn lên 2 - 3 bữa tương đương 10 - 20 muỗng (khoảng 1/2 - 3/4 chén) mỗi ngày và vẫn tiếp tục cho bé bú sữa mẹ hoặc sữa công thức.
- Bữa ăn dặm thứ 1 sau khi bé đã được bú sữa lần đầu tiên hoặc thứ 2 vào buổi sáng.
- Bữa ăn dặm thứ 2 sau khi bé đã được bú vào đầu giờ chiều.
- Bữa ăn dặm thứ 3 (tùy chọn) khoảng 4 - 5 giờ chiều, sau khi bé đã được bú buổi chiều.
Bột ăn dặm Nestlé Cerelac rau xanh, bí đỏ hộp 200g (từ 6 tháng)
6.2. Lịch ăn dặm cho bé 9 - 12 tháng tuổi
Khi bé bước sang giai đoạn 9 - 12 tháng, lúc này bé đã quen với việc ăn dặm và sẵn sàng 3 bữa ăn tương đương 16 - 30 muỗng (1 - 2 chén) mỗi ngày. Mẹ vẫn nên tiếp tục cho bé uống sữa nhưng không cần phải cho trẻ uống trước khi ăn.
- Bữa ăn dặm thứ 1 trước hoặc sau khi bé đã được bú sữa lần đầu tiên vào buổi sáng.
- Bữa ăn dặm thứ 2 trước hoặc sau khi bé đã được bú vào đầu giờ chiều.
- Bữa ăn dặm thứ 3 khoảng 4 - 5 giờ chiều, trước hoặc sau khi bé đã được bú buổi chiều.
Bột ăn dặm MetaCare gà, cà rốt, nấm hương và olive hộp 200g (7 - 24 tháng)
Các thực phẩm nên và không nên cho bé ăn dặm
7.1. Thực phẩm thích hợp cho bé khi bắt đầu ăn dặm
- Trái cây: Loại thực phẩm giàu dinh dưỡng và vitamin cần thiết cho sự phát triển của bé.
- Nước ép trái cây: Uống nước ép trái cây với lượng vừa đủ sẽ giúp bé có các chất dinh dưỡng cần thiết.
- Rau củ: Là nguồn cung cấp chất xơ và dinh dưỡng quan trọng, giúp bé khỏe mạnh.
- Nước: Giúp tăng cường quá trình trao đổi chất và đào thải độc tố trong cơ thể.
- Thịt gà: Là nguồn chất đạm lý tưởng cho bé.
Rau củ cung cấp nhiều chất xơ và dinh dưỡng, giúp bé phát triển khỏe mạnh
7.2. Thực phẩm không nên cho bé khi bắt đầu ăn dặm
- Mật ong: Trẻ dưới 12 tháng không nên dùng mật ong để tránh nguy cơ ngộ độc do vi khuẩn clostridium botulinum.
- Trứng chưa chín, các món có chứa trứng sống như mayonnaise tự làm: Ăn trứng chưa chín có thể gây hại cho trẻ nhỏ dưới 12 tháng.
- Sữa ít béo: Trẻ dưới 2 tuổi cần sữa đầy đủ chất béo để tăng trưởng, vì vậy không nên cho bé dùng sữa ít béo trong những trường hợp không cần thiết.
- Hạt nguyên và các loại thực phẩm cứng: Không nên cho bé dưới 3 tuổi ăn vì có nguy cơ gây nghẹt thở.
- Sữa bò nguyên chất tiệt trùng: Không nên dùng cho bé dưới 12 tháng.
- Các loại sữa thực vật: Một số loại như sữa đậu nành, sữa gạo, sữa yến mạch, sữa hạnh nhân không nên cho bé uống trước 2 tuổi.
- Trà, cà phê hoặc đồ uống có đường: Trà và cà phê chứa caffeine không tốt cho trẻ nhỏ.
Trà và cà phê có chứa caffeine, không tốt cho sức khỏe của trẻ nhỏ
Lưu ý khi cho bé ăn dặm
- Ba mẹ không nên thêm gia vị vào thức ăn dặm của bé vì việc thêm muối có thể gây hại cho thận của bé.
- Tuy không nên thêm gia vị vào thức ăn dặm nhưng có thể thêm dầu ăn cho bé, mỡ hoặc vừng, lạc để bát cháo hoặc bột ăn dặm thơm ngon hơn.
- Vì hệ tiêu hóa của trẻ còn non nớt nên cần đảm bảo các nguyên liệu chế biến thức ăn cho bé phải sạch và an toàn.
- Ba mẹ cần rửa tay sạch bằng xà phòng trước khi chế biến thức ăn và khi cho trẻ ăn.
- Nếu thực đơn ăn dặm của bé có cá hay tôm thì cần đảm bảo gỡ hết xương, bóc vỏ để tránh tình trạng hốc xương.
- Bên cạnh nguyên liệu, dụng cụ làm bếp và đồ đựng thức ăn của bé cũng cần đảm bảo sạch sẽ.
- Thức ăn sau khi nấu cần cho bé ăn ngay trong vòng hai giờ.
- Ba mẹ có thể cho bé dùng thêm thực phẩm chức năng để bổ sung lysine, selen, vitamin và khoáng chất,... Nhờ đó giúp đáp ứng đầy đủ nhu cầu dinh dưỡng của trẻ nhỏ, hỗ trợ tiêu hóa, tăng khả năng hấp thu.
- Không cho bé ăn bánh, kẹo hay uống nước ngọt trước cữ ăn vì chất ngọt trong những sản phẩm trên sẽ làm tăng đường huyết, gây ức chế dịch vị và làm trẻ biếng ăn.
Gỡ vỏ tôm trước khi cho bé ăn để tránh tình trạng bị hốc
