Bệnh rối loạn lưỡng cực - Những điều cần biết để không lơ là với căn bệnh

1. Tổng quan về rối loạn lưỡng cực

Rối loạn lưỡng cực hiện đang được phân loại vào nhóm các bệnh tâm thần phổ biến và có thể được điều trị. Đôi khi, căn bệnh này còn được gọi là rối loạn tâm trạng biểu hiện bằng hưng phấn và trầm cảm.

Định nghĩa

Bệnh rối loạn tâm trạng được mô tả là sự biến đổi không bình thường, không kiểm soát về cảm xúc của người bệnh. Hai trạng thái cực trong tâm trạng có thể từ mức thấp là trầm cảm đến mức cao là hưng phấn. Nói một cách đơn giản, khi người bệnh buồn, họ có thể mất hết niềm tin vào cuộc sống. Ngược lại, khi họ phấn khích thì lại tràn đầy năng lượng và có phần vui vẻ thái quá, không bình thường.

Rối loạn lưỡng cực được mô tả là sự biến đổi không bình thường, không kiểm soát về cảm xúc

Rối loạn tâm trạng hưng - trầm cảm được xác định là có thể xuất hiện ở mọi độ tuổi, mọi giới tính. Hiện nay, khoảng 1% dân số thế giới mắc phải căn bệnh này. Đối với phần lớn các trường hợp mắc bệnh được theo dõi thì căn bệnh có thể thay đổi theo chu kỳ, xen kẽ giữa các mốc tâm trạng có thể xảy ra từ vài lần một tuần cho đến vài lần một năm.

Phân loại của căn bệnh

Các chuyên gia y tế hiện đang phân loại rối loạn lưỡng cực thành hai dạng cơ bản:

- Ở dạng thứ nhất, các triệu chứng hưng cảm ở mức độ nhẹ thường luân phiên giữa các giai đoạn trầm cảm trong tâm trạng của bệnh nhân.

- Ở dạng thứ hai, giai đoạn trầm cảm được coi là trọng tâm trong quá trình phát triển của căn bệnh và tâm trạng của bệnh nhân. Mức này thường có dấu hiệu khởi đầu chậm chạp nhưng tiến triển một cách chậm rãi, thời gian lâm vào giai đoạn trầm cảm không quá lớn nhưng tâm trạng thì có khuynh hướng ổn định. Khả năng lao động của nhóm bệnh nhân này thường dao động từ thấp đến hoàn toàn mất khả năng lao động.

Phân biệt giữa rối loạn lưỡng cực và trầm cảm

Đôi khi việc phân biệt giữa bệnh nhân mắc rối loạn hưng - trầm cảm và trầm cảm có thể gặp khó khăn. Nguyên nhân là do bệnh nhân mắc rối loạn hưng - trầm cảm nếu không có đủ nhiều triệu chứng hưng cảm, chủ yếu chỉ ở trong trạng thái trầm cảm thì biểu hiện không khác biệt nhiều so với trầm cảm đơn thuần.

Bệnh nhân trầm cảm đơn thuần thường được nhận diện bởi triệu chứng trầm cảm nghiêm trọng. Trong khi đó, bệnh nhân rối loạn hưng - trầm cảm không chỉ có biểu hiện trầm cảm nghiêm trọng mà còn có thêm giai đoạn trầm cảm và giai đoạn hưng cảm, với cảm giác phấn khích quá độ.

2. Những ai có nguy cơ cao mắc bệnh rối loạn lưỡng cực?

Rối loạn hưng - trầm cảm thường dễ xảy ra và phổ biến hơn đối với các nhóm sau đây:

• Các bạn trẻ (thường dưới 25 tuổi).

• Những người có nguy cơ di truyền từ gia đình có tiền sử về bệnh này.

• Phụ nữ trong giai đoạn mang thai, sau sinh và cho con bú trong khoảng thời gian từ 6 đến 12 tháng đầu tiên.

• Những người trải qua căng thẳng trong cuộc sống hoặc công việc kéo dài, cũng như người có thói quen lạm dụng rượu, bia, các chất kích thích hoặc đã trải qua sự sốc tâm lý.

Phụ nữ đang trong thời kỳ cho con bú thường dễ mắc chứng rối loạn lưỡng cực

3. Các dấu hiệu nhận biết sớm căn bệnh

Các dấu hiệu mà bệnh viện Mytour sắp liệt kê dưới đây có thể giúp bạn tự đánh giá nguy cơ mắc bệnh hoặc hỗ trợ theo dõi tình trạng sức khỏe của bạn bè, người thân. Tuy nhiên, cần lưu ý không nên tự kết luận đã mắc bệnh mà nên thăm khám và chờ bác sĩ chuyên khoa đưa ra chẩn đoán chính xác.

Dựa vào cảm xúc của bệnh nhân

Có hai nhóm cảm xúc cơ bản của bệnh nhân rối loạn lưỡng cực là trạng thái hưng phấn và trạng thái trầm cảm.

Trong giai đoạn hưng phấn, người bệnh thường luôn lạc quan, phấn khích đến mức quá đà, ngay cả khi đối diện với những tình huống khó khăn. Đôi khi, cả người bệnh và những người xung quanh khó nhận ra sự không bình thường của tình trạng này, có thể hiểu nhầm là biểu hiện của sự hạnh phúc tột đỉnh.

Trong giai đoạn trầm cảm, người bệnh thường có nhiều dấu hiệu bất thường hơn để nhận biết. Thường là cảm giác mệt mỏi, buồn chán trong công việc và cuộc sống hàng ngày. Thậm chí, họ thường xuyên khóc không rõ nguyên nhân, quên mất nhiều việc quan trọng, và tinh thần suy giảm,...

Cảm xúc là một trong những yếu tố quan trọng để đánh giá nguy cơ mắc bệnh rối loạn lưỡng cực của một người

Dựa vào các dấu hiệu hành vi khác liên quan

Người mắc rối loạn lưỡng cực thường thể hiện các hành vi phản ánh tâm trạng của họ.

Khi ở trong trạng thái hưng cảm, bệnh nhân thường ăn uống nhiều hơn bình thường, thích tham gia các hoạt động thể chất và ngoài trời, và muốn thực hiện chúng liên tục cho đến khi hết năng lượng. Họ cũng thường tăng ham muốn tình dục, luôn ở trạng thái hân hoan.

Các bệnh nhân ở trong trạng thái trầm cảm thường ăn ít hơn, không muốn vận động, thậm chí lười biếng và ít di chuyển. Họ hạn chế giao tiếp và tham gia các hoạt động xã hội, thường có ý định tự tử.

4. Phương pháp điều trị rối loạn lưỡng cực

Bệnh lý rối loạn cảm xúc này thường không thể điều trị hoàn toàn và có thể kéo dài suốt đời. Nhiều bệnh nhân phải sống với bệnh mãi mãi và các biện pháp y tế chỉ có thể hỗ trợ ngăn chặn các cơn bệnh tái phát thường xuyên.

Có hai phương pháp chính để điều trị sau khi chẩn đoán bệnh thành công là:

• Tâm lý trị liệu: Bác sĩ tâm lý lắng nghe và hỗ trợ bệnh nhân rối loạn lưỡng cực với các vấn đề tâm lý. Họ đưa ra các giải pháp trị liệu cho cảm xúc, hành vi, nhân cách để ngăn bệnh phát triển thành các rối loạn tâm thần khác.

• Sử dụng thuốc: Các loại thuốc Lithium có thể ức chế quá trình thay đổi tâm trạng thất thường, giúp ổn định cảm xúc. 

Tâm lý trị liệu thường là phương pháp được ưu tiên