Việc học thuyết trình mới cũng tương tự như việc một đứa trẻ mới học chữ, phải gom góp từng nét, tập từng đường viết để trở nên lưu loát, rồi từng chút một kết hợp chúng thành những câu văn có ý nghĩa. Nghe có vẻ đơn giản nhưng không dễ dàng với bất kỳ đứa trẻ nào. Học thuyết trình với những người không có kinh nghiệm cũng vậy. Phải tập từng cử chỉ, vận dụng âm điệu mỗi cơ hội, rồi dành thời gian để chọn lọc nội dung một cách hấp dẫn nhất.
Vì thiếu kinh nghiệm trong thuyết trình, chúng ta thường trông chờ vào các công cụ tìm kiếm và hy vọng rằng internet sẽ cung cấp những bài học quý giá nhất. Dù không thể phủ nhận rằng Google là một kho kiến thức vô tận, nhưng đối với thuyết trình, hầu hết những gì chúng ta tìm thấy chỉ là những kỹ thuật khó có thể áp dụng trong thực tế.
Dưới đây là những sự thật về cách thuyết trình ấn tượng cho những người không có kinh nghiệm.
Thực hành hít thở sâu/kiểm soát nỗi sợ để không cảm thấy bất an khi thuyết trình trước đám đông.
Các nhà khoa học đã ước tính rằng, hơn 75% dân số thế giới từng phải trải qua các mức độ lo lắng, căng thẳng khi phải nói trước đám đông. Trên thực tế, các cuộc khảo sát cũng chỉ ra rằng hầu hết mọi người đánh giá nỗi sợ hãi khi phải nói trước đám đông là kinh khủng hơn cả nỗi sợ hãi trước cái chết. Điều này ngụ ý rằng nỗi sợ hãi luôn tồn tại mỗi khi chúng ta phải đứng trước đông người.
Điều này bắt nguồn từ quá khứ lịch sử và bản năng cổ xưa của con người. Vì vậy, chỉ việc thở sâu hoặc cố che giấu nỗi sợ không giúp chúng ta tự tin hơn. Chúng ta cần hiểu rõ về bản chất và nguồn gốc của nỗi sợ để làm cho sự xuất hiện của chúng trở nên bình thường mỗi khi bắt đầu thuyết trình thay vì cố gắng tránh né.
Do đó, các phương pháp như hít thở sâu hoặc cố gắng kiểm soát giọng điệu không có ích trong thực tế, không đủ mạnh mẽ để giúp một người không có kinh nghiệm có thể thuyết trình một cách trơn tru.
Học thuộc lòng là một kỹ thuật phá hủy phong cách thuyết trình.
Độ chuyên nghiệp trong thuyết trình được đánh giá thông qua cách người nói thể hiện mình. Phần trình bày của họ có phụ thuộc nhiều vào tài liệu chuẩn bị sẵn hay dựa trên sự hiểu biết của bản thân về chủ đề? Một người chuyên nghiệp là khi trình bày, họ có thể nói một cách trôi chảy, mạch lạc mà không cần phụ thuộc vào bất kỳ phương tiện hỗ trợ nào. Họ có sự chuẩn bị và hiểu biết vững vàng về những gì họ nói.
Tuy nhiên, chúng ta cần phải phân biệt rõ ràng giữa việc hiểu vấn đề và việc học thuộc lòng nội dung.
Hiểu biết bắt nguồn từ cảm nhận và trải nghiệm bên trong thông qua quá trình suy nghĩ và áp dụng về vấn đề đó. Trong khi đó, học thuộc lòng chỉ đơn giản là việc lặp lại mặt nội dung, không có sự sâu sắc về kiến thức. Nếu cố gắng học thuộc lòng để thuyết trình, người nói sẽ gặp tình trạng 'bị mắc kẹt', quên từ đầu, quên điểm luận tiếp theo...
Carol Roth - một diễn giả nổi tiếng, tác giả của cuốn sách bán chạy The Entrepreneur Equation trên The New York Times đã nói: “Học thuộc lòng là một phương pháp thuyết trình kém hiệu quả. Việc này khiến bạn phụ thuộc vào trí nhớ, những gì được ghi sẵn, và làm cho giọng của bạn trở nên không tự nhiên, thậm chí tạo ra cảm giác bối rối, hoảng loạn và tạo ra một không khí im lặng nếu bạn đột ngột “quên bài””.
Học thuộc lòng là cách đơn giản nhất để phá hủy phong cách thuyết trình của diễn giả. Vì vậy, không nên tập trung quá nhiều vào việc học thuộc lòng mặt nội dung nếu bạn muốn có một bài thuyết trình xuất sắc. Bởi thuyết trình đòi hỏi sự hiểu biết và suy nghĩ sâu sắc từ người nói.
Đầu tư vào Powerpoint không đủ để che lấp những thiếu sót về kỹ năng thuyết trình.
Powerpoint được coi là một công cụ hỗ trợ cho bài nói, nhưng không nên tập trung quá nhiều vào nó ở giai đoạn đầu vì chỉ có Powerpoint không đủ để bù đắp những thiếu sót về kỹ năng.
Một bản trình diễn Powerpoint hấp dẫn có thể thu hút khán giả, nhưng đó chỉ là sự hấp dẫn ban đầu. Powerpoint chỉ là một kênh, một công cụ hỗ trợ và không ảnh hưởng đến sự thành công của bài thuyết trình. Sự duy trì sự hứng thú và sự kết nối với người nghe phụ thuộc vào khả năng và kỹ năng của diễn giả.
Trong buổi chia sẻ về diễn thuyết, ông Mai Nguyễn Hoàng Nam - Giám đốc điều hành Học viện Kỹ năng VTALK đã khẳng định: “Powerpoint là kỹ năng trên sân khấu, không phải là giá trị cốt lõi của một bài thuyết trình”. Kỹ năng thuyết trình cần được xây dựng một cách chuyên nghiệp và dựa trên việc thực hành thực tế, không thể hình thành trong một hoặc hai ngày.
Sử dụng ngôn ngữ cơ thể một cách quá đà sẽ làm mất đi tính chuyên nghiệp của diễn giả.
Chúng ta đã nghe nhiều về sức ảnh hưởng của ngôn ngữ cơ thể đối với bài thuyết trình. Nhưng sự chênh lệch giữa việc sử dụng kỹ năng và lạm dụng ngôn ngữ hình thể là rất mỏng manh.
Ngôn ngữ cơ thể, nếu được áp dụng đúng cách và đúng thời điểm, sẽ mang lại hiệu quả lớn. Nhưng nếu được sử dụng sai mục đích hoặc lạm dụng, chúng có thể gây ra phản ứng tiêu cực cho bài thuyết trình.
Ví dụ như việc di chuyển khi thuyết trình. Mục đích của việc di chuyển phải được xác định rõ ràng, là để tăng kết nối với khán giả hay để làm nổi bật các điểm chính trong bài nói. Nhịp điệu di chuyển cũng phải phù hợp với thông điệp và nhịp điệu của bài thuyết trình, tránh gây ra cảm giác gượng gạo. Tuy là ngôn ngữ cơ thể, nhưng nếu lạm dụng, diễn giả sẽ gặp phải hành vi tồi tệ như di chuyển liên tục đến mức gây chóng mặt suốt bài thuyết trình, tạo ra cảm giác không chuyên nghiệp và giảm độ tập trung và tin tưởng của khán giả.
Vì vậy, để bắt đầu thuyết trình, cần có môi trường và nơi luyện tập. Không thể yêu cầu một đứa trẻ chỉ học thuộc các quy tắc, mà phải có khả năng diễn giải và suy luận sâu sắc về bài học của mình.
Để nắm vững kỹ năng thuyết trình, người không biết gì hoặc đã từng biết về thuyết trình đều cần học và luyện tập một cách hệ thống, có trải nghiệm và kinh nghiệm từ thực tế. Bởi thuyết trình cần có kỹ năng và sự sống của mỗi người.