Bí ẩn những cái tên độc đáo tại Sài Gòn

Sài Gòn, thành phố trẻ trung, vẫn giữ nguyên sức hấp dẫn và câu chuyện đặc sắc. Những danh lam thắng cảnh như Thủ Thiêm, Lăng Ông Bà Chiểu,… đều ẩn chứa những câu chuyện độc đáo với tên gọi kỳ lạ.

Khám phá những cái tên độc đáo tại Sài Gòn

1. Lăng Ông Bà Chiểu

Nằm bên số 1, đường Vũ Tùng, phường 1, quận Bình Thạnh, Lăng Ông Bà Chiểu thảnh thơi ngắm nhìn thành phố hiện đại. Bạn có biết đâu là câu chuyện đằng sau tên gọi độc đáo này không?

Lăng Ông Bà Chiểu, hay còn gọi là Lăng Ông, là nơi an nghỉ của Tả Quân Lê Văn Duyệt. Dù nhiều người hiểu lầm rằng đây là nơi thờ ông và bà tên Chiểu, nhưng thực sự, đây là lăng thờ của Tả Quân Lê Văn Duyệt, được gọi tắt là Lăng Ông. Nằm gần chợ Bà Chiểu, nơi này giữ nguyên cái tên lạ là do tục lệ kiêng cử tên.

2. Mỹ Dinh

Tìm hiểu về tên gọi của một số địa danh, kênh rạch, phường tại quận 1, chúng ta không thể không nhắc đến cái tên Mỹ Dinh, xuất hiện đa dạng như tên của một con rạch, cây cầu, hay thậm chí là một ngôi chợ, một nhà thờ. Các khu vực thuộc quận Bình Thạnh như phường 17, 19, 21 cũng được biết đến với cái tên Mỹ Dinh.

Trong quyển sách 'Lịch sử thành phố Hồ Chí Minh', mục 'Những Bí Mật Thú Vị', Mỹ Dinh không chỉ là một tên địa danh mà còn là biệt danh của bà Nguyễn Thị Khánh - con gái quan lớn Nguyễn Cửu Vân, và là vợ của một viên thư kí. Vì có công khai hoang đất và xây cầu để giúp dân cư di chuyển thuận tiện, người dân tôn kính bà và quyết định đặt tên cho cây cầu là Cầu Mỹ Dinh, sông gần đó là Sông Mỹ Dinh.

Dấu vết tên gọi Mỹ Dinh vẫn còn nguyên vẹn đến ngày nay, là minh chứng cho công lao vĩ đại của bà Nguyễn Thị Khánh.

3. Bến Hòe

Tên Bến Hòe, ban đầu chỉ là tên của một bến nước, sau đó mô tả một con sông, cuối cùng trở thành tên của một khu vực trong trung tâm thành phố Hồ Chí Minh ngày nay. Có hai thuyết về nguồn gốc của tên gọi Bến Hòe:

Thứ nhất, theo phó bảng Nguyễn Văn Siêu trong tác phẩm “Phương Đình dư địa chí” (1900), sông này truyền thuyết với những đàn cá sấu, chúng đuổi nhau kêu gầm như tiếng trâu rống, vì vậy mà được đặt tên như vậy (nghé, tức là trâu con). Sách “Đại Nam nhất thống chí”, phần tỉnh Gia Định, cũng ghi chép tương tự.

Theo giáo sư Trương Vĩnh Ký, Bến Nghé có xuất xứ từ tiếng Khmer – Kompong, có nghĩa là bến, Kon Krabei có nghĩa là con trâu. Nhà nghiên cứu địa danh Lê Trung Hoa cũng đồng thuận rằng: Bến Nghé là nơi mà “người ta thường cho trâu, bò ra tắm” vì có nhiều địa danh được hình thành bằng “bến + tên thú” như: rạch Bến Nghé (Nhà Bè), rạch Bến Tượng (Sông Bé).

4. Sài Gòn Đương Đại

Những tên gọi của đường phố, cầu, khu phố... ở Sài Gòn thường mang đậm tính lịch sử và gắn liền với những cá nhân có công với đất nước, thành phố hoặc đơn giản là những người dân tại khu vực đó. Thủ Thiêm có vẻ không phải là một cái tên được chọn theo công thức quen thuộc.

Xưa kia, từ “thủ” là một danh từ chỉ đồn canh gác dọc theo các dòng sông. Bởi vì thực sự phổ biến vào thời kỳ trước đây, nên từ “thủ” đã trở thành một phần của nhiều địa danh hiện đại như Thủ Đức, Thủ Thiêm, Thủ Ngữ (Sài Gòn), Thủ Thừa (Long An) hay Thủ Dầu Một (Bình Dương). Các từ Đức, Thiêm, Ngữ, Thừa được cho là tên của những viên chức được cử đến quản lý những đồn canh này và đã giữ chức vụ khá lâu, điều này làm cho tên của họ trở nên thân thuộc với nơi làm việc. Còn Thủ Dầu Một, ở đó ngày xưa có một cây dầu mọc một mình.

5. Đồng Khánh

Đakao – cái tên quen thuộc với người Sài Gòn, một góc ký ức đặc biệt khi nghe nói, giống tên Việt Nam nhưng lại mang vẻ ngoại lai khi viết. Câu chuyện đằng sau cái tên “nửa Việt nửa phương Tây” này là gì nhỉ?

Thời xưa, Sài Gòn và Chợ Lớn từng được hợp nhất thành “Địa phương Sài Gòn – Chợ Lớn” (Région de Saigon – Cholon) với tổ chức chia thành các hộ (quartier), tương đương với cấp tổng ở các tỉnh. Người lãnh đạo một hộ được gọi là Hộ trưởng (Chef de quartier). Tên gốc của khu vực Đakao ngày nay là Đất Hộ (đất thuộc sở hữu của các hộ gia đình). Trong các tác phẩm văn bản thời xưa, người Pháp đã chuyển ngữ địa danh Đất Hộ thành Đakao. Thực tế, tên gọi Đakao chỉ trở nên phổ biến tại Sài Gòn từ thập kỷ 1950 – 1960 trở đi.

6. Con Kênh Tàu Hủ

Với tổng chiều dài 22km, xoay quanh giữa TP.HCM và trải dài trên địa bàn 8 quận huyện, kênh Tàu Hủ khiến nhiều người tò mò về nguồn gốc của cái tên “chỉ cần nghe đã thèm” mặc dù xung quanh không có truyền thống làm tàu hủ?

Theo học giả Trương Vĩnh Ký (ghi chép năm 1885) và Huỳnh Tịnh Của (ghi chép vào cuối thế kỷ 19), con đường đi qua rạch Chợ Lớn được gọi là Tàu Khậu, là cách người Triều Châu diễn đạt từ “thổ khố” (khu nhà gạch), trải qua biến âm thành Tàu Hủ. Tuy nhiên, cũng có ý kiến rằng, nhìn vào mặt nước đen và những “phụ liệu” trôi trôi, khá hôi thối, khiến người dân liên tưởng đến tương chao, tàu hủ để có phần… hấp dẫn, nên được gọi như vậy.

Kênh Tàu Hủ chưa bao giờ đẹp như tranh, nhưng nó vẫn thấm sâu trong tâm hồn người Sài Gòn với hình ảnh thuyền thuyền lớn nhỏ nhỏ buôn bán náo nhiệt và cả một giai đoạn lịch sử đặc biệt.

7. Giao lộ Bảy Hiền

Là điểm nút giao thông quan trọng tọa lạc tại phường 4, quận Tân Bình, giao lộ Bảy Hiền không chỉ đánh dấu những chiến công hùng vĩ của những người dân xưa Sài Gòn mà còn chứa đựng một chút huyền bí bên trong cái tên thân thương Bảy Hiền.

Theo câu chuyện của Lê Minh Quốc trong cuốn sách “Người Quảng Nam”, khu vực Bảy Hiền trở nên nổi tiếng với làng dệt của cư dân Quảng Nam khi họ chọn nơi này để định cư (sau năm 1954). Bảy Hiền được đặt theo tên của ông già bán cà phê “cóc” sinh vào ngày thứ Bảy, tên là Hiền. Được biết, ông Bảy Hiền này là người quản lý các đồn điền cao su thuộc sở hữu của hoàng hậu Nam Phương, hay còn gọi là Nguyễn Hữu Thị Lan – phu nhân vua Bảo Đại.

Vào khoảng năm 1940, cư dân Sài Gòn đã bắt đầu loại bỏ chữ “ông” từ cái tên, biến nó thành “giao lộ Bảy Hiền” như chúng ta biết ngày nay.

8. Cầu Chà Và

Với hơn một thế kỷ lịch sử, chiếc cầu Chà Và trải qua kênh Tàu Hủ đã góp phần nối liền khu vực Chợ Lớn giữa quận 8 và quận 5. Cầu Chà Và có chiều rộng khoảng 30m, chiều dài 190m, cùng với 2 nhánh phụ nối với đại lộ Đông Tây, đảm bảo cho các phương tiện trên cầu không bị giao cắt, giảm tối đa tình trạng ùn tắc.

Thực chất, Chà Và là cách mà người Việt phát âm chữ Java – tên của một hòn đảo ở Indonesia. Chà Và trước đây được sử dụng để chỉ những người đến từ đảo Java, sau này lại mở rộng để ám chỉ tất cả những người có màu da đen như Chà Bom Bay (Bombay, Ấn Độ), Chà Ma Ní (Manila, Philippines). Điều này giải thích tại sao khu vực cầu Chà Và trước đây là khu chợ của người gốc Ấn Độ chuyên kinh doanh vải lại được gọi là Chà Và. Bên cạnh đó, ở đầu cầu Chà Và hướng về quận 8, có rạp hát nổi tiếng Phi Long thường xuyên phát sóng phim Ấn Độ để phục vụ cư dân trong khu vực.

Theo Yan.vn

***

Tham khảo: Cẩm nang du lịch Mytour.com