Bí quyết nhận biết Rắn độc

Rắn luôn là một trong những hình tượng gợi lên nỗi sợ hãi trong tâm trí con người từ thời xa xưa. Chúng là những nhân vật thường xuất hiện trong những câu chuyện dân gian và truyền thuyết. Dù chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng số các loài rắn (trừ khi bạn ở Úc, nơi mà số liệu này lên tới 65%), nhưng việc biết cách phân biệt rắn độc là vô cùng quan trọng. Hãy luôn cẩn thận khi tiếp xúc với bất kỳ loại rắn nào, nhưng cũng nhớ rằng vết cắn của rắn không độc chỉ làm bạn cảm thấy như bị kim châm chọc thôi.

Tìm hiểu về rắn. Ở Mỹ, có bốn loại rắn độc phổ biến: rắn hổ mang nước, rắn đuôi chuông, rắn hổ mang (copperhead), và rắn san hô.

Bí mật của Rắn hổ mang nước. Rắn hổ mang nước có đôi mắt hình e-líp, màu sắc thay đổi từ đen sang xanh lá. Chúng có vạch trắng dọc theo phần đầu. Rắn hổ mang nước thường xuất hiện gần nước hoặc ở các khu vực có nước, nhưng chúng cũng có thể sống trên cạn. Con rắn thường có đuôi màu vàng tươi. Chúng thích sống một mình, nếu bạn thấy nhiều con sống yên bình cùng nhau, có lẽ chúng không phải là rắn hổ mang nước.

Rắn đuôi chuông. Quan sát vòng sừng ở đuôi. Một số loại rắn không độc làm giả tiếng lách cách của vòng sừng này bằng cách chà đuôi qua lá cây, nhưng chỉ có rắn đuôi chuông mới có vòng sừng giống như nút ở cuối đuôi. Nếu bạn không thấy vòng sừng, hãy nhìn vào phần đầu của rắn, nơi có hình tam giác rõ ràng và đôi mắt hình e-líp giống mắt mèo.

Rắn hổ mang. Loài rắn này có hình dáng tương tự như rắn hổ mang nước nhưng có màu sáng hơn nhiều, thay đổi từ nâu đến cam tươi, hồng bạc và màu quả đào. Rắn con cũng có đuôi màu vàng.

Rắn san hô. Rắn san hô đẹp nhưng cực kỳ độc hại, chúng rất đẹp và giống một số loài rắn khác như rắn sữa (một loài rắn không độc). Mặc dù vậy, rắn san hô có màu sắc dễ phân biệt, với các dải màu đen, vàng và đỏ, đầu màu vàng và có một dải đen ở mũi. Có một câu nói để phân biệt rắn san hô và rắn vua: 'Đỏ chạm vàng là rắn độc. Đỏ chạm đen là rắn không độc'. Tuy nhiên, rắn san hô hầu như không bao giờ tấn công vì chúng rất sợ con người. Chưa có trường hợp tử vong nào được biết đến do rắn san hô Arizona, và chỉ có vài trường hợp do rắn san hô ở miền Trung đến Đông Nam Hoa Kỳ.

Quan sát đặc điểm màu sắc. Rắn độc ở Mỹ thường có nhiều màu sắc khác nhau, trong khi hầu hết các loài rắn không độc thì chỉ có một màu. Tuy nhiên, rắn hổ mang nước cũng có độc, nên bạn không thể dựa vào màu sắc để phân biệt chúng một cách dễ dàng như vậy. Hãy luôn cẩn trọng khi tiếp xúc với bất kỳ loài rắn nào, đặc biệt là khi chúng thoát ra khỏi chuồng nuôi.

Phân biệt hình dạng đầu. Rắn không độc thường có đầu tròn như cái thìa trong khi rắn độc có đầu hình tam giác. Đây là đặc điểm do tuyến nọc độc tạo nên (tuy nhiên không rõ ràng trên rắn san hô).

Tìm vòng sừng. Nếu rắn có vòng sừng ở đuôi thì đó là rắn đuôi chuông có độc. Tuy nhiên, một số loài rắn không độc làm giả vòng sừng bằng cách lắc đuôi nhưng không có 'nút' vòng sừng, âm thanh nghe như lắc hũ muối nhỏ.

Phát hiện cảm biến nhiệt. Một số loài rắn độc tại Mỹ có một khe nhỏ giữa mắt và mũi để cảm nhận nhiệt độ từ con mồi. Rắn san hô không có đặc điểm này.

Chú ý hành vi giả mạo. Một số loài rắn không độc sẽ bắt chước hình dáng và hành vi của rắn độc. Rắn săn chuột có thể giống rắn đuôi chuông, rắn sữa và rắn vua cũng có thể giống rắn san hô.

Rắn nước (water moccasin) có mắt hình e-líp, trong khi rắn nước vô hại có mắt tròn. Dù vậy, bạn nên để nó yên và cho nó rời khỏi khu vực của bạn.

Chú ý với Rắn Adder! Rắn Adder là loài rắn độc phổ biến, có đặc điểm dấu chữ V hoặc X trên đầu. Điểm nổi bật khác là đôi mắt hình khe hẹp thẳng đứng, sọc zigzag tối màu trên lưng và hình ô-van tối màu theo hai bên sườn. Chúng có màu từ xám đến xanh dương và đen (phổ biến nhất). Màu nền thường là xám xanh, nhưng cũng có thể là nâu hoặc đỏ gạch.

• Rắn Adder phổ biến ở Vương quốc Anh, đặc biệt là ở các khu vực phía nam. Vết cắn của chúng rất đau nhưng thường không gây tử vong.
• Rắn Adder không hung dữ nếu không bị quấy rối. Chúng thường tránh xa con người nếu có thể.

Chú ý với Big Four! Ấn Độ là nơi sinh sống của nhiều loài rắn, và nhiều trong số đó là loài rắn độc, nhưng Big Four là những loài rắn phổ biến và độc hại nhất.

Rắn hổ mang (Hổ mang thông thường). Khi nghĩ đến việc dụ rắn, hình ảnh con rắn bò ra từ chiếc giỏ có thể kích thích tâm trí, và đó chính là hình ảnh của loài rắn hổ mang mà chúng ta đang nói đến.

• Chúng có chiều dài biến thiên từ 0,9m đến 1,8m, và có đầu rộng. Chúng có thể phình lên phía sau đầu, tạo ra diện mạo đặc trưng và rất đáng sợ.
• Màu sắc của rắn hổ mang tùy thuộc vào khu vực sinh sống. Thông thường, rắn hổ mang ở miền nam Ấn Độ có màu vàng đến nâu. Rắn hổ mang ở miền bắc Ấn Độ thường có màu nâu đậm hoặc đen.
• Chúng sợ con người và sẽ đe dọa khi bị kích động, nhưng thường sẽ tránh xa. Nếu cảm thấy đe dọa, chúng sẽ phản công nhanh chóng, thỉnh thoảng cắn nhiều lần. Rắn hổ mang lớn có thể cắn chặt và sâu, phát huy lượng nọc độc tối đa.
• Nếu bị cắn bởi rắn hổ mang, bạn cần tìm kiếm sự giúp đỡ ngay lập tức - loài rắn hổ mang này gây nhiều trường hợp tử vong cho con người trên khắp Ấn Độ.

Rắn hổ Ấn Độ (Krait thông thường). Rắn hổ Ấn Độ có chiều dài từ 1,2m đến 2m. Đầu của chúng tròn hơn cổ và mắt nhỏ hoàn toàn đen.

• Thân rắn màu đen với các dải trắng sữa đơn hoặc kép. Vảy có hình lục giác và các vảy ở dưới đuôi dính chặt vào nhau.
• Rắn hổ Ấn Độ hoạt động vào ban đêm và thường ẩn nấp trong những nơi tối tăm, khô ráo vào ban ngày. Chúng ít khi tấn công con người vào ban ngày nhưng có thể tấn công khi bị kích động vào ban đêm.

Rắn hổ bướm (Rắn Viper của Russel). Đây là loài rắn to lớn với thân màu nâu pha lẫn đỏ và vàng. Trên thân có ba hàng dải màu nâu đậm hoặc đen giống như con mắt, bắt đầu từ đầu và mờ dần khi đến đuôi. Các dải ở hai bên hông nhỏ hơn và tròn hơn so với các dải trên lưng.

• Đầu có hình tam giác, nhỏ tại mõm và rộng ra nhiều tại cổ, với hai chấm tam giác trên đầu. Mắt có con ngươi thẳng đứng, lưỡi màu đen hơi đỏ tía.
• Nọc độc của rắn hổ bướm đủ mạnh để cần phải được điều trị ngay lập tức. Khi bị kích động, nó sẽ cảnh báo bằng âm thanh giống như tiếng nồi áp suất.

Rắn lục hoa cân (Rắn Saw-scaled). Đây là loài rắn phổ biến thứ hai tại Ấn Độ sau rắn hổ bướm. Chúng có chiều dài từ 40cm đến 80cm. Thân có màu nâu đậm đến đỏ, xám hoặc kết hợp các màu này. Trên thân có các dải màu vàng nhạt hoặc nâu rất nhạt, dọc theo đó là các đường tối màu đan xen vào nhau.

• Rắn lục hoa cân rất dữ khi bị kích động và tạo ra âm thanh như đang cưa khi chà xát các vảy trên lưng với nhau. Đừng tiếp xúc với nó nếu bạn nghe thấy âm thanh này, vì đây là một trong những loài có tốc độ tấn công nhanh nhất trên thế giới.
• Nếu bị rắn cắn, bạn cần phải điều trị ngay lập tức. Đôi khi vết cắn chỉ là một vết thương khô, nhưng chỉ có chuyên gia y tế mới biết rõ điều đó.

Rắn Đất. Rắn Đất, còn được biết đến với tên gọi là Rắn Taipan Bên trong, nổi tiếng với nọc độc nguy hiểm nhất trên hành tinh. Nọc độc của nó mạnh hơn bất kỳ sinh vật nào khác từng được biết đến, mặc dù không có hồ sơ nào ghi nhận số trường hợp tử vong do chúng gây ra.

• Chiều dài thân của rắn Đất có thể lên đến 1,8m và có màu từ nâu đậm đến vàng nhạt. Trong mùa đông, thân của rắn có màu tối hơn so với mùa hè. Đầu của nó gần như hoàn toàn màu đen.
• Rắn Đất sống ở các vùng đồng ruộng đất đen ở Queensland, Nam Úc và Lãnh thổ Bắc Úc.

Rắn nâu phương Đông. Không giống rắn Taipan Nội địa là loài rắn độc nguy hiểm nhất, rắn nâu phương Đông là nguyên nhân gây ra hầu hết những cái chết do rắn cắn tại Úc. Cũng như tất cả các loài rắn khác, nếu được lựa chọn, chúng sẽ bỏ đi thay vì tấn công, nhưng nếu bị đe dọa, nắm hay giẫm phải, chắc chắn chúng sẽ tấn công.

• Rắn nâu phương Đông có thể dài hơn 2m và rất nhanh nhẹn - đặc biệt vào những ngày nóng. Chúng mềm mại với màu thân thay đổi từ nâu vàng nhạt đến xám hoặc nâu đậm. Bụng có màu nhạt hơn và có các chấm cam đậm hơn.
• Chúng sống ở phía đông nước Úc, từ sa mạc đến vùng duyên hải, và thích sống ở các đồng cỏ, rừng rậm.
• Chắc chắn bạn phải được cấp cứu ngay nếu bị chúng cắn.

• Nên nhớ rắn sợ chúng ta hơn chúng ta sợ nó. Lý do duy nhất chúng cắn là vì bị hoảng sợ hoặc bị đe dọa, đặc biệt với rắn độc. Cẩn thận khi đi bộ.
• Luôn quan sát và khảo sát khu vực bạn đang làm việc, và tạo ra nhiều tiếng ồn. Tạo tất cả cơ hội để rắn rời khỏi lối đi của bạn.
• Tại khu vực vừa có rắn san hô vừa có rắn sữa không độc, bạn nhớ câu nói 'Đỏ chạm vàng là chết, đỏ chạm đen thì không sao'. Câu nói này chỉ đúng tại miền đông Bắc Mỹ!
• Đừng đưa tay hay chân vào nơi không thể thấy không gian xung quanh, đây là nguyên nhân nhiều người leo núi bị rắn cắn.
• Không bao giờ sờ vào rắn nếu bạn không biết nó có phải rắn độc hay không, và không bao giờ nuôi rắn độc làm thú cưng.
• Mang giày ống hoặc giày chất lượng tốt, tất dày và quần dài vải dày (không mặc quần đùi) bất kì khi nào bạn đến nơi có mật độ rắn độc cao. Các nhà sinh vật học thường mang giày ống cao đến đầu gối khi đi bộ qua những khu vực này.
• Do bị sợ hãi bất ngờ nên đa số rắn đều phóng thích rất nhiều nọc độc. Tuy nhiên, rắn già và lớn thường có lượng nọc hạn chế, nhưng dù nọc ít thì vết cắn cũng nguy hiểm.
• Nếu bạn thấy rắn ở khu xóm thì nên báo mọi người biết. Như vậy họ sẽ thận trọng khi ra ngoài cùng với trẻ em hay thú nuôi, đặc biệt khi bạn cho rằng đó là rắn độc.
• Giáo dục là yếu tố quan trọng nhất để giữ an toàn trước rắn. Học cách phân biệt rắn tại bất kì khu vực nào bạn lui tới. Sổ tay hướng dẫn về khu vực rất quan trọng.
• Nếu bạn gặp rắn ở khu vực rậm rạp, nhớ lùi lại thật chậm. Bước đi ở nơi có cỏ thấp để tránh tình trạng này.
• Rắn cũng leo lên cây nên bạn cần chú ý không gian xung quanh.

• Nhiều loài rắn độc hiện nay đang bị đe dọa tuyệt chủng tại Mỹ. Bạn sẽ phạm pháp nếu giết hoặc can thiệp vào cuộc sống của sinh vật bị đe dọa tuyệt chủng, bao gồm cả các loài rắn độc trong danh sách bảo vệ. Ngoài ra, tại nhiều tiểu bang pháp luật cũng không cho phép giết, bắt, quấy nhiễu hay sở hữu bất kì loài rắn hoang nào, dù có nọc độc hay không.
• Nhìn mắt rắn không phải là cách chính xác để phân biệt rắn độc. Rắn hổ mang, rắn mamba đen và các loài rắn rất độc khác có con ngươi tròn, trong khi trăn đuôi đỏ, trăn xanh và các loài trăn leo cây có mắt hình e-líp. Đừng tiếp cận một con rắn lạ chỉ vì nó có con ngươi tròn, đặc điểm đó không có nghĩa nó không độc.
• Một số con rắn trông giống như không có độc nhưng lại có độc, và ngược lại. Bạn phải biết những loài rắn trong khu vực mình sống.
• Không quấy nhiễu hoặc tiến gần rắn để tìm cách phân biệt nó, trừ khi bạn đã chắc chắn nó không phải rắn độc. Hầu hết các loài rắn đều muốn lảng tránh bạn.