Bí mật đằng sau sức hút không ngừng của TikTok là gì vậy nhỉ?

Điều này có thể được giải thích một phần thông qua cách mà thuật toán trí tuệ nhân tạo của TikTok hoạt động - một thuật toán chưa bao giờ đưa ra yêu cầu tiêu diệt loài người.

Cơ chế hoạt động của thuật toán TikTok là gì?

Ngày nay, hầu hết các mạng xã hội đều sử dụng nhiều hệ thống Trí tuệ nhân tạo để tạo ra trải nghiệm cá nhân hóa và hấp dẫn với người dùng. Các kỹ thuật phổ biến bao gồm xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP), thị giác máy tính, Deep Learning hoặc thuật toán học tăng cường. Bằng cách phân tích hành vi và tương tác của người dùng, những thuật toán này có thể xác định loại nội dung nào có khả năng thu hút người dùng nhất để đề xuất. Kết quả là ứng dụng có thể ưu tiên phân phối nội dung đó để tối đa hóa mức độ tương tác của người dùng.

Ví dụ như Facebook hoặc Youtube, thuật toán được thiết kế theo dạng phân tích liên kết để hiểu người dùng theo hướng một chiều. Họ gọi đó là phân tích để 'định hình mục tiêu', từ đó gợi ý các sản phẩm khác mà họ tạo ra cho người dùng, như các nhóm cộng đồng, trang thông tin hoặc tất nhiên là sản phẩm quảng cáo. Cách tiếp cận này nhằm thúc đẩy sự tương tác giữa các tài khoản người dùng với nhau, hình thành thêm mối liên kết cộng đồng trên nền tảng đó. Chính vì vậy, bạn có thể thấy rõ sự 'tinh tế' của quy luật mà mạng xã hội đó cung cấp nội dung cho bạn, từ đó phần nào kiểm soát điều đó theo ý bạn nhất (mình đã thử trên Youtube và có thể kiểm soát thông qua việc tắt gợi ý kênh, hủy chọn, xem những gì bạn thích,... còn trên Facebook thì phức tạp hơn một chút).

Một ví dụ dễ hiểu hơn, cách này tương tự như người quản lý thư viện. Thay vì xếp sách thành một chồng lớn, người quản lý chia chúng thành các danh mục như sách khoa học viễn tưởng, truyện kinh dị, thơ văn,... Khi ai đó tìm kiếm một loại sách cụ thể, thủ thư có thể nhanh chóng tìm và giới thiệu những cuốn sách liên quan. Tương tự, TikTok tổ chức dữ liệu và nội dung người dùng thành các danh mục để đề xuất nội dung phù hợp với mỗi người dùng.

Phần thứ 2 là ứng đáp thời gian thực - một yếu tố làm thuật toán của TikTok nổi bật so với thế giới AI cho mạng xã hội. Không ngừng biến đổi để đáp ứng đúng hành vi của từng người dùng, ví dụ như nếu bạn bắt đầu thích nhiều video nấu ăn, TikTok sẽ tức thì thay đổi để mang đến cho bạn thêm nhiều video nấu ăn và tăng sự hứng thú. Điều này dẫn đến việc người dùng tiếp tục sử dụng ứng dụng và xem video trong thời gian dài hơn.

Phần thứ 3 là yếu tố góp phần tăng cường sức hút của TikTok. Monolith không chỉ học hỏi liên tục trong quá trình chạy, mà còn đóng góp vào việc thúc đẩy tốc độ biến đổi nội dung ngay khi người dùng thay đổi tâm trạng. Nói một cách khác, TikTok không chỉ thay đổi theo cảm xúc của người dùng, mà còn thay đổi để cung cấp video phù hợp. Nếu người yêu có vấn đề với lật mặt, TikTok có thể giúp (ít nhất là theo nghĩa đen).

Đến đây, chúng ta đã có cái nhìn sâu sắc hơn về cách thuật toán của TikTok hoạt động để tạo ra trải nghiệm không thể cưỡng lại cho người dùng. Ba yếu tố chính trong hoạt động của Monolith đó là chìa khóa giữ chân người dùng, bất kể lứa tuổi hay sở thích. Điều đáng sợ chính là cách nó khám phá và lợi dụng bản năng cũng như cảm xúc của người dùng để kết nối với họ.

Tuy nhiên, điều đó chỉ là một phần của vấn đề kỹ thuật nặng nề. TikTok còn áp dụng nhiều kỹ thuật khác.

Khám phá cách ma túy giúp giảm thiểu nhu cầu sử dụng thuốc, trong khi TikTok thì không

Một trong những ưu điểm nổi bật của TikTok là thời lượng video cực kỳ ngắn. Điều này có nghĩa là dữ liệu về phản ứng người dùng (xem video trong vài giây, xem đến hết, thả tim hay không,...) nhanh chóng được thu thập và trả về cho thuật toán. Điều này giúp nó nhanh chóng nắm bắt cảm xúc của người dùng để cung cấp video theo nội dung mà họ mong đợi.

Khi cảm xúc con người được chiều chuộng và bảo bọc mà họ thậm chí không biết tự bảo vệ, liệu một người bình thường có thể dễ dàng từ bỏ sự 'ngọt ngào' đó không? Mình nghĩ là không!

Không chỉ dừng lại ở đó, khi phát hiện video nào làm người xem hài lòng, TikTok sẽ liên tục cung cấp thêm để duy trì sự hài lòng đó (hay đơn giản là hormone trong não bộ). Tự nhiên, bạn sẽ trở nên nghiện cảm giác hài lòng đó, hay nói cách khác, bạn sẽ nghiện TikTok.

Do đặc điểm hoạt động như vậy, TikTok đòi hỏi một lượng lớn video từ người dùng. Thường việc cần nhiều về số lượng sẽ ảnh hưởng đến chất lượng. Miễn là video được Monolith xem là hiệu quả và có thể thu hút nhiều người xem, nó sẽ trở thành xu hướng (dù nội dung có thế nào). Điều hài hước là con người thích drama, thích đứng đầu xem xã hội đang quan tâm gì để không bị cảm giác 'lạc hậu' hay bị lạc lõng.

Ngược lại, các Tiktoker thường phải đối mặt với áp lực tạo video để đáp ứng nhu cầu của người xem, mong muốn kênh của họ trở nên nổi tiếng hơn. Điều chắc chắn, họ sẽ tận dụng tối đa những xu hướng này, hay còn gọi là 'đu trend'.

Điều này giải thích tại sao những trào lưu bị chỉ trích (như thử thách thắt cổ gây nguy hiểm cho trẻ em) vẫn thu hút lượng lớn người xem và có người vẫn sản xuất những video đó. Mô hình hoạt động này áp đặt áp lực, đôi khi khiến Tiktoker phải tạo ra nội dung mà họ không muốn.

Không chỉ thế, luồng video mà TikTok cung cấp cho người dùng được chia thành 2 phần: một phần luôn được tối ưu hóa cá nhân hóa bởi thuật toán Monolith, và xen kẽ với đó là những video mà TikTok nói rằng 'đó là các video có quan điểm và sở thích khác nhau' để mang lại độ đa dạng trong trải nghiệm người dùng. Điều này tạo cơ hội cho họ khám phá ý tưởng và quan điểm mới. TikTok đã công bố điều này, nhưng điều khiến mọi người tò mò là 'cơ chế lựa chọn video này' hoạt động như thế nào, dựa trên tiêu chí nào để gửi đến người dùng cụ thể? Hay có những video mà người dùng không muốn xem nhưng TikTok vẫn đưa cho họ không?

Cam kết

Tất cả những điều trên chỉ ra rằng thuật toán của TikTok có sức cuốn hút mà khó có thể từ chối, dù bạn ở độ tuổi nào. Đối với những người trưởng thành, việc chống lại sự quyến rũ ẩn sâu trong tâm hồn mỗi người là khó khăn. Và với những đứa trẻ, đang ở trong giai đoạn phát triển về cả lý trí và thể xác, thì tình hình sẽ như thế nào?

Khi viết bài này, mình đã chứng kiến 3 đứa trẻ là con của đồng nghiệp đang chơi cùng nhau. Chúng không còn chơi trò chém trái cây trên iPad hay coi Baby Shark trên Youtube, mà thay vào đó, một đứa giả vờ dùng bàn tay như chiếc điện thoại, hai đứa còn lại uốn éo và hát 'ngày xưa tình trong vòng tay, muôn đời tình không đổi thay,...'

Ảnh Dribble