Bí mật của đôi mắt: Cấu trúc, vai trò và cách bảo vệ

1. Vai trò quan trọng của đôi mắt

Đôi mắt là cơ quan chính trong hệ thống thị giác, chịu trách nhiệm thu thập hình ảnh và chuyển thành tín hiệu điện để truyền đến dây thần kinh thị giác. Tín hiệu này sau đó được não 'phiên dịch' ở vùng vỏ não thị giác và trả về hình ảnh đã được xử lý, từ đó giúp chúng ta hiểu được môi trường xung quanh.

Khi hoạt động, mắt con người hoạt động như một chiếc máy ảnh 

Mắt con người là nguồn thông tin chính đối với não bộ về thế giới bên ngoài: khoảng 70% thông tin được truyền qua thị giác. Trường thị giác của con người bao gồm khoảng 220° theo chiều ngang và 140° theo chiều dọc.

2. Cấu trúc của mắt con người 

Mắt con người được hình thành từ một số lớp mầm khác nhau:

• Từ tế bào biểu bì hình thành mô biểu bì (như giác mạc, mống mắt) và tạo ra các tế bào thần kinh (võng mạc).

• Từ tế bào trung bì tạo thành màng cứng, màng mạch và các cơ vận nhãn (để thực hiện các chuyển động của mắt).

Mắt của con người được hình thành từ nhiều khu vực khác nhau, mỗi khu vực mang một chức năng riêng

Quá trình hình thành mắt người liên quan đến cấu trúc phức tạp và sự phát triển của nhiều cơ chế phôi học. Mắt người được hình thành từ nhiều khu vực khác nhau, mỗi khu vực đảm nhận một chức năng đặc biệt:

Cảnh báo về củng mạc và giác mạc

Cấu trúc bên ngoài của mắt là củng mạc, gồm các mô liên kết chặt chẽ, ít mạch máu và do đó có vai trò bảo vệ mắt. Giác mạc trong suốt nằm phía trước củng mạc. Nó cho phép ánh sáng đi vào mắt. Giác mạc chứa nhiều sợi thần kinh cảm giác đau, khi tiếp xúc với vật thể sẽ kích thích chớp mắt và tiết nước mắt, giúp bảo vệ mắt khỏi vi khuẩn và các vật thể gây hại. Giác mạc đóng góp phần lớn vào sức mạnh của mắt và lọc một phần tia cực tím. Nước mắt nuôi dưỡng giác mạc và cung cấp sự làm mới thông qua chớp mắt.

Hắc mắt, thể mi và mống mắt

Bên trong, mắt được hình thành từ ba phần chính: hắc mắt, thể mi và mống mắt. Hắc mắt là một lớp màng có nhiều mạch máu được tạo ra bởi các tế bào hắc tố. Thể mi chủ yếu được tạo thành từ các cơ trơn, khi co bóp chúng có thể thay đổi hình dạng và điều chỉnh thủy tinh thể. Mống mắt là phần có màu sắc và có thể nhìn thấy của mắt, bao gồm các cơ trơn. Mống mắt kiểm soát kích thước của đồng tử và do đó kiểm soát lượng ánh sáng đi vào mắt: nó hoạt động như một bộ lọc.

Võng mắt

Lớp ngoài cùng của võng mắt được tạo thành từ hai lớp. Lớp sắc tố (phía bên ngoài) ngăn ánh sáng xâm nhập vào mắt. Lớp bên trong là một cấu trúc thần kinh được tạo thành từ nhiều tế bào cảm quang (cả côn và que), các tế bào này xử lý và chuyển tải thông tin hình ảnh đến não. Cấu trúc này là một phần của hệ thống thần kinh trung ương.

Hệ thống thần kinh thị giác

Các sợi thần kinh ra khỏi mắt thông qua dây thần kinh thị giác. Ở điểm này, võng mạc tự nhiên bị cắt đứt: điểm mù (bởi vì không có tế bào cảm quang nên không có ánh sáng nào được nhận dạng). Gần điểm mù này là hoàng điểm - điểm vàng (có vùng lõm ở giữa, là lỗ mắt) là điểm của võng mạc có tầm nhìn tốt nhất: đây là nơi ánh sáng chiếu trực tiếp, ít nhiễu nhất và có nhiều tế bào cảm quang nhất.

Thủy tinh thể

Thủy tinh thể gồm các tế bào có nhân và sợi cụ thể, làm việc như một thấu kính hai mặt lồi, giúp tạo ra áp suất nội mắt và hình dạng của mắt.

Lệ đạo và nước mắt

Hệ thống lệ đạo bao gồm các cơ quan sản xuất và tiết nước mắt. Nước mắt bảo vệ mắt bằng cách duy trì độ ẩm và loại bỏ bụi bẩn. Ngoài ra, nước mắt còn cung cấp dưỡng chất cho giác mạc. Nước mắt là một chất lỏng mặn và được tạo ra từ protein, glucose... Lượng nước mắt tiết ra bình thường là khoảng 50 microlit/giờ.

Nước mắt được tạo ra từ các tuyến lệ nằm dưới mí mắt. Dung dịch này chảy vào mắt thông qua các ống bài tiết. Nước mắt lan tràn trên bề mặt của mắt khi mí mắt nhấp nháy. Sự nhấp nháy cũng giúp nước mắt chảy qua điểm lệ. Nước mắt sau đó được dẫn qua ống lệ để đến ống lệ mũi và các hốc mũi.

3. 6 cách đơn giản để bảo vệ sức khỏe mắt 

Dưới đây là 6 cách đơn giản giúp ngăn ngừa hoặc làm chậm quá trình phát triển các vấn đề về mắt và duy trì sức khỏe cho đôi mắt.

Bảo vệ mắt khỏi tác động của tia UV

Cho dù bạn có mắt màu gì đi chăng nữa, việc quan trọng là phải bảo vệ mắt khỏi tiếp xúc lâu dài với tia UV từ mặt trời, vì điều này có thể gây ra đục thủy tinh thể sớm.

Để bảo vệ mắt hiệu quả trong tình huống này, bạn nên sử dụng kính râm có khả năng lọc cả UVA (tia cực tím có bước sóng cao nhất) và UVB (tia cực tím có bước sóng trung bình). Quan trọng nhất là không bao giờ nhìn thẳng vào mặt trời, ngay cả khi đang đeo kính râm, vì lúc đó tia cực tím và tia hồng ngoại có thể gây hại cho võng mạc.

Đọc dưới đủ ánh sáng

Khi đọc, bất kể trên giấy hay màn hình, để giúp mắt thoải mái và không bị căng thẳng, hãy đảm bảo bạn luôn đọc dưới đủ ánh sáng.

Nếu mắt phải làm việc quá nhiều mà thiếu ánh sáng khi đọc, có thể gây ra các triệu chứng như đau đầu, mắt khô, ngứa hoặc thậm chí là mờ mắt.

Hãy nghỉ ngơi thường xuyên khi làm việc trước màn hình 

Mắt khô và mệt mỏi, rối loạn giấc ngủ... Hậu quả của việc tiếp xúc quá nhiều với ánh sáng xanh từ màn hình (máy tính, điện thoại thông minh và máy tính bảng) có thể gây hại cho mắt. Để giảm thiểu tác động này, bạn nên nghỉ ngơi 15 phút sau mỗi 2 giờ sử dụng màn hình.

Để có giấc ngủ tốt, tránh sử dụng màn hình ít nhất một giờ trước khi đi ngủ

Khoảng cách giữa mắt và màn hình

Nếu bạn làm việc trên máy tính, hãy đặt màn hình ở mức mắt hoặc hơi dưới mắt và giữ khoảng cách từ 40 đến 50cm giữa mắt và màn hình.

Hãy nhớ điều chỉnh độ sáng của màn hình phù hợp với ánh sáng của môi trường xung quanh. Một mẹo cuối cùng, hãy nhớ chớp mắt. Ánh sáng xanh từ màn hình giảm thiểu tần suất chớp mắt, do đó, việc chớp mắt sẽ giúp giảm bớt cảm giác khô và mệt mỏi của mắt.

Cải thiện chất lượng giấc ngủ 

Trong khi ngủ, đôi mắt được phục hồi. Để đạt hiệu quả tốt nhất, thời gian ngủ cần đảm bảo đủ: từ 6 đến 8 giờ mỗi đêm, tùy thuộc vào nhu cầu cá nhân. Ngủ trong bóng tối hoàn toàn, không có ánh sáng, sẽ tốt hơn, giúp tăng cường quá trình dưỡng ẩm cho mắt và loại bỏ các hạt bụi hoặc ô nhiễm.

Tuân thủ chế độ ăn uống lành mạnh và cân bằng

Vitamin C đặc biệt có lợi cho sức khỏe của mắt, giảm nguy cơ đục thủy tinh thể và thoái hóa điểm vàng đáng kể. Trái cây như cam, kiwi, ớt xanh và vàng, rau xanh, hoặc thậm chí dâu, lựu, và quả mọng chứa nhiều vitamin C.

Một loại vitamin khác hữu ích cho mắt là vitamin A có trong cà rốt, trứng, thịt đỏ, thịt gia cầm, cá, hải sản, đậu nành,...

Thực phẩm giàu vitamin A, C và B2 giúp bảo vệ mắt

Vitamin B2 hỗ trợ quá trình oxy hóa cho mắt, có trong sản phẩm sữa như sữa tươi hoặc sữa chua, cũng có trong nấm, hạnh nhân và hạt lúa mạch.