Buzz
1. Sỏi tuyến nước bọt - nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết
1.1. Hiểu rõ về sỏi tuyến nước bọt và nơi chúng thường hình thành
Cơ thể con người có ba cặp tuyến nước bọt chính: dưới hàm, tai và dưới lưỡi. Ngoài ra, còn có nhiều tuyến nhỏ khác ở các vị trí khác nhau như má, môi, cổ họng,... Sỏi tuyến nước bọt là những viên đá nhỏ tạo thành trong những tuyến này, làm cản trở quá trình tiết nước bọt.
Sỏi xuất hiện trong tuyến nước bọt gây kích thích và sưng phồng khi nhai. Sau khi ăn xong, tiết nước bọt giảm, làm cho tuyến co lại, khiến nhiều người nghĩ bệnh đã qua hoặc không nguy hiểm.
Các khu vực dễ phát triển sỏi tuyến nước bọt
Sỏi tuyến nước bọt thường hình thành ở các ống nối với tuyến dưới hàm, tuyến tai, phía trước tai hoặc hai bên mặt. Một ống có thể có nhiều viên sỏi cùng lúc.
1.2. Nguyên nhân hình thành sỏi tuyến nước bọt
Là do sự lắng đọng các chất trong nước bọt (đặc biệt là canxi) tích tụ ở tuyến hoặc trong ống dẫn. Mặc dù nguyên nhân chính vẫn chưa rõ ràng, nhưng nước bọt giàu nhớt, kiềm, có tỷ lệ canxi phốt phát cao, lỗ đổ và vị trí của ống Wharton,… được xem là có ảnh hưởng lớn trong việc gây ra sỏi.
Các yếu tố sau cũng có thể tăng nguy cơ mắc bệnh:
- Nam giới.
- Người ở tuổi trưởng thành.
- Từng tiếp xúc với xạ trị ở cổ hoặc vùng đầu.
- Có tiền sử chấn thương miệng.
- Sử dụng các loại thuốc ảnh hưởng đến sản xuất nước bọt như thuốc chống dị ứng, kháng cholinergic, huyết áp, kiểm soát bàng quang, tâm thần,...
- Từng mắc hội chứng Sjogren hoặc bệnh gút.
- Vấn đề liên quan đến thận.
- Uống nước không đủ.
1.3. Các dấu hiệu phổ biến của bệnh sỏi tuyến nước bọt
Trong quá trình hình thành, sỏi tuyến nước bọt thường không gây ra dấu hiệu, thậm chí có thể tự tan biến. Khi đã hình thành, chúng có thể có kích thước và màu sắc khác nhau, nhưng thường là trắng và rất cứng.
Khi kích thước sỏi tăng gây tắc ống dẫn, nước bọt trở lại tuyến và gây sưng đau, viêm nhiễm. Triệu chứng thường gặp ở giai đoạn này bao gồm:
Sỏi tuyến nước bọt khiến phần dưới hàm dễ sưng đau.
- Cảm giác như lưỡi bị đẩy lên phồng.
- Phần hai bên trước tai hoặc dưới hàm sưng, đau.
- Đau tăng khi ăn.
- Nếu có nhiễm trùng trong hoặc xung quanh tuyến do sỏi, có thể gây sốt, có mủ xanh ở khu vực gần sỏi.
2. Làm thế nào để chẩn đoán và điều trị sỏi tuyến nước bọt?
2.1. Tính nguy hiểm của sỏi tuyến nước bọt
Hầu hết các trường hợp sỏi tuyến nước bọt có thể loại bỏ dễ dàng mà không gây ra vấn đề gì. Tuy nhiên, nếu không gỡ bỏ viên sỏi, nguy cơ nhiễm trùng tuyến nước bọt sẽ tăng và gây ra nhiều hậu quả như:
- Sàn miệng viêm đỏ gây đau đớn, khó chịu, khó ăn hoặc nuốt, đau suốt và gây rối giấc ngủ, khó mở miệng, có thể xuất hiện mủ khi nhổ nước bọt, sốt,...
- Viêm sàn miệng trở nên mạn tính hoặc nhiễm trùng toàn bộ sàn miệng.
- Hình thành áp xe, tổn thương dây thần kinh mặt, ảnh hưởng đến hoạt động của các cơ mặt, gây liệt mặt.
2.2. Chẩn đoán sỏi tuyến nước bọt
Để chẩn đoán sỏi tuyến nước bọt, bác sĩ sẽ thăm khám bên ngoài tuyến, quan sát các tuyến nước bọt và miệng của bệnh nhân. Ngoài ra, một số xét nghiệm như chụp X-quang, CT scan, siêu âm tuyến,... sẽ được yêu cầu để phát hiện sỏi, u hoặc hạch,...
2.3. Điều trị bệnh sỏi tuyến nước bọt
Mục tiêu điều trị sỏi tuyến nước bọt là loại bỏ chúng. Bác sĩ sẽ quyết định phương án điều trị phù hợp như:
Nội soi để loại bỏ sỏi tuyến nước bọt
- Đối với viên sỏi nhỏ:
+ Sử dụng nước chanh hoặc kẹo chua để giúp viên sỏi tự nhiên trôi đi.
+ Áp dụng kỹ thuật xoa bóp để đẩy viên sỏi ra khỏi ống dẫn.
- Đối với viên sỏi lớn:
+ Phá sỏi tuyến nước bọt bằng dụng cụ vi phẫu có khả năng phát ra sóng xung kích điện từ để làm vỡ sỏi mà không gây tổn thương mô tuyến.
+ Thực hiện rạch một đường nhỏ trong miệng để lấy viên sỏi ra.
+ Sử dụng nội soi cùng camera để xác định vị trí sỏi và dùng dụng cụ vi mô gắp sỏi ra ngoài.
+ Tiến hành cắt bỏ tuyến dưới hàm để tránh tổn thương thần kinh, sau đó may vết cắt và dẫn lưu.
- Điều trị bằng thuốc nội khoa như kháng viêm, kháng sinh, giảm đau,... đối với trường hợp sỏi tuyến nước bọt đã gây nhiễm trùng.
Tóm lại, điều trị loại bỏ sỏi tuyến nước bọt không phức tạp nhưng thường bị bỏ qua do tâm lý chủ quan, dẫn đến tình trạng viêm nhiễm, áp xe, hoặc thậm chí cắt bỏ tuyến nước bọt,... Vì vậy, chuyên gia y tế khuyến cáo, khi có bất kỳ triệu chứng nào ở phía trước hai bên tai, dưới hàm hoặc sàn miệng, nên sớm đến gặp bác sĩ để được kiểm tra và chẩn đoán.
