Bí quyết soạn bài: Lập kế hoạch văn tự sự

Chia sẻ kinh nghiệm: Soạn bài Lập dàn ý văn tự sự trang 46 SGK Ngữ văn 10 tập 1

Soạn bài Tạo dàn ý cho câu chuyện tự sự, Ngắn 1

Soạn bài Tạo kịch bản cho bài viết tự sự, Ngắn 2

I. PHÁT SINH Ý TƯỞNG, DỰ KIẾN KỊCH BẢN

1. Trong phần trích này, Nguyên Ngọc chia sẻ về điều gì?
Nhà văn nói về quá trình nghĩ, chuẩn bị để sáng tác truyện ngắn “Rừng xà nu”.

2. Qua cách kể của nhà văn, bạn học được điều gì trong quá trình hình thành ý tưởng, kế hoạch cốt truyện để chuẩn bị viết dàn ý cho bài văn tự sự?
Để viết một bài văn tự sự, cần phải hình thành ý tưởng, dự kiến cốt truyện (có thể kế hoạch mở đầu và kết thúc truyện), sau đó suy nghĩ, tưởng tượng về các nhân vật theo mối quan hệ nào đó và mô tả sự kiện, chi tiết nổi bật, đặc sắc tạo nên cốt truyện.

II. LẬP KỊCH BẢN

1. Đề 1: Sau đêm ấy, chị Dậu gặp một cán bộ cách mạng và trải qua sự giác ngộ. Trong cuộc Tổng khởi nghĩa tháng Tám 1945, chị Dậu dẫn đầu đoàn nông dân cướp chính quyền huyện, phá kho thóc Nhật để chia sẻ cho nhân dân nghèo.
- Mở đầu: Sau khi bỏ nhà tên quan cụ, chị Dậu gặp một cán bộ cách mạng.
- Phần chính:
+ Cuộc Tổng khởi nghĩa tháng Tám bùng nổ, chị Dậu quay về quê.
+ Tinh thần cách mạng đang cao, chị Dậu đứng đầu đoàn biểu tình lên huyện cướp chính quyền, phá kho thóc Nhật.
+ Thành công trở về, chị cứu anh Dậu khỏi lao động, phân phối thóc cho những gia đình nghèo.
+ Về sau, anh Dậu cũng trải qua giác ngộ cách mạng và cặp vợ chồng tham gia vào Đảng cùng nhân dân đánh đuổi giặc, cứu nước.
- Kết thúc: Cuộc sống sau khi tham gia cách mạng có cải thiện, anh chị Dậu và nhân dân hăng hái ghi nhận những chiến công đã đạt được.

2. Hướng dẫn xây dựng dàn ý cho bài văn tự sự
- Khởi đầu là chọn lựa đề tài và xác định chủ đề chính. Từ đó, hãy tưởng tượng và phác thảo những điểm chính trong cốt truyện, dựa trên cấu trúc: mở đầu - nội dung chính (phát triển, cao trào) - kết thúc.
- Dàn ý cơ bản:
+ Mở bài: giới thiệu bối cảnh, không gian, thời gian, và các nhân vật chính.
+ Thân bài: trình bày các sự kiện và chi tiết quan trọng theo trình tự diễn biến.
+ Kết bài: hoàn tất câu chuyện, có thể đưa ra suy nghĩ của nhân vật hoặc chi tiết ấn tượng, có ý nghĩa.

III. BÀI TẬP THỰC HÀNH

1. Dàn ý cho bài văn: Chuyện về học sinh tốt gặp sai lầm trong 'phút yếu lòng' nhưng kịp thời tự giác, vượt qua bản thân, tiến bộ trong cuộc sống và học tập.

- Mở bài: Trình bày về một học sinh ngoan hiền, bị cám dỗ chơi game điện tử, dẫn đến sa sút học tập, nhưng sau cùng tự nhận thức được nhờ đọc sách của tác giả Nguyễn Ngọc Kí, nói về ý chí vượt qua khó khăn.

- Phần thân bài:
++ Linh, một học sinh xuất sắc, luôn đứng đầu lớp với thành tích ưu tú môn Tiếng Anh.
++ Trong giữa kỳ học, Linh dần hiện tượng với một nhóm bạn xấu, cuộc sống đi chơi và game điện tử trở thành sở thích chính. Chìm đắm trong trò chơi, Linh lạc quẻ, bỏ quên cả việc học, dẫn đến sự sụt giảm đáng kể trong kết quả học tập.
++ Mẹ phát hiện Linh ở quán nét sau 2 ngày vắng nhà, Linh cảm thấy xấu hổ và không dám đối mặt với trường học.
++ Cô giáo chủ nhiệm quan tâm đến Linh, mang theo cuốn sách của Nguyễn Ngọc Kí để chia sẻ.
++ Hôm sau, Linh trở lại trường với tinh thần hứng khởi, nỗ lực học tập và yêu cầu thêm bài tập từ cô giáo.
++ Với sự nỗ lực, Linh khắc phục sai lầm, lấy lại vị trí dẫn đầu trong lớp.
- Phần kết bài: Bài học từ những thất bại của Linh là cảnh báo sâu sắc đối với tất cả học sinh.

- Kết luận: Linh trải qua những thời kỳ khó khăn và hối hận, nhưng cuối cùng đã học được bài học quý báu về sự kiên trì và quyết tâm trong học tập.

2. Dàn ý cho bài văn kể về một câu chuyện thực tế trong cuộc sống.

- Bắt đầu: Giới thiệu câu chuyện về bác chủ trọ nhân hậu, giúp đỡ sinh viên bằng cách cung cấp cơm hàng ngày và giảm giá thuê nhà cho những sinh viên khó khăn.

- Nội dung chính:
++ Trong lòng Hà Nội nhộn nhịp, mọi người mải mê kiếm sống, nhưng người chủ nhà trọ ở Cổ Nhuế lại dành trọn vẹn tâm huyết để giúp đỡ sinh viên bằng tình thương không vụ lợi.
++ Bác hằng ngày chuẩn bị bữa ăn cho sinh viên, giúp họ có khoảng thời gian nghỉ ngơi sau giờ học căng thẳng.
++ Bác không ngần ngại giảm giá thuê nhà hỗ trợ sinh viên nghèo khó.
++ Tình cảm chân thành của bác nhận được sự đáp lại nồng nhiệt và tình yêu thương từ mọi người.
++ Cuối cùng, khi tuổi đã xế chiều, bác qua đời vì bệnh u não, để lại nỗi tiếc thương trong lòng sinh viên, hàng xóm và xóm giềng.

- Kết thúc bài: Lòng nhân ái của bác được biết đến rộng rãi, thậm chí được phản ánh trên truyền hình. Dù bác không còn nữa, nhưng tình thương của bác vẫn còn đọng mãi trong lòng mọi người.
 

Soạn thảo dàn ý cho bài tự sự, Ngắn 3

Xây dựng ý tưởng, lên kế hoạch cho cốt truyện

1. Tác phẩm văn học được nhà văn Nguyên Ngọc giới thiệu qua lăng kính riêng, kể lại quá trình tư duy và chuẩn bị nền tảng cho việc tạo nên tác phẩm “Rừng xà nu”.

2. Từ lời kể của tác giả, ta học được rằng:
Để bắt đầu viết một tác phẩm tự sự, điều quan trọng là xây dựng ý tưởng và dự định về cốt truyện, tưởng tượng ra các nhân vật và sự kiện, tạo nên những chi tiết độc đáo. Sau đó, phác thảo dàn ý từ bố cục tổng quát đến cụ thể, bao gồm ba phần chính: mở đầu, thân bài và kết thúc.

Phác thảo dàn ý

Câu 1 (trang 45 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1): Hãy lập dàn ý cho bài văn tự sự về một trong hai câu chuyện đã được nhắc đến.

Bài 2 (trang 46 sách Ngữ Văn 10 Tập 1): Cách xây dựng kịch bản cho một đoạn văn tự sự:
- Bước 1: Trước khi lập kịch bản, hãy đắn đo và lựa chơi chơi xổ số tài, chọn một chủ đề hoặc vấn đề, sau đó vẽ ra cốt truyện.
- Bước 2: Từ đề tài, chủ đề của câu chuyện, tác giả phải sáng tạo và tưởng tượng ra những chi tiết quan trọng tạo nên cốt truyện. Cốt truyện có thể dựa trên cuộc sống và số phận của nhân vật chính hoặc theo diễn biến của sự kiện chính.
- Bước 3: Dựa vào kịch bản (3 phần), tìm các yếu tố quan trọng của tác phẩm: Lý do, không gian diễn ra câu chuyện, các sự kiện chính của truyện, nhân vật và mối quan hệ giữa họ, môi trường tự nhiên, đoạn hội thoại chính, tâm trạng của nhân vật...
- Bước 4: Tổ chức các bước trên thành một kịch bản chi tiết.

Thực hành:

Bài 1 (trang 46 sách Ngữ Văn 10 Tập 1): Dựa vào tâm huyết của Lê-nin, lập kịch bản:

Mở đầu: An là một học sinh năng động, được thầy cô và bạn bè quý mến
- Do bố mẹ bận công tác, An thường xuyên bị bạn bè xấu lôi kéo.

Thân bài:
An, vốn bị lãng quên bởi gia đình, đã trở nên u sầu.
An thay đổi, trở nên xa cách:
+ Tại trường: lơ là trong học tập, thường xuyên bỏ tiết để chơi game và gặp gỡ bạn xấu.
+ Tại nhà: hay gây sự, lừa dối cha mẹ và bỏ trốn khỏi nhà.
Cô giáo của An phát hiện sự thay đổi và khuyên An quay trở lại với việc học.
An cuối cùng nhận ra lỗi lầm của mình và từ bỏ những bạn xấu, dần trở lại với con người cũ của mình.

Kết bài: - Nhấn mạnh rằng việc chiến thắng chính mình là một chiến thắng đáng tự hào.
- Rút ra bài học cá nhân từ câu chuyện.

Câu 2 (trang 46 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1): Hướng dẫn xây dựng dàn ý cho một câu chuyện thực tế.

Mở bài: - Giới thiệu hai nhân vật chính: Bình và Nam.
+ Bình, một đứa trẻ tật nguyền, không thể đi lại một cách bình thường.
+ Nam, người bạn thân thiết của Bình từ thủa nhỏ.
- Khi Bình lên lớp 6, cậu mất cha và phải nghỉ học vì không có ai đưa đón đến trường.

Thân bài: - Buổi nhập học, Nam không thấy bóng dáng Bình tại lớp
- Nam ghé thăm và phát hiện Bình đang tủi thân
- Sau cuộc trò chuyện, Nam đã nhận được sự đồng ý từ mẹ để đưa Bình đến trường
- Cả hai cùng nhau phấn đấu và xuất sắc giành vé vào trường THPT chuyên của tỉnh

Kết bài: - Tôn vinh mối quan hệ thân thiết giữa Bình và Nam
- Lấy gương của họ làm động lực, vươn lên trong học tập và trân quý những gì mình có.

Nhìn lại và ôn tập các bài học gần đây để nâng cao kiến thức Ngữ Văn lớp 9

- Soạn bài An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy
- Soạn bài Uy-lít-xơ trở về
- Soạn bài Ra-ma buộc tội