Chia sẻ chuyên gia: Bác sĩ chuyên khoa I Trần Văn Sáng - Chuyên gia Da liễu - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Mytour Đà Nẵng.

Nấm sợi - Vấn đề không chỉ về da. Bệnh không chỉ gây phiền toái mà còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày. Ngứa, khó chịu, và nếu không được điều trị đúng cách, nó có thể trở nên tồi tệ hơn.

Bệnh da do nấm sợi (hay còn gọi là dermatophytosis) là một bệnh phổ biến, đặc biệt là ở những quốc gia có khí hậu nhiệt đới ẩm như Việt Nam. Điều kiện này là lý tưởng cho sự phát triển của các loại nấm, bao gồm cả nấm sợi.

Bệnh da do nấm sợi không gây nguy hiểm cho tính mạng, nhưng thường đi kèm với các triệu chứng khó chịu, đặc biệt là ngứa. Nếu không được chăm sóc kịp thời hoặc điều trị sai cách, bệnh có thể lan rộng và gây tổn thương nặng.

Có 3 loại nấm sợi phổ biến gây bệnh cho người, bao gồm: Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum.

Nấm sợi có thể lây nhiễm từ nhiều nguồn khác nhau, chủ yếu từ đất (geophilic organisms), động vật (zoophilic) hoặc người bệnh (anthropophilic).

Các điều kiện thuận lợi cho sự hình thành và phát triển của nấm sợi gây mắc bệnh da bao gồm:

• Sống trong môi trường thiếu sinh hoạt, ẩm thấp, sống tập thể, chia sẻ đồ dùng cá nhân như quần áo.
• Thời tiết thay đổi, ẩm ướt, khí hậu nóng ẩm (thường xuyên xuất hiện vào mùa xuân ở miền Bắc Việt Nam), và cơ thể sản xuất nhiều mồ hôi làm thay đổi độ pH của da.
• Da bị xây sát, khô, và có các vấn đề về cấu trúc lớp biểu bì.
• Bị rối loạn nội tiết, giảm miễn dịch, sử dụng kháng sinh trong thời gian dài, và sử dụng các loại thuốc ức chế miễn dịch.

Bệnh da do nấm sợi thường xuất hiện ở các vùng cụ thể trên cơ thể:

Thường xuyên xuất hiện ở những người thường xuyên mang giày. Những dấu hiệu phổ biến bao gồm:

• Bong vảy: Làn da bàn chân bong vẩy thành từng mảng nhỏ, sau đó lan ra toàn bộ bàn chân. Nếu không được điều trị, chúng có thể mở rộng sang các vùng khác của chân. Ngứa nhẹ.
• Viêm kẽ: Sưng ở ngón chân gây đỏ, nứt nẻ, có thể chảy nước khi để lâu, gây ngứa và đau nhiều.
• Tổ đỉa: Mụn nước sâu bên dưới bề mặt da, khó vỡ. Khi mụn nước nổ, da sẽ có lỗ, gây ngứa và đau đớn nhiều.
• Viêm móng: Móng xuất hiện các đốm trắng, đường trắng từ mép tự do hoặc mép bên, màu vàng bẩn, dễ nhiễm mủ.

Nguyên nhân chủ yếu là nấm Trichophyton rubrum và Trichophyton mentagrophytes. Một số trường hợp có thể do nấm Epidermophyton floccosum.

Nấm ở vùng bẹn thường được gây ra bởi nấm Epidermophyton inguinale và Trichophyton rubrum. Các dấu hiệu phổ biến bao gồm:

• Vùng da bị tổn thương hiện chấm đỏ, có vảy nhỏ, dần dần mở rộng thành các hình tròn hoặc bầu dục, với bề mặt da đỏ, viền hơi cao, có nhiều mụn nước và vảy da.
• Những miếng da kết hợp để tạo thành các mảng lớn hình cung, màu nhạt, và gây ngứa nhiều.

Nấm vùng mặt thường do nấm T. rubrum, T. mentagrophytes, M. canis gây nên. Dấu hiệu thường gặp khi nhiễm bệnh bao gồm:

• Vùng da bị tổn thương trở nên đỏ, gây rát, với kích thước của vùng nấm trên da dao động từ 1-5 cm.
• Vùng nấm thường có biên độ cao hơn so với bề mặt da, có thể không rõ ràng, và có vảy da kèm theo cảm giác ngứa.

Bất kỳ loại nấm sợi nào cũng có thể gây ra bệnh nấm trên cơ thể. Trong đó, các loại nấm phổ biến là: T. rubrum, T. mentagrophytes, M. canis và T. tonsurans.

Dấu hiệu thường thấy bao gồm:

• Mụn nước xuất hiện và tụ tập thành các đám tạo thành các hình tròn hoặc hình cung.
• Vùng tổn thương có thể mở rộng ra các khu vực lân cận, gây ngứa nhiều.
• Nhiễm nấm có thể ổn định hoặc lan rộng ra toàn bộ cơ thể, tùy thuộc vào đặc điểm của nó.

Bệnh nấm vùng râu ít phổ biến, thường xuất hiện ở những người làm nông nghiệp, thường xuyên tiếp xúc với động vật. Bệnh nấm vùng râu có 2 dạng nhận biết:

Dạng lông: do nấm Violaceum, rubrum gây ra. Lông râu bị gãy và bong vảy hoặc có trường hợp lông râu không bị gãy, vẫn tồn tại nhưng khô, không bong, khi nhổ lên chân râu vẫn bình thường.

Ngày nay, có nhiều loại thuốc bôi chống nấm ngoài da được sử dụng để điều trị bệnh da do nấm sợi. Các sản phẩm thường được bác sĩ chọn lựa bao gồm Ciclopiroxolamin, Ketoconazole, Terbinafin, Clotrimazol.

• Người mắc bệnh sẽ bôi thuốc lên vùng da bị nấm từ 1-2 lần/ngày. Thời gian điều trị kéo dài từ 3 đến 4 tuần.
• Ngoài việc sử dụng thuốc, người mắc bệnh cần thay đổi thói quen sinh hoạt để ngăn chặn sự tái phát của nấm sợi như:
• Duy trì vệ sinh cá nhân, tránh mặc quần áo ẩm ướt và đi giày thoáng khí, đặc biệt là nếu bị nấm ở chân.
• Thường xuyên thay quần áo và phơi quần áo dưới ánh nắng mặt trời, đặc biệt là quần áo lót.
• Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với động vật, như chó, mèo, để tránh nguy cơ lây nhiễm.
• Không chia sẻ quần áo, chăn màn và vật dụng cá nhân với người mắc bệnh.
• Tránh sử dụng các sản phẩm hóa chất như xà phòng và chất tẩy rửa khác để tắm. Trong thời gian điều trị, chỉ nên tắm bằng nước sạch.
• Làm sạch và giữ gìn vệ sinh trong nhà, giặt chăn màn đều đặn.
• Thăm các cơ sở y tế, phòng mạch da liễu uy tín để được tư vấn và hướng dẫn điều trị chi tiết từ bác sĩ.

Biến chứng chủ yếu của bệnh da do nấm sợi là tạo cảm giác ngứa, thúc đẩy việc gãi. Tổng quát, bệnh không nguy hiểm nhưng gây khó chịu, do đó, việc chăm sóc và điều trị càng sớm càng tốt.