Buzz
Việc bé bắt đầu ăn dặm là một cột mốc quan trọng trong quá trình phát triển của bé, đồng thời là thời điểm bé chuyển đổi sang cơ chế tiêu hóa mới, có khả năng hấp thụ đa dạng các loại dinh dưỡng từ thực phẩm. Có nhiều phương pháp để ăn dặm, từ phương pháp truyền thống đến phương pháp BLW (ăn dặm tự chọn), nhưng trước khi bắt đầu, các bậc phụ huynh cần phải hiểu rõ những nguyên tắc cơ bản. Hãy cùng Mytour và bác sĩ chuyên khoa nhi Mạnh Cường tìm hiểu về các nguyên tắc để bé ăn dặm đúng cách nhé.
Phương pháp ăn dặm cho bé
Khám phá thế giới của ăn dặm
Chuyển từ ăn mẹ hoặc sữa công thức sang ăn dặm là bước quan trọng, khi bé bắt đầu thử các loại thức ăn đặc, lỏng hoặc thô. Giờ đây, bé đã sẵn sàng khám phá thế giới của thức ăn mới. Ăn dặm không chỉ là việc bổ sung thêm thức ăn, mà còn là cơ hội bé trải nghiệm nhiều hương vị mới ngoài sữa mẹ.
Lý do cần thiết của việc ăn dặm
Khi bé tròn 6 tháng, sữa mẹ không cung cấp đủ dinh dưỡng cho sự phát triển toàn diện của bé, vì vậy việc bổ sung thêm thức ăn là rất quan trọng. Ăn dặm giúp bé phát triển các kỹ năng nhai và nuốt. Bên cạnh đó, việc bé tiếp xúc với thức ăn cũng giúp bé làm quen với những hương vị mới, chuẩn bị cho việc ăn sau này. Có nhiều cách để ăn dặm nhưng điều quan trọng là phải nhớ rằng, ăn dặm chỉ là bổ sung, không thay thế hoàn toàn sữa mẹ.
Tại sao phải ăn dặm đúng cách?
Việc ăn dặm không đúng cách có thể gây ra tình trạng biếng ăn hoặc suy dinh dưỡng cho bé. Nhiều trẻ khi chuyển sang ăn dặm mà không được hướng dẫn đúng cách thì có thể gặp vấn đề về cân nặng, không phát triển đúng chuẩn như khi còn bú mẹ.
Nguyên lý cơ bản của việc ăn dặm
Thời điểm thích hợp để bắt đầu ăn dặm là từ 6 đến 24 tháng tuổi
Theo bác sĩ Mạnh Cường: “Từ 6 tháng tuổi, sữa mẹ không cung cấp đủ năng lượng (chỉ cung cấp khoảng 450 kcal/ ngày trong khi lúc này trẻ cần 700 kcal/ ngày) nên cần bổ sung thêm thức ăn để đáp ứng nhu cầu năng lượng. Sau 24 tháng tuổi, việc ngừng ăn dặm là lựa chọn tốt để trẻ không gặp khó khăn trong việc chuyển từ chế độ ăn dặm sang ăn thông thường. Thời gian này không cứng nhắc, có thể linh hoạt khoảng 1-2 tuần để phù hợp với từng trẻ.”
Theo một số tài liệu khác, trẻ có thể bắt đầu ăn dặm từ 4 tháng tuổi. Các dấu hiệu cho thấy trẻ đã sẵn sàng bao gồm khả năng ngồi, sự phản ứng của lưỡi và miệng khi tiếp nhận thức ăn, tiết nước bọt nhiều, và khả năng cầm nắm đồ vật để đưa lên miệng.
Không nên ép buộc trẻ ăn hoặc buộc trẻ bú.
Theo bác sĩ Mạnh Cường, con sẽ quyết định mức độ ăn của mình, nếu con không muốn ăn thì không nên ép buộc. Bố mẹ có thể khuyến khích con bằng nhiều cách khác nhau, như làm thức ăn đa dạng màu sắc hơn, đưa ra các món con thích, cho con tự xúc thức ăn, hoặc cho con khám phá thức ăn trong chén.
Thời gian mỗi bữa ăn dặm chỉ nên giữ trong khoảng 30 phút. Nếu quá thời gian này mà con không ăn hết, bố mẹ nên dọn đi. Dần dần, con sẽ hiểu rằng không ăn sẽ cảm thấy đói, và thời gian này là thời gian ăn của mình, từ đó hình thành thói quen tốt cho con.
Ăn từ ít đến nhiều
Một quy tắc quan trọng là cho con ăn từ ít đến nhiều. Bắt đầu, bố mẹ có thể cho con ăn một nửa bát nhỏ, chia thành nhiều bữa (1-2 bữa một ngày). Dù con có ăn hết và muốn ăn thêm trong bữa đầu tiên, cũng không nên cho con ăn thêm. Tuân thủ quy tắc này vì hệ tiêu hóa của con còn non yếu, việc cho ăn quá nhiều có thể gây rối loạn đường tiêu hoá.
Từ loãng đến đặc
Vì bé vẫn quen với việc bú sữa mẹ, nên khi bắt đầu ăn dặm, mẹ nên pha loãng bột cho bé. Nếu sử dụng bột ăn dặm đóng gói, mẹ nên tuân thủ hướng dẫn pha chế trên bao bì. Nếu mẹ tự xay cơm, thì khi pha chế cần xay nhuyễn, loãng, mịn và sánh như kem (tỉ lệ 1:10).
Một số loại thức ăn dặm lỏng và đặc
Từ ngọt đến mặn
Khi bắt đầu cho bé ăn dặm, mẹ chỉ nên cho bé ăn cháo ăn liền loãng, bột vị ngọt, bột yến mạch kèm rau củ và không nêm gia vị. Sau khoảng 2-4 tuần, mẹ mới nên cho bé ăn bột mặn.
Nhiều mẹ cho rằng thêm muối, mắm vào thức ăn của bé sẽ làm món ăn ngon hơn và kích thích vị giác của bé, nhưng đó thực sự là một sai lầm. Khi bé mới bắt đầu ăn dặm, nên cho bé ăn nhạt vì lúc này chức năng thận của bé chưa hoàn thiện. Nếu bé ăn nhiều muối có thể gây ra bệnh cao huyết áp (đặc biệt trong trường hợp gia đình có tiền sử bệnh tăng huyết áp). Khi ăn nhạt, bé có cơ hội để cảm nhận mùi, vị đặc trưng của thực phẩm, từ đó cơ thể bé biết rõ bé cần ăn gì.
Thêm rau thơm, tiêu, chanh sẽ làm cho bữa ăn của bé thêm phong phú về mùi vị. Hạn chế sử dụng thực phẩm có nhiều muối. Khi pha sữa bột cho bé, không nên pha quá đặc, hãy tuân thủ hướng dẫn. Rau củ và thịt đóng hộp chứa nhiều muối để bảo quản cũng cần hạn chế cho bé. Nên chọn thực phẩm tươi, phô mai nên chọn loại có lượng natri clorua (NaCl) thấp cho bé. Chú ý khi chọn nước sốt vì thường có tỷ lệ muối cao để tăng hương vị.
Bài viết liên quan: Ăn dặm không phải là cuộc chiến - Mách mẹ cách cho bé ăn dặm để mẹ nhàn con khoẻ
Cho bé làm quen với một loại thức ăn trong 3-5 ngày
Việc cho bé ăn một loại thức ăn trong 3-5 ngày giúp lựa chọn các loại thực phẩm bé thích ăn. Đồng thời cũng giúp phát hiện có dị ứng với thực phẩm hay không. Sau 3-5 ngày nếu bé không có biểu hiện bệnh lý như sốt, khó thở, tiêu chảy hay rối loạn tiêu hóa... thì mới chuyển sang thực đơn mới.
Đảm bảo cân đối dinh dưỡng mỗi 2 - 3 ngày
Khi bắt đầu cho bé ăn dặm, mẹ cần cung cấp cho bé thực đơn đủ chất, nhưng không nhất thiết bé phải ăn đủ hết các món trong 1 bữa. Bữa này bé ăn nhiều rau củ, thì bữa sau có thể cho bé ăn nhiều đạm. Đặc biệt trong thời kỳ con biếng ăn, ba mẹ cần lên thực đơn sao cho trong vòng 2 - 3 ngày bé đủ chất dinh dưỡng.
Dầu ăn quan trọng cho sức khỏe của trẻ
Trong giai đoạn đầu đời, tế bào thần kinh của trẻ phát triển mạnh mẽ và chất béo (omega 3-6-9) cực kỳ quan trọng. Vì vậy, ba mẹ nên cho trẻ ăn dầu mè để cung cấp dinh dưỡng. Việc không đủ dầu ăn hoặc cho rất ít dầu ăn là thiếu năng lượng cho con. Dầu ăn chứa nhiều năng lượng, dễ tiêu hóa và giàu chất dinh dưỡng. Nó cũng giúp hấp thu và chuyển hóa vitamin D (Vitamin A, D, K, E tan trong dầu) và canxi.
Đảm bảo cân đối giữa các nhóm thực phẩm
Ba mẹ nên đảm bảo cho trẻ có chế độ ăn đa dạng và đầy đủ các nhóm thực phẩm sau:
- Nhóm tinh bột bao gồm: bột mỳ, gạo, bánh mỳ, bún, ngô, khoai, phở…
- Nhóm protein bao gồm: đậu nành, các sản phẩm từ đậu nành và các loại đậu đỗ khác, thịt, cá, trứng, sữa, tôm.
- Nhóm chất béo bao gồm: dầu, bơ, mỡ và các loại hạt có dầu.
- Nhóm vitamin và khoáng chất bao gồm: các loại trái cây và rau củ.
Lưu ý: Trong giai đoạn đầu, tránh cho trẻ ăn quá nhiều thực phẩm hải sản có mùi tanh và thức ăn giàu protein sẽ gây rối loạn tiêu hóa và tiêu chảy cho trẻ.
Một số loại thực phẩm dặm thích hợp cho trẻ
Không bế bé ra ngoài khi ăn, hãy để bé ngồi tại ghế ăn
Đưa bé ra ngoài khi ăn là cách dụ dỗ bé phân tâm vào những thứ khác thay vì tập trung vào việc ăn. Việc này khiến bé trở nên thụ động trong việc ăn và không có ý thức. Bé sẽ mất tập trung vì quan sát môi trường xung quanh, và các nơi đông người có thể chứa đựng nhiều vi khuẩn gây hại cho bé.
Theo y học, việc cho bé chơi đồ chơi hoặc xem TV khi đang ăn có thể ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa của bé. Việc quá tập trung vào những thứ khác khiến bé không cảm nhận được hương vị của thức ăn. Nếu bé được hình thành thói quen này từ khi mới bắt đầu ăn dặm, bé có thể trở nên khó chịu khi ngồi ăn và thích được bế ra ngoài hoặc chơi. Vì vậy, hãy cho bé ngồi ngay trên ghế ăn.
Niềm vui khi ăn uống
Hãy khen ngợi bé khi bé ngồi ngoan ngoãn ăn. Bạn có thể kể cho bé nghe về cách làm những món bé đang ăn để làm cho bữa ăn trở nên thú vị hơn. Điều quan trọng là không nên so sánh bé với các bé khác về khả năng ăn uống hoặc cân nặng, để tránh tạo áp lực tâm lý cho bé.
Kiên nhẫn
Khi cho bé ăn dặm, có lúc bé có thể muốn tự lựa chọn thức ăn. Nếu bé phun thức ăn ra ngoài, đó có thể là dấu hiệu bé không thích món đó. Mẹ nên thử lại với bé lần khác. Đừng bỏ cuộc khi bé không thích một món ăn, vì điều này có thể làm cho bé trở nên kén ăn sau này. Thống kê cho thấy, trẻ có thể cần thử một món ăn mới từ 5 đến 10 lần trước khi chấp nhận được nó.
Dưới đây là 12 nguyên tắc mà bác sĩ Mạnh Cường đã chia sẻ. Nếu ba mẹ kiên nhẫn và áp dụng đúng phương pháp ăn dặm thì sẽ tạo ra một giai đoạn ăn dặm phát triển tốt cho bé.
Tổng hợp bởi Quỳnh
