Đứa trẻ chuẩn bị bước vào lớp 1, bạn muốn tìm cách hỗ trợ con học đánh vần tiếng Việt tại nhà? Dưới đây là phương pháp đánh vần chữ cái tiếng Việt theo chương trình giáo dục mới, mời bạn cùng khám phá.
Khám phá bảng âm và chữ, cùng những nguyên tắc phân biệt âm và chữ theo giáo trình Công nghệ Giáo dục.
Hiểu rõ về Âm và Chữ
Chữ |
Phát Âm |
Chữ |
Phát Âm |
Chữ |
Phát Âm |
a |
a |
i |
i |
q |
cờ |
ă |
á |
k |
cờ |
r |
rờ |
â |
ớ |
kh |
khờ |
t |
tờ |
b |
bờ |
l |
lờ |
s |
sờ |
c |
cờ |
m |
mờ |
th |
thờ |
ch |
chờ |
n |
nờ |
tr |
trờ |
d |
dờ |
ng |
ngờ |
u |
u |
đ |
đờ |
ngh |
ngờ kép |
ư |
ư |
e |
e |
nh |
nhờ |
v |
vờ |
ê |
ê |
o |
o |
x |
xờ |
g |
gờ |
ô |
ô |
y |
i |
gh |
gờ kép |
ơ |
ơ |
iê(yê, ia, ya) |
ia |
gi |
giờ |
p |
pờ |
uô(ua) |
ua |
h |
hờ |
ph |
phờ |
ươ(ưa) |
ưa |
Trong giáo trình Công nghệ Giáo dục mới, quan trọng là phân định rõ giữa Âm và Chữ.
- Âm là thực tế tồn tại, là âm thanh.
- Chữ là vật thay thế, được sử dụng để ghi lại, cố định âm thanh.
Thường, mỗi âm được biểu diễn bằng một chữ cái (a, b, c, d, đ, e, l, m..). Tuy nhiên, cũng có những trường hợp một âm không chỉ được biểu diễn bằng một chữ mà có thể là 2, 3, 4 chữ, vì vậy để viết đúng, hãy tham khảo Luật chính tả.
Ví dụ: Âm /ngờ/ có thể viết bằng 2 chữ: ng và ngh (ngờ kép).
Âm /cờ/ viết bằng 3 chữ: c, k, q.
Âm /ia/ được biểu diễn qua 4 chữ: iê, ia, yê, ya.
Chú ý: Theo quan điểm của Công nghệ Giáo dục, ghi 1 âm bằng 1 chữ đồng nghĩa với việc các chữ ghi âm có vai trò như nhau. Do đó, âm /chờ/ viết bằng 1 chữ ch (chờ), không phải là kết hợp từ 2 chữ c và h.
Hướng dẫn đánh vần chữ cái theo chương trình Công nghệ Giáo dục.
1. Nguyên lý đánh vần trong Công nghệ Giáo dục.
- Đánh vần theo Âm, không đánh vần theo Chữ.
Ví dụ: Ca: /cờ/ - /a/ -/ca/
Ke: /cờ/ - /e/ -/ke/
Quê: /cờ/ -/uê/ -/quê/
Vì vậy khi đánh vần theo âm, viết theo Luật chính tả: Âm /cờ/ đứng trước âm /e/, /ê/, /i/ sử dụng chữ k. Âm /cờ/ trước âm đệm cần chữ q, âm đệm sử dụng chữ u.
- Thực hiện đánh vần theo cơ chế 2 bước:
+ Bước 1: Đánh vần tiếng thanh ngang (khi đánh vần tiếng thanh ngang, tách thành phần đầu và phần vần).
Ví dụ: Mẫu: /mờ/ - /a/ - /mẫu/
+ Bước 2: Thực hiện đánh vần tiếng có thanh (khi đánh vần tiếng có thanh khác thanh ngang, tạm thời tách thanh ra, để lại thanh ngang).
Ví dụ: mẹ: /mờ/ - huyền - /mẹ/
Các bé chỉ học đánh vần tiếng có thanh sau khi đã thành thạo đánh vần tiếng thanh ngang.
2. Chú ý
Công nghệ Giáo dục cũng hướng dẫn cách đánh vần khi trẻ chưa đọc được tiếng có thanh, với các bước hướng dẫn cụ thể.
Phương pháp 1:
- Sử dụng tay che dấu thanh để giúp trẻ đọc tiếng thanh ngang /ba/. Sau đó, loại bỏ dấu thanh để đánh vần /ba/ - huyền – /bà/.
- Nếu trẻ không nhận ra tiếng thanh ngang khi che dấu, tiếp tục che phần vần, để trẻ nhận ra phụ âm /b/. Loại bỏ dấu che nguyên âm /a/ để trẻ nhận ra nguyên âm /a/ và đánh vần /bờ/ - /a/ – /ba/ và tiếp theo là /ba/ – huyền – /bà/.
Phương pháp 2: Áp dụng tiếng /bà/ vào mô hình phân tích tiếng:
Thực hiện phân tích và đọc cả tiếng thanh ngang, sau đó thêm thanh vào để có tiếng có thanh: /ba/ - huyền - /bà/.
Nếu trẻ vẫn chưa hiểu, tiếp tục phân tích tiếng thanh ngang: /bờ/ - /a/ - /ba/ và thêm thanh vào để có tiếng /bà/.
4. Một số ví dụ chi tiết
Trong ngôn ngữ Việt, từ được chia thành 3 phần quan trọng: Phần đầu – phần vần – phần thanh.
Phần vần bao gồm các Âm với các vai trò khác nhau: Âm đệm – âm chính – âm cuối.
Theo sách Công nghệ Giáo dục, có 4 kiểu vần chính:
- Vần chỉ có âm chính, như ba, chè, ...
- Vần có âm đệm và âm chính, như hoa, quế,...
- Vần có âm chính và âm cuối, như lan, sáng,...
- Vần có đủ âm đệm – âm chính – âm cuối, như quên, hoàng, ...
Từ những loại vần này, có thể tạo ra vô số Tiếng phong phú và đa dạng.
- Tiếng chỉ có âm chính: y
ý: /y/ - sắc - /ý/
- Tiếng có âm đầu - âm chính:
Che: /chờ/ - /e/ - /che/
Che: /che/ - hỏi - /chẻ/
- Tiếng có âm đệm – âm chính:
Uy: /u/ - /y/ - /uy/
Ủy: /uy/ - hỏi - /ủy/
- Tiếng có âm đầu – âm đệm – âm chính:
Hoa: /hờ/ - /oa/ - /hoa/
Quy: /cờ/ - /uy/ - /quy/
Quý: /quy/ - sắc - /quý/
- Tiếng có âm chính – âm cuối:
Em: /e/ - /mờ/ - /em/
Yên: /ia/ - /nờ/ - /yên/
Yến: /yên/ - /sắc/ - /yến/
Trên đây là hướng dẫn đánh vần theo chương trình giáo dục mới. Bạn có thể xem chi tiết bảng âm vần lớp 1 tại đây khi muốn cập nhật thông tin.
Chúc bạn thành công trong việc hướng dẫn học sinh hoặc con cái của bạn!