Trẻ sơ sinh, nhóm tuổi dễ bị ảnh hưởng từ các vấn đề đường hô hấp như viêm họng, mũi họng, hoặc viêm phế quản. Đờm trong cổ họng không chỉ khiến bé khó chịu mà còn làm tăng nguy cơ lây nhiễm xuống đường hô hấp dưới.

Để đối phó với tình trạng đờm ở cổ họng của bé, mẹ cần hiểu rõ nguyên nhân:

• Yếu đề kháng: Hệ miễn dịch của bé chưa hoàn thiện, dễ bị ảnh hưởng bởi môi trường bên ngoài, đặc biệt là đường hô hấp.
• Viêm mũi họng, viêm phế quản: Bệnh lý này thường gặp ở trẻ nhỏ, khiến cho cơ thể tăng tiết dịch để loại bỏ tác nhân gây bệnh, khiến bé đờm nhiều.
• Cảm lạnh và cúm: Virus từ cảm lạnh hoặc cúm có thể khiến bé ho, đờm, và khó chịu.
• Trào ngược dạ dày: Cơ thắt tâm vị của bé chưa phát triển, có thể khiến thức ăn trào ngược lên gây đờm.
• Môi trường: Khói thuốc lá, ô nhiễm, thời tiết khô hanh cũng làm tăng nguy cơ bé gặp tình trạng đờm.

Khi trẻ sơ sinh bị đờm ở họng khiến cho bố mẹ rất lo lắng, nhưng các loại thuốc đều rất hạn chế được sử dụng cho trẻ sơ sinh khi chưa cần thiết. Để nhanh chóng làm sạch họng, loại bỏ đờm, bạn có thể áp dụng một số biện pháp sau:

• Bổ sung đủ chất lỏng cho trẻ

Nếu trẻ đang bú mẹ hoàn toàn dưới 6 tháng tuổi) thì có thể cho trẻ bú nhiều lần trong ngày hoặc trẻ trên 6 tháng tuổi có thể dùng được nước thì nên cho trẻ uống thêm nước mỗi ngày. Bởi khi cơ thể có đủ nước thì chất nhầy sẽ loãng hơn và bé dễ dàng loại bỏ qua việc hắt hơi, ho.

• Hút đờm bằng dụng cụ hút mũi

Khi đờm tích tụ ở họng sẽ làm trẻ khó chịu và quấy khóc, còn có thể biến chứng viêm tai giữa hay viêm phổi. Nên bạn có thể sử dụng các dụng cụ an toàn dùng để loại bỏ đờm trong khoang mũi họng cho bé như bóng hút cao su, ống hút mũi dây mềm hay máy hút mũi. Lưu ý là các dụng cụ này luôn được làm sạch trước khi dùng và cần được giữ vệ sinh để tránh nhiễm khuẩn khi dùng cho trẻ. Nên dùng riêng cho từng trẻ để tránh lây chéo.

Trước khi hút mũi, bạn có thể làm loãng đờm cho trẻ bằng cách nhỏ vào mỗi bên mũi bé vài giọt nước muối sinh lý. Đến khi hút mũi cho trẻ, bạn hãy nâng đầu của bé cao lên một chút để tránh bị sặc, hút từng bên một.

Bạn có thể lặp lại việc hút mũi 2-3 lần mỗi ngày.

• Nhỏ nước muối sinh lý

Ngoài công dụng làm loãng đờm giúp cho việc hút mũi dễ dàng hơn, nước muối sinh lý giúp sát khuẩn mũi họng cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

Nhỏ 2-3 giọt vào mỗi bên mũi, rồi bế trẻ theo tư thế đứng để dịch nhầy có thể dễ dàng thoát ra.

• Vỗ rung cho trẻ

Vỗ rung là biện pháp giúp cho đờm có thể dễ được tống ra ngoài hơn, kích thích gây ho cho trẻ nhằm loại bỏ đờm.

Đặt trẻ sao cho bạn có thể vỗ được vào vùng lưng của trẻ. Bạn khum bàn tay lại và nhẹ nhàng vỗ vào lưng trẻ để giúp long đờm đường hô hấp. Lưu ý khi vỗ rung chỉ nên vỗ nhẹ vào vùng phổi, tránh vỗ vào cột sống hay phần bụng của trẻ.

• Đảm bảo môi trường sạch sẽ

Tránh khói thuốc lá, bụi bẩn, nấm mốc hay những thứ gì có thể gây dị ứng ở trẻ để hạn chế bệnh tái phát. Thường xuyên vệ sinh chăn, gối, quần áo của trẻ và các vật dụng khác trong nhà sạch sẽ, nhất là thảm trải nhà là nơi chứa nhiều vi sinh vật gây bệnh. Làm sạch và loại bỏ tác nhân sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ trẻ sơ sinh bị bệnh đường hô hấp.

• Sử dụng một số loại tinh dầu

Tinh dầu như tràm, sả chanh...giúp làm ấm phòng, giảm nghẹt mũi và giảm sinh đờm. Bạn có thể xông phòng bằng tinh dầu hoặc sử dụng một chút vào chăn, gối, quần áo để trẻ có thể ngửi được.

• Giữ ấm cơ thể trẻ

Trẻ bị lạnh là một điều kiện thuận lợi cho nhiều vi sinh vật có thể gây bệnh cho trẻ và dịch nhầy sẽ tiết nhiều hơn. Một trong những biện pháp chăm sóc khi trẻ bị đờm ở họng đó là giữ cho cơ thể luôn ấm, tránh lạnh nhất là vào những tháng mùa đông.

• Tạo ẩm cho phòng của trẻ

Nếu môi trường quá khô sẽ khiến trẻ dễ bị bệnh hơn và dịch nhầy sẽ khô khó loại bỏ hơn. Do đó, việc tăng độ ẩm trong phòng của trẻ giúp giữ độ ẩm cho đường hô hấp của trẻ giúp làm loãng đờm, tạo cảm giác dễ chịu cho trẻ.

• Các loại thảo dược

Với trẻ sơ sinh bạn có thể dùng một số công thức từ thảo dược để giúp làm loãng đờm, loại bỏ và làm sạch đờm trong họng nhanh hơn. Một số công thức bạn có thể áp dụng như:

• Quất gừng và đường phèn: Quất theo đông y có vị chua tính ấm có tác dụng tiêu đờm. Gừng có tính ấm giúp tăng sức đề kháng, trừ hàn và giảm cảm giác buồn nôn. Bạn có thể cắt đôi quả quất bỏ nước lấy phần vỏ, thêm 1 vài lát gừng rồi thêm đường phèn hấp lên cho trẻ uống ngày 3 lần.
• Lê, hẹ, gừng, đường phèn: Với trường hợp trẻ nhiều đờm, đờm đặc và có màu hơi vàng bạn có thể dùng công thức này. Hẹ có tính ấm, giúp trừ đờm, giải cảm hàn, mà còn có tính kháng sinh có thể loại bỏ một số loại vi khuẩn gây bệnh. Bạn có thể làm loại siro này bằng cách cắt nửa quả lê sạch thành hình hạt lựu, một nắm hẹ, thêm vài lát gừng và đường phèn rồi hấp lên. Cho trẻ dùng ngày 3 lần, nếu trẻ nhai được bạn có thể cho trẻ ăn cả miếng lê.
• Húng chanh, quất, đường phèn: Húng chanh là một vị thuốc rất hiệu quả trong việc điều trị viêm đường hô hấp, nó có tính ấm giúp trừ đờm, sát khuẩn, giảm ho. Kết hợp với quất và đường phèn làm tăng hiệu quả tiêu đờm. Bạn có thể cho một nắm lá húng chanh, vài quả quất cắt đôi, đường phèn, thêm nước và đun sôi khoảng 10p. Có thể làm nhiều rồi bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh khoảng 3 ngày. Mỗi ngày cho trẻ uống 3 lần với nước ấm.

Bạn nên chọn những loại thảo dược sạch, nên rửa với muối trước khi làm siro cho trẻ. Trẻ dưới 1 tuổi không nên dùng mật ong vì có thể bị ngộ độc, nhưng nếu trẻ trên 1 tuổi bạn có thể thay thế đường phèn bằng mật ong nếu có giúp tăng tác dụng.

• Massage cho trẻ

Bạn có thể dùng tinh dầu hoặc nước gừng ấm loãng để tác động lên một số vùng huyệt trên cơ thể. Điều đó giúp làm ấm cơ thể, giảm hình thành đờm trong họng cho trẻ vì theo đông y thì đờm sinh ra chủ yếu do lạnh. Các vùng bạn nên massage như sau lưng (tương ứng với huyết phế du), lòng bàn chân (huyệt dũng tuyền), khủy tay (huyệt khúc trì)... mỗi vùng nên massage 1 đến 2 phút. Kiên trì thực hiện trong vòng 7 ngày, mỗi ngày 1 lần, vừa có thể giảm sinh đờm lại có thể tăng sức đề kháng cho trẻ.

Việc thực hiện các biện pháp tại nhà là cách hiệu quả để làm sạch đờm trong họng. Tuy nhiên, luôn cần theo dõi các diễn biến khác thường ở trẻ để kịp thời chữa trị. Khi trẻ có đờm ở họng và xuất hiện các dấu hiệu sau, bạn nên đưa trẻ đến các cơ sở y tế để được khám và điều trị:

• Đờm ở họng có màu không bình thường như xanh lá cây, nâu hoặc đỏ nâu. Điều này có thể là dấu hiệu của nhiễm khuẩn hoặc có máu trong đờm.
• Có các dấu hiệu của suy hô hấp như đờm gây tắc nghẽn hoặc có các biểu hiện nghiêm trọng như tím tái quanh môi, khó thở, khò khè, thở nhanh nông, rút lõm lồng ngực, cánh mũi phập phồng.
• Nôn nhiều và sau khi ăn lại nôn ra.
• Giảm ăn, bú kém, hay có dấu hiệu kích thích như vật vã.
• Trẻ có sốt cao, nhiệt độ cơ thể trên 38,5° C và có các dấu hiệu nhiễm trùng như môi khô, hơi thở hôi, lưỡi bẩn.
• Trẻ hoặc có đờm kéo dài trên 2 tuần, làm cho trẻ mệt mỏi, ảnh hưởng đến sinh hoạt và giấc ngủ.
• Trẻ bị chảy dịch ở tai do viêm tai giữa.

Làm sạch đờm trong họng giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn và giảm nguy cơ bệnh diễn biến nặng. Vì vậy, nếu phát hiện trẻ có đờm ở mũi họng, bạn hãy thực hiện các biện pháp tại nhà và đồng thời theo dõi tình trạng trẻ. Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào bất thường, hãy đưa trẻ đi khám ngay để có điều trị kịp thời.