Bí mật của cánh đồng chum cổ trên cao nguyên Bắc Lào

Cánh đồng chum cổ, Di sản văn hóa thế giới tại Lào

Địa chỉ: Cao nguyên Mương Phuôn, Xiêng Khoảng, Lào.

Cánh đồng chum (gọi là Thồng Hảy Hín trong tiếng Lào, Plains of Jars trong tiếng Anh) được biết đến như một di tích khảo cổ quý giá tại khu vực Đông Nam Á. Có gần 2000 chum đá có niên đại từ 1.500 - 2.000 năm nằm rải rác trên cao nguyên Mương Phuôn thuộc tỉnh Xiêng Khoảng. Mỗi điểm chứa từ một đến vài trăm chum, chiếc lớn nhất có thể cao đến 3m, nặng đến 14 tấn.

Hiện tại, chỉ có 3 điểm du lịch ở Lào mở cửa để đón khách tham quan, bao gồm Bản Sua, Lắt Sén và Bảng Ang. Các địa điểm khác vẫn đang trong quá trình khai thác vì chúng có ít chum hơn và chưa được rà soát hết bom mìn. Vào ngày 14/5/2019, cánh đồng chum đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới thứ ba của Lào.

Cánh đồng chum cổ nằm trên cao nguyên Xiêng Khoảng

Nguyên nhân của những chiếc chum vẫn còn là một điều bí ẩn

Hướng dẫn cách đến cánh đồng chum trên cao nguyên Xiêng Khoảng

Có nhiều cách khác nhau để du lịch Lào và thăm cánh đồng chum cổ nổi tiếng, tùy thuộc vào điểm xuất phát của bạn.

- Từ Hà Nội: Bạn có thể mua vé xe khách đi Viêng Chăn tại số 3A Nguyễn Gia Thiều, xuất cảnh ở cửa khẩu Cầu Treo (Hà Tĩnh). Hoặc từ Thành phố Vinh mua vé xe bus đi Xiêng Khoảng qua cửa khẩu Nậm Cắn. Thông thường, giá vé dao động khoảng 600.000 VNĐ/chiều/giường nằm. Bạn không cần lo lắng về thủ tục xuất nhập cảnh vì nhà xe sẽ giải quyết cho bạn.

- Từ Thành phố Hồ Chí Minh: Bạn có thể đi sang Lào bằng đường bộ qua các cửa khẩu như Kon Tum, Quảng Trị, Huế hoặc Quy Nhơn. Thông thường, người du lịch thường chọn tuyến đường từ cửa khẩu Kon Tum đi Lào. Nếu bạn muốn sử dụng phương tiện cá nhân như ô tô, xe máy, hãy đảm bảo bạn đã có giấy phép liên vận Việt - Lào từ Sở Giao thông Vận Tải trước khi khởi hành.

Ngoài ra, hiện có hai hãng hàng không cung cấp các chuyến bay giữa Việt Nam và Lào, đó là Vietnam Airlines và Lao AirLines. Bất kể bạn xuất phát từ đâu, bạn đều có thể bay thẳng tới Viêng Chăn dễ dàng, nhanh chóng thông qua hai hãng hàng không này với mức giá từ 3.000.000 - 6.000.000 VNĐ/khách.

Khám phá cánh đồng chum có niên đại hàng ngàn năm

3.1 Đặc điểm của cánh đồng chum cổ ở Bắc Lào

Các nhà khảo cổ đã phát hiện hơn 90 địa điểm ở tỉnh Xiêng Khoảng nơi xuất hiện những chiếc chum đá. Trong số đó, cao nguyên Mương Phuôn có tới 52 điểm. Mỗi điểm tập trung từ một số chum tới hàng trăm chum.

Nhìn từ xa, cánh đồng chum cổ trên cao nguyên Bắc Lào có hình dạng giống như một bàn cờ. Trong đó, những chiếc chum chính là các quân cờ khổng lồ được sắp xếp không theo quy luật nào vì có cái tròn lên, có cái lại nửa nổi nửa chìm dưới đất. Chúng được đúc từ sa thạch chứa mica và thạch anh fenspat với hình trụ và đáy lớn hơn miệng, có chiều cao và đường kính từ 1 - 3m.

Hầu hết những chiếc chum hoàn toàn không có trang trí, ngoại trừ một chiếc duy nhất ở cụm số 1 có hình người ếch được chạm nổi bên ngoài. Cách trang trí này có nhiều điểm tương đồng với bức tranh khắc trên đá tại Hoa Sơn (Trung Quốc) hiện thị một người giơ hai cánh tay lên, đầu gối gập.

Do hầu như tất cả các chum trên cao nguyên Mương Phuôn đều có miệng, người ta cho rằng ban đầu chúng đã có nắp đậy. Điều này cũng dẫn đến suy đoán rằng ít nắp chum được tìm thấy là do chúng được làm từ vật liệu dễ hỏng. Trên những chiếc chum hiếm hoi còn sót lại được phát hiện ở cụm số 52, các nhà khảo cổ đã ghi nhận rằng chúng được khắc hình các loại động vật như khỉ, hổ và ếch.

Cao nguyên Mương Phuôn có đến 52 điểm xuất hiện chum đá

Mỗi điểm thường tập trung từ một đến hàng trăm chiếc chum

Rất ít chum đá có nắp được phát hiện tại Xiêng Khoảng

Hình ảnh trang trí độc đáo trên những chiếc nắp hiếm hoi còn sót lại

3.2 Xuất xứ và lịch sử còn ẩn chứa trên cánh đồng chum

Cánh đồng chum và tất cả các chum đá trên lãnh thổ của tỉnh Xiêng Khoảng được xác định tồn tại từ 1500 - 2000 năm trước và được tạo ra bởi người thuộc dòng ngôn ngữ Môn - Khmer. Các nhà khảo cổ và nhà nhân loại học cũng cho rằng các chum đá có thể đã được sử dụng để chứa thực phẩm hoặc đựng di cốt vào thời tiền sử.

Theo kiến thức du lịch từ Mytour.vn, có rất nhiều câu chuyện xoay quanh cánh đồng chum cổ Bắc Lào. Một trong những câu chuyện đó là huyền thoại về người khổng lồ sinh sống tại vùng đất này. Các chum đá mà chúng ta tìm thấy được cho là vật dụng thường dùng của họ. Hoặc truyền thuyết về vị vua cổ đại có tên là Khun Cheung, sau khi chiến thắng quân xâm lược đã làm những chiếc chum lớn để ủ men rượu mừng chiến thắng.

Trong thời kỳ chiến tranh kéo dài từ năm 1964 - 1973, không quân Mỹ đã rải xuống khu vực cánh đồng chum hàng triệu tấn bom đạn, biến nơi này thành một vùng đất chết cho các nhà khảo cổ học. Do chiến tranh liên miên, cánh đồng này đã bị bỏ quên trong một thời gian dài. Cho đến năm 1989, khi đất nước mở cửa, đón khách du lịch trở lại, nơi này mới bắt đầu trở nên sống động trở lại. Tuy nhiên, để trở thành điểm tham quan nổi tiếng như ngày nay, ban quản lý đã phải dành nhiều thời gian và công sức để rà soát và gỡ bỏ bom mìn, phục hồi lại vẻ đẹp yên bình và nguyên vẹn nhất.

Có truyền thuyết kể rằng các chum đá trên cao nguyên Mương Phuôn thuộc về người khổng lồ từng sinh sống tại đây

Các chum đá có thể đã được sử dụng để chứa thực phẩm hoặc để đựng di cốt vào thời tiền sử

Mặc dù là điểm tham quan nổi tiếng tại Lào, nhưng ít người biết rằng cánh đồng chum đã từng bị bỏ hoang do hậu quả của chiến tranh

Đang được đầu tư để phát triển du lịch và nghiên cứu khảo cổ