Hiện nay, trên thị trường có nhiều dạng thuốc đặt hậu môn như viên uống, thuốc tiêm, dung dịch, thuốc đạn,... Đối với nhiều người, việc sử dụng thuốc đạn có thể gây khó chịu. Tuy nhiên, đây lại là biện pháp hiệu quả để đưa thuốc vào cơ thể khi không thể uống, nuốt, hoặc hệ tiêu hóa không thể hấp thụ tốt. Đồng thời, do thuốc không qua gan, thuốc đặt hậu môn thích hợp cho người có vấn đề về gan.

Trước khi tìm hiểu về cách đặt thuốc hậu môn, hãy hiểu rõ về thuốc đặt hậu môn. Thường được làm dạng thuốc đạn với hoạt chất chính và các tá dược như gelatin và bơ cacao. Khi đưa vào trực tràng, nhiệt độ làm cho thuốc tan chảy và giải phóng hoạt chất.

Có nhiều loại thuốc đặt hậu môn như:

• Theo cơ chế hoạt động của hoạt chất:
  • Thuốc đặt hậu môn tác động tại chỗ: Thường được sử dụng cho táo bón, bệnh trĩ;
  • Thuốc đặt hậu môn tác động toàn thân (hoạt chất tác động theo mạch máu): Được dùng cho giảm đau, viêm khớp, hạ sốt,...;
• Theo nguồn gốc thành phần: Bao gồm thuốc đặt hậu môn thảo dược và thuốc đặt hậu môn thông thường;
• Theo mục đích sử dụng:
  • Thuốc đặt hậu môn hạ sốt: Chứa paracetamol, dùng để giảm sốt ở trẻ em;
  • Thuốc đặt hậu môn điều trị thấp khớp: Chứa các chất kháng viêm không steroid như diclophenac, ketoprofen,... Thường sử dụng cho các bệnh lý về thấp khớp, phù hợp cho người có vấn đề viêm loét dạ dày - tá tràng không thể uống thuốc kháng viêm không steroid;
  • Thuốc đặt hậu môn điều trị bệnh trĩ: Chứa corticosteroid (hydrocortisone) và các chất co mạch để giảm triệu chứng sưng, đau, ngứa, bỏng rát của bệnh trĩ;
  • Thuốc đặt hậu môn khác: Dùng trong trường hợp ho, bổ sung nội tiết tố,...

Thuốc đặt hậu môn thường có chiều dài khoảng 2cm, đầu tròn hoặc hình viên đạn. Bác sĩ thường chỉ định sử dụng loại thuốc này để điều trị các tình trạng như lo âu, dị ứng, táo bón, hen suyễn, sốt, bệnh trĩ, say xe, buồn nôn, đau đầu, ngứa da, và các vấn đề tâm thần như phân liệt, rối loạn lưỡng cực.

Thuốc đạn đặt hậu môn thường được bác sĩ chỉ định khi:

• Thuốc dạng viên hoặc dung dịch bạn đang sử dụng bị phân hủy nhanh trong đường tiêu hóa;
• Bạn không thể nuốt viên thuốc;
• Bạn nôn mửa và không thể nuốt thuốc;
• Mùi vị của thuốc khiến bạn khó chịu khi uống.

Để thuốc phát huy tác dụng tốt nhất và tránh tác động phụ nguy hiểm, việc đặt thuốc vào trực tràng cần được thực hiện đúng cách. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa biết cách đặt thuốc hậu môn cho bà bầu và người bệnh thường mắc phải sai lầm khiến thuốc không hấp thụ đúng, ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị. Việc sử dụng thuốc đạn một cách không đúng cũng làm giảm hiệu quả. Vậy làm thế nào để sử dụng thuốc đặt hậu môn đúng cách? Dưới đây là cách đặt thuốc hậu môn an toàn và hiệu quả:

• Rửa tay sạch sẽ với xà phòng và nước;
• Nếu viên thuốc đạn mềm, ngâm vào nước lạnh hoặc đặt trong tủ lạnh vài phút để làm cứng lại trước khi bóc vỏ thuốc;
• Bóc vỏ thuốc nếu có;
• Nếu bác sĩ chỉ định dùng 1/2 viên, cắt đôi viên thuốc theo chiều dọc bằng dao sạch;
• Sử dụng bao đầu ngón tay hoặc găng tay một lần sử dụng;
• Bôi chất bôi trơn nhẹ lên đầu viên thuốc đạn với chất bôi trơn tan trong nước như K-Y Jelly (không sử dụng mỡ như vaseline). Nếu không có chất bôi trơn, làm ẩm vùng hậu môn bằng nước mát;
• Nằm nghiêng về một bên, duỗi chân dưới thẳng và nâng chân trên cao về phía trước bụng;
• Nâng mông lên để lộ vùng hậu môn (trực tràng);
• Đặt viên thuốc đạn, đưa đầu nhọn vào trước bằng ngón tay cho đến khi viên thuốc vượt qua cơ vòng của hậu môn. Cơ vòng thường khoảng 1.2 - 2.5cm ở trẻ sơ sinh và khoảng 2.5cm ở người lớn. Nếu không vượt qua cơ vòng, viên thuốc đạn có thể bị trượt ra ngoài;
• Nén chặt hai mông lại trong vài giây;
• Nằm yên khoảng 5 phút để tránh viên thuốc rơi ra ngoài và đợi thuốc phát huy tác dụng. Thời gian thuốc ngấm vào cơ thể tùy thuộc vào loại thuốc nhét hậu môn, thường từ 15 - 60 phút;
• Vứt các vật dụng đã sử dụng (bao tay, vỏ thuốc) vào thùng rác kín, rửa tay kỹ.

Mặc dù thuốc đạn thường an toàn, nhưng người bệnh cần lưu ý một số vấn đề có thể xảy ra khi sử dụng loại thuốc này. Một số vấn đề có thể gặp bao gồm:

• Một số loại thuốc có thể trôi ra ngoài;
• Thỉnh thoảng, cơ thể không hấp thụ thuốc tốt;
• Thuốc có thể gây kích ứng ở vị trí đặt.

Trước khi sử dụng thuốc đặt hậu môn, người bệnh nên thảo luận với bác sĩ nếu: Có vấn đề về nhịp tim, mới phẫu thuật ở vùng hậu môn gần đây, là nam giới và vừa phẫu thuật tuyến tiền liệt gần đây, là nữ giới và gần đây mới phẫu thuật hoặc điều trị bức xạ ở khu vực âm đạo.

Thuốc đặt hậu môn thường được sử dụng để giảm đau, hạ sốt, và điều trị bệnh trĩ,... Người bệnh cần nắm rõ cách đặt thuốc hậu môn an toàn, tuân thủ liều lượng theo chỉ định của bác sĩ để tránh tác dụng phụ và đạt hiệu quả điều trị tốt nhất.

• Các loại co giật phổ biến và nguyên nhân
• Trẻ sốt bao nhiêu độ thì có co giật?
• Đặc điểm của cơn co giật toàn thân