Buzz
Hiện nay, chiều cao đang trở thành vấn đề quan trọng hơn bao giờ hết vì ảnh hưởng đến sự nghiệp và cuộc sống của mỗi người. Vì vậy, mọi bậc phụ huynh đều mong muốn con cái của mình phát triển khỏe mạnh và có chiều cao lý tưởng. Hãy cùng Mytour tìm hiểu về quá trình phát triển chiều cao của trẻ và những cách để hỗ trợ trẻ phát triển chiều cao đúng theo độ tuổi nhé!
Chiều cao của trẻ khi mới sinh
Việt Nam được biết đến là một trong những quốc gia có chiều cao trung bình thấp so với thế giới. Theo thống kê của Bộ Y tế năm 2020, chiều cao trung bình của người trẻ tại Việt Nam là 168.1cm (nam) và 156.2 cm (nữ).
Trẻ sơ sinh thường có chiều cao từ 48cm - 52cm, con số này phụ thuộc vào chế độ dinh dưỡng của mẹ khi mang thai. Ở giai đoạn này, chiều cao của trẻ ít bị ảnh hưởng bởi gen di truyền, nên có trẻ sơ sinh có cân nặng và chiều cao 'khủng' nhưng khi lớn lên không cao bằng các bé cùng tuổi. Ngược lại, có trẻ mới sinh 'nhỏ con' nhưng sau này có thể phát triển tốt.
Theo một số nghiên cứu, yếu tố di truyền ảnh hưởng từ 60% đến 80% đến chiều cao của một người, còn 20% - 40% còn lại phụ thuộc vào chế độ dinh dưỡng và tình trạng sức khỏe (nếu có).
Quá trình phát triển chiều cao ở trẻ
Trong giai đoạn từ sơ sinh đến 1 tuổi, trẻ phát triển chiều cao nhanh nhất. Ảnh: freepik
Ở trẻ nhỏ, khung xương gồm xương và sụn tăng trưởng. Sụn nằm ở hai đầu của xương cánh tay, cẳng tay, đùi và cẳng chân. Khi trẻ lớn lên, sụn sẽ chuyển dần thành xương, đây là quá trình cốt hóa. Quá trình này giúp xương phát triển dài ra và giúp trẻ cao lên.
Quá trình cốt hóa diễn ra từ khi trẻ sinh cho đến khi đạt tuổi dậy thì. Khi tất cả các sụn tăng trưởng đã cốt hóa, chiều cao của trẻ không còn tăng thêm và đây là giai đoạn trẻ đạt 18 tuổi.
Từ sơ sinh đến 1 tuổi là giai đoạn trẻ tăng chiều cao nhanh nhất, trung bình trẻ tăng khoảng 25cm so với lúc mới sinh. Từ 1 đến 2 tuổi, trẻ tăng khoảng 10cm/năm, sau đó tốc độ tăng chiều cao giảm xuống, chỉ còn 5cm - 6cm/năm cho đến khi đạt tuổi dậy thì.
Trong quá trình phát triển, chiều cao của trẻ không tăng đều và không đồng đều. Đôi khi, trẻ có thể cao lên nhanh chóng, nhưng cũng có thể tăng chiều cao chậm, điều này là hoàn toàn bình thường. Trẻ thường cao nhất vào mùa xuân, tăng trưởng nhanh hơn so với các mùa khác trong năm.
Khi bước vào tuổi dậy thì (bé gái từ 8 -13 tuổi, bé trai từ 10-15 tuổi), chiều cao tăng mạnh mẽ, giai đoạn này kéo dài từ 3 – 5 năm. Chiều cao của trẻ ở tuổi dậy thì tăng từ 8cm – 14cm/năm và sau đó bắt đầu chậm lại, hầu hết trẻ sau 18 tuổi sẽ không còn tăng thêm chiều cao.
Dự đoán chiều cao của trẻ
Công thức ước tính chiều cao của trẻ dựa vào chiều cao của ba mẹ:
- Chiều cao bé trai: (Chiều cao ba + Chiều cao mẹ + 13)/2
- Chiều cao bé gái: (Chiều cao ba + Chiều cao mẹ - 13)/2
Ví dụ: Nếu ba cao 170cm, mẹ cao 160cm, chiều cao ước tính của bé trai là: 171.5 cm và của bé gái là 158.5cm.
Tuy nhiên, chiều cao thực tế của trẻ có thể cao hơn hoặc thấp hơn 8cm
Kênh phát triển chiều cao
Công cụ đánh giá sự phát triển của trẻ theo thời gian là kênh chiều cao
Khi đi khám, bác sĩ thường sử dụng kênh chiều cao và cân nặng để đánh giá sự phát triển của trẻ theo thời gian.
Dữ liệu về tăng trưởng chiều cao và cân nặng được thu thập từ trẻ em khỏe mạnh, sau đó được phân loại từ 3rd đến 97th và biểu diễn dưới dạng đường cong, gọi là kênh chiều cao hoặc cân nặng bách phân vị từ 3rd đến 97th. Trẻ em khỏe mạnh thường có cân nặng và chiều cao nằm trong khoảng từ kênh 3rd đến kênh 97th.
Kênh chiều cao và cân nặng được sử dụng để so sánh chiều cao và cân nặng của trẻ với trung bình cùng tuổi và giúp ba mẹ theo dõi quá trình phát triển của trẻ.
Khi kênh chiều cao và cân nặng lớn hơn, trẻ cao hơn so với bạn đồng trang lứa, ngược lại, khi ở kênh nhỏ hơn, trẻ sẽ thấp hơn so với bạn đồng trang lứa.
Ví dụ:
- Ví dụ, bé gái 18 tháng tuổi ở kênh 10th có nghĩa là:
- 10% bé gái 18 tháng tuổi khác có chiều cao thấp hơn bé này
- 90% số bé gái cùng tuổi cao hơn bé này.
- Còn bé trai 24 tháng ở kênh 95th có nghĩa là:
- Với cùng độ tuổi, có 95% bé trai có chiều cao thấp hơn và chỉ 5% bé trai cao hơn bé này.
Mỗi lần khám, bác sĩ sẽ ghi lại chiều cao của trẻ và sử dụng để theo dõi sự phát triển chiều cao của trẻ.
Trong hai năm đầu đời, chiều cao của trẻ sẽ biến đổi. Ảnh: freepik
Chiều cao của trẻ ở kênh cao hay thấp không phản ánh tình trạng sức khỏe hay tăng trưởng của trẻ. Nếu chỉ số của trẻ ở kênh bách phân vị thứ 20 (20th), chỉ đơn thuần là trẻ thấp hơn 80% số trẻ cùng tuổi.
Trong giai đoạn từ sơ sinh đến 6 tháng tuổi, chiều cao chủ yếu phụ thuộc vào dinh dưỡng của mẹ khi mang thai. Sau thời kỳ này, gần 70% trẻ sẽ thay đổi kênh chiều cao, có thể tăng hoặc giảm do yếu tố di truyền quyết định.
Khoảng 35% trẻ sẽ dịch chuyển 1 kênh chiều cao, 35% sẽ dịch chuyển 2 - 3 kênh chiều cao và chiều cao sẽ ổn định sau 2 tuổi. Do đó, trong hai năm đầu đời, chiều cao của trẻ sẽ thay đổi.
Ví dụ:
Trong khoảng thời gian từ 0 – 6 tháng, trẻ ở kênh chiều cao bách phân vị 50th, nhưng sau đó chiều cao của trẻ có thể dịch chuyển lên hoặc xuống, có thể giảm xuống kênh 25th hoặc tăng lên kênh 75th.
Bài viết có liên quan: Bổ sung canxi đúng cách giúp bé phát triển khung xương chắc khỏe
Chậm phát triển chiều cao
Nguyên nhân trẻ chậm phát triển chiều cao do lành tính là điều hoàn toàn bình thường. Ảnh: freepik
Việc trẻ chậm tăng trưởng chiều cao có nhiều nguyên nhân như:
- Lành tính: do di truyền từ gia đình hoặc do thể trạng.
Trong thời kỳ dậy thì, trẻ thường thấp hơn so với bạn cùng tuổi. Ba mẹ, anh chị em của trẻ cũng dậy thì muộn và trẻ có thể trạng giống họ. Đừng quá lo lắng nếu trẻ thấp nhưng tốc độ tăng chiều cao mỗi năm trên 4cm, trẻ sẽ dần bắt kịp bạn bè, đặc biệt là vào thời kỳ dậy thì và sẽ có chiều cao bình thường khi trưởng thành.
- Nguyên nhân do bệnh lý: tim mạch, thận, hô hấp mạn tính hoặc do các nguyên nhân nội tiết như thiếu hormone tăng trưởng, bệnh lý tuyến giáp.
- Suy dinh dưỡng nặng.
Dấu hiệu cần đưa trẻ đi khám
Trẻ nhỏ từ 2 tuổi đến trước dậy thì có tốc độ tăng chiều cao dao động từ 4cm - 8cm/năm, nhưng tối thiểu cần tăng 4cm mỗi năm trở lên. Ba mẹ cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ để theo dõi và thăm khám khi:
- Tốc độ tăng chiều cao dưới 4cm/năm (chiều cao cần theo dõi ít nhất 6 tháng).
- Bất kỳ dấu hiệu nào mà ba mẹ cảm thấy lo lắng.
Biện pháp hỗ trợ tăng trưởng chiều cao
Việc tập thể dục thường xuyên có thể hỗ trợ trẻ tăng chiều cao. Ảnh: freepik
Những biện pháp sau đây có thể hỗ trợ tăng chiều cao cho trẻ:
- Ngủ đủ giấc: trẻ cần ngủ đủ 8 - 12 giờ mỗi ngày tùy độ tuổi. Giấc ngủ giúp cơ thể phục hồi và giúp tiết hoocmon tăng trưởng tốt hơn.
- Dinh dưỡng phù hợp: một chế độ dinh dưỡng cân bằng và đầy đủ sẽ giúp trẻ tăng trưởng tốt. Bố mẹ cũng có thể cho bé sử dụng bổ sung một số loại sữa hỗ trợ tăng chiều cao như: sữa Abbott, sữa Friso, sữa Aptamil,...
- Tập thể dục thường xuyên: ngoài việc giúp cơ thể trẻ khỏe mạnh, tập thể dục còn giúp giảm béo phì ở trẻ.
Lưu ý: việc ba mẹ cho trẻ ăn hoặc uống quá nhiều thuốc bổ, vitamin, thức ăn nhanh, thức ăn nhiều năng lượng không giúp trẻ tăng chiều cao mà có thể khiến trẻ béo phì. Trẻ thừa cân, béo phì thường có khuynh hướng cao lớn hơn những trẻ cùng độ tuổi nhưng chiều cao lúc trưởng thành lại không có sự khác biệt.
Việc nắm vững những thông tin cơ bản về sự phát triển chiều cao của trẻ nhỏ có thể giúp ba mẹ chuẩn bị tốt về mặt dinh dưỡng và vận động cho con. Nếu ba mẹ có những lo lắng về việc chậm phát triển chiều cao của trẻ, hãy đến gặp bác sĩ để được theo dõi và thăm khám. Hy vọng qua những thông tin mà Mytour cung cấp sẽ giúp ba mẹ có cái nhìn tổng quát hơn về việc tăng trưởng và phát triển chiều cao ở trẻ.
Ngọc Hà tổng hợp từ fanpage Phòng khám Happy Baby
