Bí mật về căn bệnh quai bị bạn cần biết

1. Căn bệnh Quai bị là gì?

Quai bị còn được gọi là bệnh má chàm bàm. Đây là một căn bệnh lây nhiễm cấp tính, thường biểu hiện lâm sàng phổ biến nhất là viêm tuyến nước bọt mang tai không tiết mủ. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm tuyến sinh dục, viêm tụy, viêm màng não,...

Thời gian từ khi nhiễm virus đến khi phát bệnh có thể kéo dài từ 12 - 24 ngày. Bệnh thường xuất hiện phổ biến nhất ở trẻ em từ 2 - 14 tuổi. Trẻ em dưới 2 tuổi, đặc biệt là dưới 1 tuổi, hiếm khi mắc bệnh này, có thể do trẻ nhận được kháng thể tốt từ mẹ. Người mắc bệnh một lần thì ít khi mắc lại lần thứ hai.

2. Tại sao bệnh xảy ra?

Căn bệnh này do một loại virus ARN gọi là Rubulavirus trong họ Paramyxoviridae gây ra. Virus có thể lan truyền qua nước bọt hoặc dịch tiết từ mũi họng khi người bị nhiễm virus hắt hơi, hoặc nói chuyện,... Những người có nguy cơ cao nhất là những người nhiễm virus từ 2 ngày trước khi bắt đầu phát triển triệu chứng cho đến 6 ngày sau khi triệu chứng biến mất.

Bệnh có thể lây từ người này sang người khác thông qua dịch tiết khi họ hắt hơi, hoặc ho,...

3. Các dấu hiệu phổ biến của người mắc bệnh

Khi trẻ em mắc má chàm bàm, triệu chứng ban đầu thường là sốt. Sau đó, tuyến tai sẽ sưng to trong khoảng 3 ngày rồi dần giảm sưng trong vòng 1 tuần. Sau khi tiếp xúc với virus của bệnh khoảng từ 14 - 24 ngày, người bệnh sẽ cảm thấy khó chịu, ăn kém, sốt, có khi còn rét, đau họng và đau ở góc hàm. Ngoài ra, bệnh còn có những triệu chứng phổ biến như sau:

• Triệu chứng toàn thân thường gặp nhất là sốt.

• Đau đầu kèm theo đau hai bên má hoặc toàn bộ khuôn mặt đau đớn.

• Viêm họng, cảm giác đau khi nuốt thức ăn, sưng tuyến nước bọt hoặc tuyến tai làm khuôn mặt biến dạng, những biểu hiện này là đặc điểm nhận biết bệnh.

• Cơ thể mệt mỏi và cảm thấy đau nhức khắp cơ thể.

• Trong một số trường hợp, bệnh nhân có thể đau ở tinh hoàn và sưng bìu.

Một dấu hiệu đặc trưng của Bệnh má chàm bàm là sự sưng to của tuyến tai khiến khuôn mặt biến dạng.

Để xác định liệu mình có mắc bệnh hay không, ngoài việc dựa vào các triệu chứng trên, bạn cần đến bác sĩ để thực hiện các xét nghiệm virus hoặc xét nghiệm kháng thể để có kết quả chính xác.

4. Các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra khi mắc bệnh

Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, bệnh có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm. Dưới đây là một số biến chứng bạn có thể gặp phải khi mắc bệnh:

• Ở nam giới, có nguy cơ mắc viêm tinh hoàn và mào tinh hoàn, đặc biệt là vấn đề vô sinh đáng lo ngại nhất.

• Ở phụ nữ, biến chứng phổ biến có thể là viêm buồng trứng, có các triệu chứng như: đau bụng, rong kinh; đối với phụ nữ mang thai, có thể gây ra sảy thai, thai chết lưu trong ba tháng đầu của thai kỳ hoặc sinh non.

•  Nhồi máu phổi, do huyết khối từ tĩnh mạch của tiền liệt tuyến.

• Viêm tụy cấp.

• Viêm màng não, viêm não.

• Viêm cơ tim.

Biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh là viêm tinh hoàn có thể dẫn đến tình trạng vô sinh.

Người trưởng thành mắc bệnh quai bị ít phổ biến nhưng thường có nguy cơ phát triển nặng và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm hơn so với trẻ nhỏ. Bệnh không chỉ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản mà còn đe dọa đến sức khỏe tổng thể của bệnh nhân. Vì vậy, để tránh những biến chứng này, người bệnh cần nhanh chóng tìm đến bác sĩ để có phương pháp điều trị phù hợp.

5. Phương pháp điều trị bệnh quai bị như thế nào?

Khi phát hiện hoặc nghi ngờ mắc bệnh quai bị, bạn cần nhanh chóng tìm đến bác sĩ để được kiểm tra và điều trị kịp thời, nhằm giảm thiểu nguy cơ phát triển biến chứng.

Hiện nay, không có phương pháp điều trị cụ thể cho bệnh quai bị, phần lớn là điều trị các triệu chứng và tăng cường sức đề kháng cho bệnh nhân, đồng thời phòng ngừa biến chứng:

• Sử dụng thuốc hạ sốt và giảm đau khi cần thiết, chỉ sử dụng kháng sinh khi bị nhiễm khuẩn. Cần tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ khi sử dụng thuốc.

• Bổ sung nước và điện giải bằng cách uống nhiều nước, đặc biệt là oresol.

• Nghỉ ngơi đầy đủ và hạn chế hoạt động, tránh tiếp xúc với những người có nguy cơ cao bị lây bệnh, như trẻ em.

• Chế độ ăn uống nên chọn thực phẩm mềm và dễ tiêu hóa như cháo, tránh các loại thực phẩm cay nóng hoặc khó tiêu.

• Bổ sung vitamin C vào chế độ ăn uống để tăng cường sức đề kháng.

• Tránh tiếp xúc với gió để hạn chế sưng to ở vùng quai bị và nguy cơ phát triển biến chứng.

• Vệ sinh răng miệng đúng cách và đều đặn.

• Nếu bệnh diễn biến nặng hoặc có dấu hiệu của viêm tinh hoàn hoặc viêm buồng trứng, cần đến ngay bệnh viện để được điều trị và giám sát, tránh những hậu quả tiêu cực có thể xảy ra.

6. Cách phòng tránh bệnh quai bị

Để tránh bị nhiễm bệnh này, bạn cần duy trì lối sống lành mạnh và thực hiện các biện pháp phòng tránh sau:

• Thường xuyên vệ sinh cá nhân và súc miệng bằng nước muối hoặc các dung dịch kháng khuẩn.

• Bảo đảm không gian sống thông thoáng và sạch sẽ.

• Thường xuyên lau chùi đồ đạc và đồ chơi của trẻ nhỏ.

• Đeo khẩu trang khi tiếp xúc ở nơi đông người, đặc biệt là trong các cơ sở y tế.

• Hạn chế tiếp xúc gần, đặc biệt tránh ăn chung hoặc sử dụng chung đồ với người mắc bệnh.

• Tiêm phòng quai bị là biện pháp phòng ngừa tốt nhất. Hiện nay, vaccine được sử dụng là vaccine sống đã được làm giảm độc tính, không gây bệnh.

Đeo khẩu trang và tránh tiếp xúc với người mắc bệnh quai bị

Vắc xin phòng bệnh

Hiện nay, Tổ chức Y Tế Thế Giới (WHO) và nhiều cơ sở y tế trong các quốc gia phát triển đều khuyến khích sử dụng vaccine quai bị kết hợp với vaccine sởi, rubella trong cùng một liều chủng (MMR), nhằm giảm số lần tiêm. Do đó, không chỉ trẻ em mà cả người lớn, đặc biệt là phụ nữ mang thai cần tiêm vaccine phòng bệnh này để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

• Người lớn chỉ cần tiêm một liều duy nhất 0.5 ml trên cơ bắp tay.

• Đối với trẻ em, cần tiêm hai mũi vaccine. Mũi thứ nhất được tiêm khi trẻ từ 12 - 18 tháng tuổi. Mũi thứ hai được tiêm sau đó, khi trẻ từ 3 - 5 tuổi.

• Phụ nữ trước khi mang thai cần tiến hành xét nghiệm trước khi tiêm vaccine phòng bệnh quai bị và tránh mang thai ít nhất sau 2 tháng sau khi tiêm vaccine.

• Phụ nữ đang mang thai hoặc đang cho con bú cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi tiêm vaccine phòng bệnh quai bị.

Tiêm vaccine là biện pháp phòng tránh tốt nhất để ngăn ngừa bệnh

Bệnh quai bị có thể để lại nhiều biến chứng nguy hiểm. Vì vậy, nếu bạn nghi ngờ hoặc phát hiện mình bị nhiễm virus quai bị, hãy nhanh chóng tìm đến bác sĩ để được xét nghiệm và điều trị kịp thời. Đồng thời, hãy chia sẻ thông tin về bệnh và cách phòng ngừa cho người thân, bạn bè để họ cũng có biện pháp phòng tránh. Đặc biệt, đừng quên đến các cơ sở y tế để tiêm phòng vaccine đầy đủ, bảo vệ sức khỏe của bạn và cả cộng đồng.