Buzz
Mỗi 135 người trên thế giới sẽ có ít nhất một người bị nhầm lẫn là người khác.
Đó là một ngày cuối năm 2016, Santana Gutierrez đang dạo bước trong Trung tâm Mua sắm Fashion Valley, khu mua sắm ngoài trời lớn nhất và nổi tiếng nhất ở San Diego. Trên đường dẫn đến cửa hàng Apple, cô gái 17 tuổi phải tránh những người đi ngược chiều liên tục.
Nhưng điều này không làm Santana chùn bước. Cô vẫn tự tin bước đi, mặc quần short màu xanh dương, áo T-shirt màu đỏ và đeo chiếc ba lô đen.
Santana nhận ra một bóng đen nằm sát bên cạnh. Nó xuất hiện và biến hình một cách kỳ lạ, biến thành một cô gái khác với trang phục khác và giới thiệu mình là Isobel.
Isobel làm Santana kinh ngạc khi cô giới thiệu về công việc của mình tại tổ chức Save The Children.
Isobel thuyết trình cho Santana về hoạt động của tổ chức, sau đó hỏi cô liệu có quan tâm và muốn đóng góp tài chính hoặc sức lực vào đó không?
Nhưng Santana không lắng nghe những gì Isobel nói. Sự chú ý của cô hoàn toàn tập trung vào khuôn mặt của người đối diện. Cô suýt nhầm Isobel là cái bóng của mình bước ra từ gương.
Ở ngoài đời thực, họ giống nhau đến từng chi tiết.
'Trong đầu tôi chỉ nghĩ: Trời ơi, cô gái này giống tôi quá', Santana nhớ lại. Isobel cũng nhận ra điều kỳ lạ đó: 'Tớ cũng nghĩ vậy'.
Hai cô gái cười sảng khoái, họ chạy tới gương gần nhất và chụp ảnh kỷ niệm cùng nhau. Santana sau đó đăng ảnh lên Twitter: 'Mọi người ạ, tớ gặp được chị em sinh đôi thất lạc này'.
Câu chuyện này khiến mọi người thích thú. 'Bố mẹ cậu phải giải thích chuyện này cho mọi người rồi', một người bạn của Santana bình luận. Nhưng điều mà hai cô gái không ngờ là ảnh của họ lan truyền nhanh chóng, vượt ra khỏi nhóm bạn bè.
Sau đêm đó, tweet của Santana đã nhận được hơn 1.000 lượt chia sẻ. Và điều đáng kỳ lạ hơn cả là chuyện mới chỉ bắt đầu.
Gần 20.000 lượt retweet đã khiến ảnh tiếp cận được với 2 cô gái khác cũng giống Santana và Isobel. Những cô gái này đã bình luận dưới tweet của Santana. Cộng đồng mạng thậm chí đã tìm ra thêm một cô gái khác có ngoại hình giống cả 4 người khác.
Santana hoảng sợ. Cô đã đưa ảnh ra để hỏi cha mẹ. Nhưng cả hai đều nói rằng đó chỉ là sự trùng hợp. Santana không có chị em sinh đôi nào. Những cô gái giống nhau không phải là chị em họ hay ruột thịt.
Nếu những cô gái này không đến từ một thế giới song song, thì chỉ có một khả năng duy nhất. Cả 5 đều là Doppelgängers, những người có ngoại hình giống nhau nhưng không có mối quan hệ họ hàng.
Doppelgängers là từ gốc Đức, ghép từ Doppel (đôi) và Gänger (người đi bộ). Nó có ý nghĩa là 'những người có hình dáng giống nhau nhưng không có quan hệ họ hàng'.
Theo Merriam-Webster, từ này được sử dụng lần đầu vào năm 1796 bởi nhà văn Jean Paul. Trong cuốn tiểu thuyết Siebenkäs, Paul mô tả một nhân vật chính tráo đổi thân phận với một người bạn có ngoại hình giống hệt mình.
Mặc dù từ 'Doppelgängers' mới được sử dụng rộng rãi sau thế kỷ 18, nhưng nhiều truyền thuyết về người song trùng đã xuất hiện từ hàng nghìn năm trước. Trong văn minh Ai Cập cổ đại, họ gọi những người có ngoại hình giống hệt nhau là 'ka'. Những người này được coi là điềm xấu vì họ là linh hồn mang theo cùng một thể xác.
Với người Trung Quốc, những cặp song trùng được gọi là 'ảnh tử'. Trong quá khứ, những ảnh tử giống với hoàng đế thường được đưa vào hoàng cung. Họ được đào tạo để làm người đóng giả nhà vua, đặc biệt trong các trường hợp khẩn cấp hoặc khi hoàng đế gặp nguy hiểm đến tính mạng.
Trong truyền thuyết Bắc Âu, có một thuật ngữ gọi là 'Vardøger' để ám chỉ người song trùng. Câu chuyện kể lại rằng những bản thể Vardøger thường đến trước con người một bước. Họ đến một địa điểm mà con người chuẩn bị đến, bắt chước ngoại hình, giọng nói, và cả mùi hương của họ.
Sau đó, bản thể gốc mới đến, nhưng những nhân chứng đã gặp anh ta từ trước. Họ không biết rằng đó chỉ là một Vardøger đóng giả. 'Vardøger' trong tiếng Na Uy có nghĩa là 'âm thanh báo trước, hoặc hình ảnh của một người trước khi đến'.
Người Scotland ở quần đảo Orkney có một câu chuyện kể về 'trow', một sinh vật siêu nhiên thường đẻ ra những đứa con yếu đuối. Bởi vậy, khi một phụ nữ địa phương sinh con, những trow thường lẻn vào nhà, đánh cắp những đứa trẻ khỏe mạnh và thay vào đó là con của chúng.
'Trow' sau đó lớn lên và biến thành bản sao hoàn hảo của những đứa trẻ đã bị đánh cắp. Do đó, khi người phụ nữ ở Orkney mang thai, họ thường được canh giữ rất cẩn thận.
Tương tự, trong truyền thuyết của người Hopi, những người có ngoại hình giống nhau được xem như là Đứa Con của Mặt Trời và Đứa Con của Nước.
Người Hobi tin vào sự đối ngẫu giữa thế giới hiện thực và thế giới âm phủ. Họ cho rằng điều gì xảy ra ở trần thế thì sẽ có điều ngược lại ở dưới thế giới âm, bao gồm cả sự tồn tại của những người song trùng.
Bộ phim Us của Jordan Peele năm 2019 kể về một nhóm nhân vật bị săn đuổi bởi những bản sao Doppelgängers giống hệt mình được gọi là 'the Tethering'.
Câu chuyện này được lấy cảm hứng từ một câu chuyện cổ Andersen, nơi mà khi con người nhìn thấy bóng của mình dưới ánh đèn, bóng đã tách ra và trở thành Doppelgängers.
Bản sao từ bóng thường có những phẩm chất đạo đức hoàn toàn trái ngược với phiên bản gốc, và thậm chí có thể giết chết phiên bản gốc của mình để tiếp tục tồn tại.
Năm 2019, sau khi bộ phim Us được ra mắt, lượt tìm kiếm từ khóa Doppelgängers trên Google tăng đột ngột. Các bộ phim trước đó đã khai thác hiện tượng này như Eneuve (2013) của Denis Villeneuve, The Double (2013) của Richard Ayoade và The Prestige (2006) của Christopher Nolan…
Trong tiểu thuyết The Outside (2018) của Stephen King, những kẻ phản diện có khả năng biến đổi thành Doppelgängers của người khác bằng cách sử dụng mã DNA.
Mười năm trước đó, Tana French, một nhà văn người Mỹ gốc Do Thái, viết tiểu thuyết The Likeness (2008), mô tả một vụ án giết người, trong đó nạn nhân và thám tử là hai bản sao Doppelgängers của nhau.
Trong tiểu thuyết Glamorama (1998) của Bret Easton Ellis, nhân vật chính Victor Ward, một diễn viên và người mẫu, bị thay thế bởi bản sao Doppelgängers của mình.
Toàn bộ câu chuyện trong Glamorama được kể từ góc nhìn của Victor Ward, nhưng có những chi tiết kỳ lạ đặt ra câu hỏi liệu đó có phải là góc nhìn của bản sao Doppelgängers hay không?
Hiện tượng Doppelgängers không chỉ đơn giản là một truyền thuyết mà đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa đại chúng.
Trên các nền tảng mạng xã hội, chúng ta có thể dễ dàng tìm thấy hàng tỷ tấm ảnh và video chứa khuôn mặt của chính mình, và đó cũng là nơi chúng ta có thể tìm thấy những người có ngoại hình giống nhau không thể giải thích.
Trong năm 2021, cộng đồng fan hâm mộ của Taylor Swift, được biết đến với tên gọi Swifties, đã sôi nổi chia sẻ một đoạn video trên TikTok, cho thấy nữ ca sĩ đang giặt quần áo theo cách truyền thống.
Video này cho thấy Taylor đang giặt quần áo trong bồn tắm, với một chai bột giặt Tide đặt bên cạnh. Nhiều người đã nhầm lẫn và nghĩ rằng đó là Taylor, nhưng thật ra, người trong video không phải là cô.
Thực tế, video trên TikTok thuộc về Ashley Leechin, một y tá đến từ tiểu bang Utah. Leechin có ngoại hình giống Taylor Swift đến mức con gái của cô từng tưởng mẹ mình đang xuất hiện trên TV. Ngay cả các bệnh nhân ở bệnh viện cũng ngạc nhiên khi thấy cô ấy bước vào phòng.
Ngay cả mẹ của Taylor Swift cũng phải công nhận rằng Leechin giống con gái của mình quá đỗi. Tuy nhiên, họ không có quan hệ huyết thống nào và Leechin chỉ đơn giản là một bản sao Doppelgängers của Taylor.
Giống như Taylor Swift, nhiều ngôi sao nổi tiếng khác cũng đã tìm thấy phiên bản song trùng của mình qua internet. Có danh sách dài các ngôi sao từ Tom Cruise, Lady Gaga, Johnny Depp cho đến Justin Timberlake, Daniel Craig và Ariana Grande...
Các diễn viên, ca sĩ, cầu thủ bóng đá, chính trị gia và người dẫn chương trình nổi tiếng trên khắp thế giới thường tìm thấy Doppelgängers giống với họ.
Mỗi khi tìm kiếm từ khóa 'Doppelgängers' kèm theo tên của một người nổi tiếng, bạn có thể tìm thấy một bản sao giống họ đến ngỡ ngàng, có thể xây dựng sự nghiệp đóng thế trên Instagram hoặc TikTok.
Hãy xem một số ví dụ:
Quay lại câu chuyện của Santana Gutierrez, một cô gái thiếu niên Mỹ tình cờ phát hiện ra Doppelgängers của mình khi đang đi bộ trong trung tâm thương mại.
Trái ngược với những người nổi tiếng trên truyền thông, trường hợp của Santana đặc biệt hơn, vì cả cô và Doppelgängers Isobel đều là những người bình thường. Cả hai đã sống cuộc sống riêng biệt, không bao giờ gặp nhau trong đời thực.
Hãy tưởng tượng, nếu Barack Obama không phải là tổng thống Mỹ, liệu ông ấy và Doppelgängers của mình Ilham Anas có thể gặp nhau không? Một sống ở Mỹ, một sống ở Indonesia.
Thậm chí những người nổi tiếng cũng đã tìm thấy Doppelgängers của họ chủ yếu là vì sự nổi tiếng và sự xuất hiện thường xuyên trên truyền thông.
Do đó, thế giới có nhiều cặp Doppelgängers hơn chúng ta nghĩ. Họ chỉ đơn giản là chưa gặp nhau, chưa biết đến sự tồn tại của nhau ngoài đời.
Có thể bạn cũng có một phiên bản Doppelgängers của riêng mình, một người đang sống ở đâu đó trên thế giới có khuôn mặt và đặc điểm thể chất giống bạn.
Nhưng nếu vậy, cơ hội bạn gặp được người đó ngoài đời là bao nhiêu?
Năm 2015, một nghiên cứu trên Tạp chí Pháp y Quốc tế đã cố gắng trả lời câu hỏi đó. Nhóm tác giả dẫn đầu bởi nhà sinh vật học Teghan Lucas từ Đại học Adelaide, Australia đã kiểm tra 4.000 khuôn mặt trong cơ sở dữ liệu Khảo sát Nhân trắc học Hoa Kỳ (ANSUR).
Lucas đã chọn ra 8 đặc điểm nhận diện trên khuôn mặt và tính ra xác suất hai người có 8 đặc điểm này trùng khớp với nhau một cách ngẫu nhiên, không phải từ huyết thống, là 1 phần 1.000 tỷ (0,0000000001%).
Đó là con số vô cùng nhỏ. Nếu thế giới có 8 tỷ người, chúng ta sẽ phải đợi đến 2250 năm để tìm được một người song trùng.
Tính toán của Lucas cho thấy cặp đôi Doppelgängers có thể tồn tại ngoài đời thực, tuy nhiên, nó dẫn chúng ta đến một khái niệm gọi là 'Định luật Con khỉ vô hạn'.
Nếu bạn cho một con khỉ ngồi trước máy tính và gõ lung tung lên bàn phím, chắc chắn một ngày nào đó, nó sẽ viết ra một tác phẩm văn học của Shakespeare.
Nếu con khỉ tiếp tục gõ máy tính vô hạn, sẽ có ngày nó viết ra một tác phẩm văn học hoàn chỉnh của Shakespeare.
Hãy nghĩ về xác suất con khỉ gõ ra từ 'Banana'. Đó là một con số rất nhỏ, nhưng vẫn có khả năng xảy ra.
Cùng suy ngẫm về xác suất cho vở kịch Hamlet của Shakespeare với 130.000 chữ cái. May mắn là đã có nhà khoa học tính toán trước chúng ta.
Để con khỉ có cơ hội 1 trên 1 tỷ viết vở Hamlet, nó sẽ cần gõ máy liên tục trong 14 tỷ năm và sống trong 10^360.641 vũ trụ.
Tất cả dẫn đến con số 1 trên 1 tỷ cơ hội, khi các gen trong cơ thể bạn sẽ sắp xếp để trùng khớp với người khác.
Nếu nghiên cứu của nhà khoa học đúng, tại sao Santana gặp Isobel, Taylor Swift có bản sao trên TikTok, và Ilham Anas - một người Indonesia vô danh - giống tổng thống Mỹ?
Trong nghiên cứu của Teghan Lucas, họ giảm 8 yếu tố trùng khớp trên khuôn mặt để tạo ra sự giống nhau về mặt trực giác, nhưng không đủ để làm máy nhận diện khuôn mặt nhầm lẫn.
Tỷ lệ tìm thấy Doppelgängers đã tăng từ 1 trên 1 tỷ lên đến 1 trên 135, đồng nghĩa với khả năng gặp nhau trong thời đại của mình.
Con số tương đương 0,7%, tức là nếu bạn là sinh viên đại học với 3.000 học sinh, cơ hội gặp một bản sao của mình là 0,2%.
Con số vẫn thấp, nhưng đủ để giải thích việc Santana Gutierrez gặp Isobel, bản sao của mình tại một trung tâm thương mại ở San Diego.
Lời giải thích cho hiện tượng Doppelgängers là do trực giác sai lầm trong việc nhận diện khuôn mặt gần giống nhau.
So sánh hai hình ảnh dưới đây, bạn sẽ thấy những đặc điểm trên khuôn mặt khi phân tích độc lập, họ đã bớt giống nhau đi.
Khi nhìn vào một khuôn mặt, thị giác sẽ quét toàn bộ từng bộ phận như kiểu tóc, trán, mắt, mũi, miệng, cằm...
Não bộ được thu hút vào các đặc điểm giống nhau và tự động trung bình hóa những sự khác biệt ở các đặc điểm còn lại.
Máy nhận diện khuôn mặt được lập trình để phân tích và đo đạc chính xác từng bộ phận của khuôn mặt, không thể đánh lừa được.
Face ID vẫn được sử dụng trong bảo mật vì tính hiệu quả của nó.
Khuôn mặt có tính đại diện cao ngang với vân tay và DNA.
Cơ thể con người được tạo nên từ các cơ chế di truyền 'epigenetics'.
Các cặp song sinh có thể có vẻ bề ngoài khác biệt nhau do yếu tố môi trường.
Trong nghiên cứu mới, có 16 cặp Doppelgängers có DNA giống nhau hơn 16 cặp còn lại.
Những cặp này cũng là những người có ngoại hình giống nhau hơn theo chấm điểm của máy tính.
Lối sống của những cặp Doppelgängers giống nhau nhất vẫn khác biệt, chỉ ra sự đa dạng trong hệ vi sinh vật đường ruột.
Xác suất gặp một bản sao hoàn hảo của mình là vô cùng nhỏ, tương đương với con khỉ viết được vở kịch Hamlet trong 10^360.641 vũ trụ.
0,7% cơ hội gặp một người Doppelgängers thực sự giống bạn về ngoại hình.
Người Doppelgängers có thể khiến bạn phải đứng hình và có thể nhận lầm với người khác.
FaceID có thể không nhận diện được người Doppelgängers của bạn.
Hiện tượng song trùng có thể thực sự tồn tại, nhưng điều đó phụ thuộc vào tiêu chuẩn mà bạn đặt ra.
Tham khảo các trang web Atlasobscura, Nytimes , TheLocal , Sciencepeople , Smithsonianmag , Science , Forensis Science International , The Scientist , Medium , Insider , Scienceline , Theguadian
