Buzz
Cá voi sát thủ cái: Sống lâu hơn 80 năm - độ tuổi đặc biệt so với cá voi sát thủ đực, và lý do không ngờ đằng sau điều đó.
Sự chênh lệch lớn về tuổi thọ giữa cá voi sát thủ đực và cái là điều đáng chú ý. Một số cá thể cái có thể sống đến tuổi 'bát thập cổ lai hy', trong khi chỉ có một con đực duy nhất được biết đến sống qua tuổi 50. Loài cá này cũng là một trong số ít động vật có vú trải qua tình trạng mãn kinh ở tuổi xế chiều.
Tại sao lại như vậy? Các nhà nghiên cứu đã dành thời gian nghiên cứu và phát hiện rằng cá voi sát thủ cái là những người mẹ tận tụy nhất ở đại dương.
Tại sao cá voi sát thủ cái lại sống thọ hơn con đực nhiều như vậy?
Từ các vùng cực đến Xích đạo, các 'thủ lĩnh của đại dương' sống trong các nhóm gia đình lên đến 40 cá thể. Những kẻ săn mồi giỏi này hợp tác với nhau để săn đuổi nhiều loại con mồi, trong đó có cả cá voi lớn hơn và các loại cá khác.
Theo quan điểm của một số nền văn hóa, cá voi sát thủ đực và cái có thể được coi là những kẻ không bao giờ trưởng thành, khi chúng cả đời sống bên cha mẹ, họ hàng, không bao giờ tự lập và tìm kiếm mối quan hệ bên ngoài nhằm ngăn chặn 'hôn nhân cận huyết'.
Cá voi sát thủ cái thường ngừng sinh sản vào khoảng 40 tuổi và có thể sống đến 90 tuổi, trong khi con đực thì thường sống khoảng 50 năm.
Hiện tượng ngừng sinh sản do mãn kinh là một vấn đề rất thú vị trong lĩnh vực sinh học. Mặc dù cá voi sát thủ cái thường sống lâu hơn, nhưng họ phải trải qua một giai đoạn dài mãn kinh, trong khi đàn ông (và cá voi sát thủ đực) vẫn có thể sinh sản suốt đời.
Một số giả thuyết phổ biến là, việc mãn kinh ở cá voi sát thủ cái giúp chúng không phải cạnh tranh nguồn lực cho đến cuối đời mà có thể dành thời gian hướng dẫn, bảo vệ con cháu. Đa phần giống cái ở động vật có vú thường phải trả giá đắt hơn khi sinh sản so với phái nam.
Nghiên cứu cũng chỉ ra vai trò quan trọng của người mẹ trong xã hội loài người, khi ở các cộng đồng săn bắt và tiền công nghiệp, đứa trẻ vẫn còn người mẹ có khả năng sinh tồn cao hơn nhiều.
Vai trò quan trọng của cá voi sát thủ bà
Để chứng minh hiện tượng tương tự ở cá voi sát thủ, nhóm nghiên cứu dưới sự dẫn dắt của Dan Franks - một nhà sinh thái học tiến hóa ở Anh, đã tận dụng dữ liệu kéo dài 40 năm về 2 nhóm cá voi sát thủ ngoài khơi bang Washington - Mỹ và British Columbia - Canada.
Sau hàng thập kỷ theo dõi đàn cá voi sát thủ ở Tây Bắc Thái Bình Dương này, các nhà khoa học đã khám phá rằng cá voi sát thủ vẫn sống với mẹ khi trưởng thành, nhưng điều đặc biệt hơn nữa là gia đình chúng vẫn sống với bà. Cá voi sát thủ bà đóng vai trò quan trọng trong xã hội mẫu hệ của những 'hung thần' đại dương.
Cụ thể, những 'em bé' cá voi sát thủ sống cùng bà có tỉ lệ sinh tồn cao hơn nhiều. Ngoài ra, khả năng 'về chầu ông bà' của chúng lại cao đột biến trong vòng 2 năm sau khi bà chúng qua đời.
Giải thích cho hiện tượng này, các nhà khoa học cho rằng chế độ mẫu hệ giúp cá voi bà sở hữu nhiều kiến thức sâu rộng về đại dương, cũng như bí mật về các nguồn thức ăn dồi dào cho con cháu.
Theo Dan Franks, 'Kiến thức sâu rộng và tài năng lãnh đạo của cá voi sát thủ bà đóng vai trò quan trọng trong việc giúp đỡ các cháu, đặc biệt trong những giai đoạn khó khăn'.
Franks cho biết cá voi sát thủ sau mãn kinh có thể dành nhiều nguồn lực hơn cho các cháu của chúng, điều này làm cho sự ra đi của các 'cụ bà' trở nên đặc biệt bi thảm - vai trò của nam giới trong loài này vẫn còn nhiều bí ẩn chưa được tìm hiểu sâu bằng.
Nguy cơ cao nhất xuất hiện khi dân số của quần thể cá hồi (thức ăn chính của chúng) ở mức thấp hoặc trung bình, điều này chỉ ra rằng cá bà đóng vai trò quan trọng nhất trong thời kỳ khan hiếm thức ăn.
Franks cũng tiết lộ rằng cá voi bà sẽ tìm kiếm nguồn thức ăn và chia sẻ nó cho các cháu. Thậm chí, các nhà khoa học ước đoán vai trò của nó còn quan trọng hơn nhiều, nhưng chúng ta đang dần mất cơ hội nghiên cứu về những sinh vật tuyệt vời này vì hành động tàn phá thiên nhiên của con người.
Nguồn: Natgeo, Sói Biển
