Nhiệt lưỡi thường xuất hiện với những vết thương nhỏ (đường kính dưới 1cm) và nông. Mặc dù thường lành tính, tự giới hạn, nhưng lại mang đến cảm giác đau đớn, khó chịu, ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày. Vậy làm thế nào để giải quyết vấn đề này một cách nhanh chóng và hiệu quả?

Nhiệt lưỡi là một tình trạng phổ biến, có đặc điểm là sự xuất hiện của các vết thương nhỏ và nông trên niêm mạc miệng. Đây là tình trạng thường không lây nhiễm, nhưng tạo ra sự đau đớn và thường xuyên tái phát. Những vết thương có hình tròn, thường không gây lây nhiễm và có thể xuất hiện đơn lẻ hoặc nhóm. Thông thường, mỗi cơn nhiệt lưỡi kéo dài từ 7 đến 10 ngày.

Nhiệt lưỡi xuất hiện do sự thay đổi trong chức năng miễn dịch thông qua tác động của tế bào T và quá trình tổn thương mô niêm mạc do tác động của bạch cầu trung tính và tế bào mast. Các vết thương có thể làm thay đổi chất chuyển hóa trung gian của tế bào, ví dụ như tăng cường interferon gamma, các yếu tố tử thương và phân tử kết dính giữa tế bào niêm mạc. Kết quả là sự viêm nhiễm tạo ra một màng giả mạo, chứa đựng dịch nhầy, vi khuẩn, tế bào viêm nhiễm và tế bào niêm mạc bị tổn thương.

Nhiệt lưỡi thường xuất hiện trên niêm mạc không sừng hóa như bên trong môi hoặc miệng, lưỡi, sàn miệng, mặt bụng hoặc phía dưới lưỡi, hạch amidan, nướu răng ở hàm trên và hàm dưới. Ngược lại, các vết thương do virus Herpes simplex (HSV) thường liên quan đến các bề mặt niêm mạc đã sừng hóa như lợi và phía sau của lưỡi, môi và răng cửa.

Nguyên nhân gây nhiệt lưỡi vẫn chưa được hiểu rõ, thường là một kết hợp nhiều yếu tố và không có nguyên nhân cụ thể. Có thể kích thích hệ thống miễn dịch thông qua tế bào trung gian. Nhiệt lưỡi không phải là một bệnh nhiễm trùng cấp tính, nên không lây truyền từ người này sang người khác.

Một số yếu tố có thể làm tăng khả năng mắc nhiệt lưỡi bao gồm:

• Chấn thương cục bộ (chẳng hạn như bị cắn vào lưỡi).
• Căng thẳng tinh thần hoặc về mặt sinh lý.
• Không ổn định về chu kỳ kinh nguyệt.
• Dị ứng: Natri lauryl sulfat có trong kem đánh răng và sản phẩm vệ sinh răng miệng; một số thực phẩm như cây lúa mạch, pho mát, cam, sung hoặc dứa...
• Tiếp xúc với chất độc hại (nitrat trong nước uống).
• Các vấn đề liên quan đến hấp thụ chất dinh dưỡng, chẳng hạn như bệnh đường ruột, bệnh celiac cũng có thể góp phần vào vấn đề này.
• Đến 20% trường hợp nhiệt lưỡi có thể liên quan đến thiếu hụt chất như sắt, acid folic, vitamin B6 và B12; vitamin D; kẽm hoặc thiamine...
• Thay đổi trong hệ vi sinh vật trong miệng cũng có thể tạo điều kiện cho nhiệt lưỡi.
• Người thường xuyên chăm sóc răng miệng có khả năng ít gặp nhiệt lưỡi hơn. Nghiên cứu cho thấy nguy cơ mắc bệnh lý nặng hơn như ung thư vòm họng thấp hơn ở người hút thuốc lá, tuy nhiên, họ có nguy cơ mắc các vấn đề răng miệng nặng nề hơn.

Nguyên nhân cụ thể của nhiệt lưỡi vẫn chưa được xác định rõ ràng, nhưng có nhiều cách điều trị nhiệt lưỡi có thể giúp làm giảm đau từ những vết thương.

Khi bị nhiệt lưỡi, bạn có thể cảm nhận những dấu hiệu khó chịu như cảm giác nóng rát, thậm chí từ 1-2 ngày trước khi vết loét xuất hiện.

Những triệu chứng thường gặp khi bị nhiệt lưỡi bao gồm:

• Một hoặc nhiều vết loét đau rát trên lưỡi. Những vết loét của nhiệt lưỡi thường là những tổn thương hoại tử ở trung tâm, được bao quanh bởi dịch tiết màu xám, sợi và ngoại cùng là một vùng đỏ.
• Cảm giác bỏng rát hoặc ngứa ran.
• Nhiệt lưỡi thường không kèm theo sốt, phát ban, đau đầu hoặc sưng hạch. Nếu có bất kỳ triệu chứng nào trên, cần kiểm tra nguyên nhân khác.

Các phương pháp chẩn đoán khác nhau bao gồm:

• Viêm da tiếp xúc
• Ung thư lưỡi
• Nhiễm Herpes simplex
• Tổn thương do thuốc gây ra
• Lupus ban đỏ hệ thống
• Bệnh lichen phẳng.

Trong hầu hết các trường hợp, khi bị nhiệt lưỡi ở mức độ nhẹ, bệnh sẽ tự lành sau 7 - 14 ngày mà không để lại vết sẹo.

Mục tiêu của quá trình điều trị là giảm đau và ngăn chặn việc tái phát. Có nhiều cách chữa nhiệt lưỡi nhanh chóng và hiệu quả, bao gồm:

• Súc miệng bằng nước muối sinh lý hoặc các loại nước súc miệng chứa Hydrogen peroxide, Chlorhexidine hoặc Dexamethasone.
• Thuốc gây tê tại chỗ như Benzocain.
• Thuốc chống viêm tại chỗ như Fluocinonide, Beclomethasone hoặc Hydrocortisone hemisuccinate. Thuốc chống viêm tại chỗ thường là lựa chọn hiệu quả nhất, giúp giảm nhanh các triệu chứng, lành vết loét nhanh chóng và giảm nguy cơ tái phát. Có thể sử dụng thuốc chống viêm không steroid hoặc Acetaminophen uống hoặc tiêm để giảm đau khi cần thiết.
• Thuốc chống sinh tại chỗ hoặc toàn thân có thể được sử dụng dựa trên kinh nghiệm và giả thuyết về việc một số tác nhân gây nhiễm trùng chưa được phát hiện có thể làm nhiệt lưỡi. Tetracyclin và Minocyclin thường được ưa chuộng, giúp giảm đau và rút ngắn thời gian của vết loét.
• Nếu vết loét nặng, bác sĩ có thể đề xuất thủ thuật cắt đốt vết loét. Thủ thuật này giúp khử trùng vết loét, giảm đau và tăng tốc quá trình lành vết.
• Chườm túi đá hoặc viên đá lên vùng bị ảnh hưởng.
• Một số thực phẩm cần tránh khi bị nhiệt lưỡi bao gồm: Trái cây chua (cam, quýt, bưởi...); cà phê; thực phẩm cay nồng có thể làm đau và kéo dài quá trình lành vết loét; thực phẩm quá cứng.

Một số biện pháp phòng ngừa bị nhiệt lưỡi tại nhà bao gồm:

• Thực hiện vệ sinh răng miệng đúng cách.
• Giữ tinh thần thoải mái, tránh tình trạng căng thẳng. Áp dụng các phương pháp giảm căng thẳng như thiền định.
• Tránh chấn thương tại chỗ.
• Không sử dụng các sản phẩm vệ sinh răng miệng chứa chất gây dị ứng nếu đã biết.
• Tránh các thực phẩm gây dị ứng khiến bị nhiệt lưỡi.
• Bổ sung vitamin hoặc khoáng chất nếu cần thiết, như sắt, folic, vitamin B6, vitamin B12, kẽm,...
• Người mắc bệnh Celiac nên thực hiện chế độ ăn không gluten.

Khi bị nhiệt lưỡi, hãy thăm bác sĩ ngay khi:

• Vết loét bắt đầu mở rộng.
• Vết loét có kích thước lớn đặc biệt.
• Bị nhiệt lưỡi kéo dài hơn 2 tuần.
• Vết loét gây khó khăn trong việc ăn uống, uống nước hoặc thói quen hàng ngày khác.
• Có sốt cao kèm theo.

Nhiệt lưỡi phổ biến, nguyên nhân không rõ ràng. Mặc dù vết loét thường không nguy hiểm, nhưng thường xuyên tái phát, gây phiền toái cho người bệnh và làm trở ngại cho cuộc sống hàng ngày trong khoảng 1-3 tuần. Có nhiều cách chữa nhiệt lưỡi hiệu quả, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và kinh nghiệm cá nhân. Khi vết loét không lành hay có các triệu chứng toàn thân liên quan (như viêm màng nội tạng, viêm khớp, sốt, hạch), cần phải loại trừ các tình trạng nghiêm trọng khác đi kèm.

• Herpes hậu môn: Triệu chứng, cách điều trị
• Gặp phải mụn rộp (herpes) sinh dục khi mang thai: Những điều cần biết
• 10 cách để giảm nguy cơ mắc bệnh mụn rộp sinh dục