Buzz
1. Nguyên nhân, triệu chứng và con đường lây truyền bệnh Rubella
1.1. Nguyên nhân gây bệnh
Rubella do virus cùng tên chứa ARN, thuộc họ Togavirus gây ra. Đây cũng là bệnh phát triển mạnh nhất vào mùa đông xuân. Mặc dù ai cũng có thể mắc Rubella, nhưng nguy cơ cao nhất là phụ nữ mang thai trong 3 tháng đầu.
Rubella được gây ra bởi virus Rubella thuộc họ Togavirus.
Các yếu tố sau có thể tăng nguy cơ mắc bệnh Rubella:
- Người chưa từng mắc Rubella.
- Người chưa từng được tiêm vắc xin phòng bệnh.
- Người tới các khu vực đang có dịch Rubella.
1.2. Các dấu hiệu nhận biết bệnh Rubella
Bệnh Rubella phát triển qua 3 giai đoạn với các dấu hiệu đặc trưng sau:
- Giai đoạn ủ bệnh: Từ 12 đến 23 ngày sau tiếp xúc với vi rút
Trong giai đoạn này, vi rút đã có mặt trong cơ thể nhưng người bệnh chưa có dấu hiệu của bệnh.
- Giai đoạn bùng phát bệnh
+ Cảm giác sốt nhẹ trên 37 độ C.
+ Cảm thấy mệt mỏi.
+ Đau đầu.
+ Sổ mũi.
+ Đau họng.
+ Có thể xuất hiện đỏ mắt.
+ Phát ban đỏ dạng sần, từng đốm lan tỏa.
+ Ban đầu xuất hiện ban đỏ trên mặt, sau đó lan ra phần cơ thể (trừ lòng bàn chân và bàn tay).
+ Nổi hạch phía sau tai, đau khớp.
- Giai đoạn rút ngắn bệnh
Các triệu chứng của Rubella trong giai đoạn phát bệnh
Sau khi bắt đầu phát triển triệu chứng trong 3 - 4 ngày, bệnh sẽ tự phát và chỉ còn lại tình trạng đau khớp kéo dài. Người mắc bệnh Rubella sẽ phát triển miễn dịch với căn bệnh này suốt đời, nghĩa là họ sẽ không bao giờ mắc lại bệnh này.
1.3. Rubella lây truyền như thế nào?
Rubella lây truyền qua đường hô hấp do virus Rubella cư trú ở họng và các tuyến bạch huyết. Người bình thường sẽ bị lây nhiễm bệnh nếu tiếp xúc với dịch tiết, chất nhầy hoặc giọt bắn từ người bệnh khi họ hoặc hắt hơi ra không khí. Giai đoạn dễ lây nhiễm nhất là từ 7 ngày trước đến 7 ngày sau khi xuất hiện ban đỏ.
2. Phân biệt Rubella và Sởi
Cả Rubella và Sởi đều có thể lây truyền qua đường hô hấp và có nhiều triệu chứng giống nhau, dẫn đến việc nhầm lẫn dễ dàng. Để phân biệt hai căn bệnh này, cần lưu ý:
- Sởi
+ Tốc độ lây nhiễm nhanh và mạnh.
+ Triệu chứng của bệnh có thể kéo dài đến 10 ngày.
+ Sốt cao, có thể lên đến trên 40 độ C.
+ Không phải tất cả mọi người đều có thể bị sưng hạch bạch huyết.
+ Nhạy cảm với ánh sáng.
+ Ban đầu xuất hiện ban nổi rõ thành từng đốm, dù lành vẫn để lại dấu vết.
+ Có giai đoạn tiền triệu đặc trưng là sốt nhẹ đến vừa, chảy nước mũi, ho khan, viêm kết mạc.
- Rubella
+ Mức độ lây nhiễm thấp hơn Sởi.
+ Triệu chứng bệnh có thể kéo dài đến 5 ngày.
+ Sốt nhẹ hơn Sởi, cao nhất chỉ khoảng 38.9 độ C.
+ Luôn có sự sưng hạch bạch huyết.
+ Không bị nhạy cảm với ánh sáng.
+ Ban đầu xuất hiện ban nhẹ, mờ đi nhanh chóng, và sau khi hết ban sẽ biến mất hoàn toàn.
+ Không có giai đoạn tiền triệu.
3. Các biến chứng không thể coi thường
3.1. Đối với người mắc bệnh nói chung
So với Sởi, bệnh Rubella là loại nhiễm trùng nhẹ hơn, sau khi mắc và hồi phục, cơ thể hình thành miễn dịch. Một số phụ nữ bị nhiễm virus Rubella có thể gặp biến chứng viêm khớp ở đầu gối, cổ tay, và ngón tay trong khoảng 1 tháng. Ngoài ra, căn bệnh còn có thể gây viêm tai giữa và viêm não.
3.2. Đối với thai phụ
Rubella là căn bệnh đặc biệt nguy hiểm với thai phụ, đặc biệt là trong 3 tháng đầu của thai kỳ - khi các bộ phận của thai nhi đang hình thành. Virus có thể xâm nhập qua hàng rào nhau thai đến bào thai và ảnh hưởng đến quá trình phát triển của thai nhi. Nhiều phụ nữ không nhận biết được sự tồn tại của bệnh vì khoảng 50% trường hợp không có dấu hiệu lâm sàng điển hình, dẫn đến hậu quả nặng nề cho thai phụ và thai nhi.
Phụ nữ mắc Rubella trong 3 tháng đầu thai kỳ có thể gặp các biến chứng như sinh non, sẩy thai, hoặc thai lưu. Trẻ sinh ra từ các bà mẹ này có nguy cơ cao mắc hội chứng Rubella bẩm sinh (70 - 90%). Hậu quả của hội chứng này là các dị tật như đục thủy tinh thể, rung giật nhãn cầu, chậm phát triển, dị tật tim, nhãn cầu nhỏ, điếc bẩm sinh, và các dị tật khác. Ngoài ra, trẻ cũng dễ mắc các bệnh như viêm phổi, viêm não, viêm màng não, viêm xương thủy tinh, vàng da, và đái tháo đường. Nguy hiểm nhất là có trường hợp trẻ tử vong do hậu quả của hội chứng Rubella bẩm sinh.
4. Phương pháp chẩn đoán
4.1. Phương pháp chẩn đoán
Việc chẩn đoán bệnh Rubella chủ yếu dựa vào xét nghiệm miễn dịch để định lượng kháng thể Rubella IgM và IgG. Xét nghiệm Rubella được sử dụng để phát hiện kháng thể trong máu mà hệ thống miễn dịch sản xuất để chống lại virus Rubella. Hai loại kháng thể này là IgM và IgG.
Mẫu test chẩn đoán bệnh Rubella
Kháng thể Rubella IgM xuất hiện trong máu sau khi tiếp xúc với virus Rubella, tăng lên và đạt đỉnh trong khoảng 7 - 10 ngày sau nhiễm trùng, sau đó giảm dần sau vài tuần.
Kháng thể IgG xuất hiện sau IgM nhưng duy trì trong cơ thể suốt đời để ngăn chặn virus Rubella tái phát. Sự hiện diện của IgG chỉ ra đã từng nhiễm Rubella gần đây hoặc trong quá khứ.
4.2. Ý nghĩa của kết quả xét nghiệm Rubella với thai phụ
Xét nghiệm Rubella cho thai phụ thường được thực hiện từ tuần thứ 7 đến tuần thứ 10 của thai kỳ, đặc biệt đối với những người chưa từng được tiêm phòng hoặc không từng mắc bệnh này.
- Khi kết quả IgM âm tính và IgG dương tính, thai phụ đã từng mắc Rubella ít nhất 10 tuần trước xét nghiệm và không tái nhiễm bệnh.
- Nếu IgM dương tính và IgG âm tính, thai phụ mới mắc Rubella. Cần xét nghiệm IgM và IgG sau 2 tuần để có kết quả chính xác. Nếu IgM vẫn dương tính và IgG bắt đầu xuất hiện, chắc chắn là đã mắc Rubella; nếu IgM dương tính và IgG âm tính, kết quả IgM không chắc chắn.
Thai phụ mang thai 3 tháng đầu nếu có kết quả IgM dương tính, có đến 80% khả năng lây truyền bệnh từ mẹ sang thai nhi và nguy cơ cao mắc Hội chứng rubella bẩm sinh.
- Khi IgM và IgG đều dương tính, có thể là kết quả giả, cần lặp lại xét nghiệm khoảng 2 - 3 lần nữa để đảm bảo chính xác.
- Nếu cả IgM và IgG đều âm tính, thai phụ không nhiễm bệnh hoặc có thể đang trong giai đoạn ủ bệnh, cần lặp lại xét nghiệm sau khoảng 2 - 3 tuần để đảm bảo kết quả chính xác hơn.
Bệnh viện Đa khoa Mytour đã triển khai Gói xét nghiệm sàng lọc các tác nhân gây bệnh truyền nhiễm mùa Đông Xuân (04/2 - 15/04/2020 tại miền Bắc và miền Trung) để giúp người dân tiếp cận dịch vụ xét nghiệm tại nhà và tránh nguy cơ lây nhiễm tại các cơ sở y tế đông người. Gói xét nghiệm này giúp phát hiện sớm các triệu chứng giống cúm, cung cấp thông tin chính xác về tình trạng sức khỏe, giúp người dân an tâm qua mùa dịch.
Gói xét nghiệm sàng lọc một số nguyên nhân gây bệnh truyền nhiễm trong mùa Đông Xuân
