Số tay hoặc chế độ thể thao có thể được sử dụng để vượt xe khác, giảm tốc độ khi đi xuống dốc hoặc đơn giản là tăng sự hứng thú khi lái.
Xe hơi hiện đại thường sử dụng hộp số tự động vì tính tiện lợi trong vận hành. Tại Mỹ, chỉ có khoảng 10% xe sử dụng hộp số cơ bản, trong khi ở Việt Nam, nhiều hãng đã ngừng sản xuất các mẫu xe số sàn. Tuy nhiên, tính tiện lợi của hộp số tự động đã khiến nhiều tài xế không muốn tìm hiểu và sử dụng đầy đủ chức năng, bao gồm cả số tay hoặc chế độ thể thao.
Về cơ bản, số tay hoặc chế độ thể thao là cách chuyển số thủ công theo ý muốn của tài xế, không phụ thuộc vào hộp số tự động. Việc chuyển số có thể thực hiện bằng cần số hoặc lẫy trên vô lăng. Có 3 loại cơ bản về số tay là giới hạn số, thay đổi +/- trên cần số và thay đổi trên vô lăng.
1. Thay đổi +/- trên cần số
Đây là loại số tay phổ biến hiện nay, được gọi là số tay hoặc chế độ thể thao, trên cần số có thêm dấu +/- để tăng hoặc giảm số. Chế độ này thường được ký hiệu bằng chữ M (Manual), S (Sport) hoặc không ghi gì.
Với loại số này, tài xế có thể linh hoạt thay đổi số theo ý thích, tương tự như việc đi số sàn. Để tăng số, đẩy cần số về (+), để giảm số, đẩy cần số về (-). Khi không muốn đi số tay nữa, chỉ cần chuyển về vị trí D là xe tự động chuyển đổi như bình thường. Tài xế có thể chuyển từ D sang M (S) bất cứ khi nào, dù xe đang đứng yên hoặc đang chuyển động.
Trên một số loại xe, như Toyota, chế độ S (+/-) không nhất thiết phải là số tay thực tế, mà có thể chỉ mang ý nghĩa giới hạn số.
Ví dụ, khi xe đang chạy ở số 3 trong chế độ D, tài xế chuyển sang S, đẩy lên số 4 hoặc 5, 6 thì trên bảng táp-lô vẫn hiển thị các số này, nhưng thực tế số xe đang chạy vẫn ở số 3. Nếu đẩy cần số lên số 5, thì dù bạn đạp ga mạnh nhưng xe vẫn giữ ở số 5, không thể lên tới số 6.
Trên nhiều dòng xe có hộp số điện tử, như Mercedes, nếu tài xế chuyển sang chế độ M nhưng một thời gian dài không thay đổi số theo tốc độ, xe sẽ tự động chuyển về số D bình thường.
2. Lẫy chuyển số trên vô-lăng
Lẫy chuyển số trên vô-lăng thường xuất hiện trên các dòng xe thể thao, xe sang và thậm chí cả một số xe phổ thông. Chức năng này cho phép tài xế tăng số bằng lẫy ở phía bên phải và giảm số bằng lẫy ở phía bên trái.
Một số xe chỉ có lẫy trên vô-lăng, trong khi một số khác có cả +/- trên cần số, tùy thuộc vào sở thích của tài xế để chọn cách chuyển số. Kiểu thiết kế này thường được tài xế yêu thích.
Trên các dòng xe sử dụng hộp số tự động biến thiên vô cấp CVT, lẫy chuyển số trên vô-lăng thường được trang bị để tạo ra cảm giác lái thú vị hơn. Thực chất, lẫy này chỉ là biểu tượng cho việc tăng hoặc giảm cấp số ảo. Tuy nhiên, sau một thời gian không can thiệp, hộp số sẽ tự động trở về chế độ CVT bình thường.
3. Hạn chế số lượng số
Hầu hết những chiếc xe cũ và một số xe hiện đại vẫn áp dụng kiểu cấu trúc này. Bên cạnh số D thông thường, các xe còn có thêm số 2, 1 hoặc 3, 2, 1 hoặc 3, 2, L... tùy thuộc vào nhà sản xuất, trong đó L biểu thị cho chế độ số thấp, tương đương với số 1.
Với kiểu cấu trúc này, chức năng chính của số tay là để vượt xe hoặc hãm động cơ, không phải để chuyển lên các số cao hơn. Ví dụ, nếu đang ở số 4 và muốn vượt xe phía trước, tài xế có thể đẩy xuống số 3 để tăng mô-men xoắn và giúp tăng tốc nhanh hơn.
Trong trường hợp khác, khi đang đi xuống dốc, xe thường có xu hướng di chuyển nhanh do quán tính, buộc tài xế phải sử dụng phanh để hãm tốc độ xuống mức an toàn. Sử dụng phanh trong thời gian dài với lực phanh mạnh có thể làm mất hiệu quả của dầu phanh và gây ra hiện tượng bó hoặc nóng má phanh, gây nguy cơ trượt. Khi gặp tình huống này, tài xế có thể chuyển xuống các số thấp như 3, 2, 1 hoặc L để sử dụng phanh động cơ, giúp xe tự hãm tốc mà không cần sử dụng phanh.
Theo vnexpress.net