Biển Caribbean

Biển Caribbean (Phiên âm: Ca-ri-bê) là một khu vực biển nhiệt đới nằm ở Tây Bán cầu thuộc Đại Tây Dương. Khu vực này được bao quanh bởi một chuỗi các hòn đảo và hai lục địa, Bắc Mỹ và Nam Mỹ. Bờ biển phía nam giáp Nam Mỹ, phía tây và tây-nam giáp México và Trung Mỹ. Phía bắc và đông là chuỗi các đảo Antilles, bao gồm Đại Antilles và Tiểu Antilles. Toàn bộ khu vực quanh biển Caribbean còn được gọi là Khu vực Caribbean.

Biển Caribbean là một trong những đại dương lớn nhất thế giới, với diện tích lên đến 2.754.000 km². Điểm sâu nhất nằm tại vực Cayman giữa Cuba và Jamaica, sâu 7.686 m dưới mặt nước. Biển Caribbean nổi bật với nhiều vũng nhỏ và vịnh lớn như Vũng Gonâve, Vũng Venezuela, Vũng Darien, Vịnh Mosquitos và Vịnh Honduras.

Ngành Lịch sử

Tên gọi 'Caribbean' bắt nguồn từ tên của bộ lạc thổ dân Carib sống tại khu vực này vào thế kỷ XV khi người châu Âu bắt đầu khám phá. Trong chuyến hành trình đầu tiên năm 1492, Cristoforo Colombo, dưới sự bảo trợ của triều đình Tây Ban Nha, đã đặt chân lên đảo Hispaniola, thuộc nhóm Đại Antilles của biển Caribbean. Do đó, tên gọi 'biển Antilles' cũng từng được sử dụng.

Vào thế kỷ XVI, các cường quốc châu Âu đã cạnh tranh để chiếm giữ và khai thác thuộc địa ở khu vực này. Thương thuyền thường xuyên đến đây để giao thương, dẫn đến việc các nhóm hải tặc hoạt động mạnh mẽ để cướp bóc.

Hiện nay, 22 lãnh thổ hải đảo và 12 quốc gia đất liền chia sẻ biển Caribbean. Từ giữa thế kỷ XX trở đi, với khí hậu nhiệt đới và vị trí thuận lợi, khu vực này đã trở thành điểm đến yêu thích của nhiều du khách. Các chuyến tàu du lịch thường xuyên ghé qua, góp phần thúc đẩy nền kinh tế địa phương, với du lịch là ngành chính.

Địa lý

Biển Caribbean là một phần của đại dương nằm trên mảng địa tầng Caribbean, được chia thành năm lòng chảo chính. Hai ngõ thông quan trọng nối với Đại Tây Dương là eo biển Anegada và eo biển Windward (có nghĩa là 'ngược gió'). Eo biển Anegada nằm giữa nhóm đảo Virgin và Tiểu Antilles, trong khi eo biển Windward tách Cuba và Haiti. Vịnh México kết nối với biển Caribbean qua Eo biển Yucatan. Mặc dù biển Caribbean nhìn chung khá nông, vực Cayman với độ sâu 7.686 m là điểm sâu nhất của khu vực.

Rãnh biển Hispaniola và Rãnh biển Puerto Rico là hai rãnh biển chính gần khu vực biển Caribbean. Những đặc điểm địa chất này góp phần gây ra động đất và sóng thần trong khu vực. Theo các nghiên cứu, khu vực này đã chứng kiến hàng chục trận động đất trên 7,5 độ Richter trong 500 năm qua. Trận động đất gần đây nhất vào ngày 12 tháng Giêng, 2010, với cường độ 7,0 Richter, đã gây ra thiệt hại lớn ở Haiti, khiến khoảng 230.000 người thiệt mạng và 1.000.000 người mất nhà cửa. Trung tâm địa chấn nằm cách thủ đô Port-au-Prince của Haiti khoảng 10 km về phía tây nam. Vào năm 1946, một trận động đất mạnh 8 độ Richter đã gây ra sóng thần, tàn phá đảo Hispaniola và làm 20.000 người mất nhà cửa.

Hải học

Trung bình, độ mặn của biển Caribbean dao động từ 35-36 phần ngàn, và nhiệt độ bề mặt thường là 28 độ C, trong khi nhiệt độ dưới sâu có thể giảm xuống còn 4 độ C. Hiện nay, biển Caribbean nhận một lượng nước lớn từ Đại Tây Dương qua phía đông quần đảo Tiểu Antilles và từ phía bắc qua Vịnh México qua Eo biển Yucatan. Trung bình, từ 15 đến 20% lượng nước mặt trong biển Caribbean là nước ngọt từ các con sông Orinoco và Amazon, chảy về phía tây bắc của khu vực Caribbean hiện tại. Ngoài ra, nước từ sông Orinoco trong mùa mưa có nồng độ chất diệp lục cao ở vùng biển phía đông.

Ở khu vực giữa phía bắc Venezuela, Colombia và Nicaragua, có một dòng chảy thường xuyên gần như quanh năm. Dòng chảy này được tạo ra bởi lượng mưa lớn trong khu vực, và có thể làm giảm nhiệt độ, độ mặn và mật độ của nước, cung cấp các chất dinh dưỡng như nitơ, phosphor và các yếu tố khác cho hệ sinh thái nước.

Hệ sinh thái

Biển Caribbean chứa khoảng 29% tổng diện tích rạn san hô toàn cầu, với diện tích khoảng 50.000 km², chủ yếu tập trung ở vùng ven đảo và duyên hải Trung Mỹ. Tuy nhiên, rạn san hô ở Caribbean đang đối mặt với nguy cơ lớn từ nhiệt độ nước biển tăng cao. Rạn san hô là môi trường sống của nhiều loài sinh vật, nhưng hệ sinh thái này rất nhạy cảm và dễ bị tổn thương. Khi nhiệt độ nước biển liên tục trên 29°C, vi sinh vật zooxanthellae không thể sống được, dẫn đến hiện tượng san hô mất màu, yếu đi và chết dần. Hệ quả là sự hủy hoại hệ sinh thái rạn san hô. Khoảng 42% các nhóm san hô ở Caribbean đã hoàn toàn mất màu, và 95% đã bị bạc màu ít nhiều. Hệ sinh thái rạn san hô rất quan trọng cho hoạt động du lịch như câu cá và lặn biển, với giá trị kinh tế ước tính từ 3,1 đến 4,6 tỷ USD cho các quốc gia trong khu vực. Nếu tình trạng hủy hoại tiếp tục, nền kinh tế của khu vực Caribbean cũng sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Để đối phó với nguy cơ này, 15 quốc gia trong khu vực đã thông qua Protocol of the Convention for the Protection and Development of the Marine Environment of the Wider Caribbean Region từ năm 1986 nhằm bảo vệ các sinh vật biển. Các tổ chức phi chính phủ như Caribbean Conservation Corporation cũng đóng góp vào việc bảo vệ và nghiên cứu sinh vật biển cũng như giáo dục cộng đồng về nỗ lực bảo tồn.

Khí hậu

Hai yếu tố chính ảnh hưởng đến thời tiết tại vùng Caribbean là hải lưu Vịnh và Humboldt. Do nằm trong khu vực nhiệt đới, nhiệt độ nước biển ở Caribbean dao động từ 10-17 °C tùy theo mùa.

Khi một khu áp thấp hình thành ở bờ biển Tây Phi và di chuyển qua Đại Tây Dương, nó có khả năng mạnh lên thành bão nhờ vào nhiệt lượng từ biển Caribbean. Mùa bão kéo dài từ tháng Sáu đến tháng Mười hai, với tháng Tám và tháng Chín là thời điểm có nhiều bão nhất. Trung bình, có khoảng chín cơn bão nhiệt đới mỗi năm, trong đó năm cơn bão đạt cường độ bão lớn.

Hàng năm, vùng Caribbean đối mặt với nguy cơ bão, điều này không chỉ gây thiệt hại cho con người mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường tự nhiên, đặc biệt là các rạn san hô.

Kinh tế

Ngành du lịch là một phần quan trọng của nền kinh tế Caribe. Theo Tổ chức Du lịch Caribe, mỗi năm có khoảng 12 triệu du khách đến khu vực này, trong đó khoảng 8 triệu người đến bằng tàu du lịch trong giai đoạn 1991–1992.

Biển Caribe cũng là một nguồn cung cấp dầu thô đáng kể với sản lượng 170 triệu tấn mỗi năm. Ngành ngư nghiệp cung cấp nửa triệu tấn cá hàng năm. Tuy nhiên, ô nhiễm từ sinh hoạt con người là một vấn đề lớn, với 90% lượng nước thải không được xử lý đúng cách, theo ước tính của Tổ chức Y tế Liên Mỹ Châu vào năm 1993.

Chú thích

Đọc thêm thông tin

• Snyderman, Marty (1996) Hướng dẫn cuộc sống dưới biển: Caribbean-Bahamas-Florida; trang 13-14, 19. Aqua Quest Publications, Inc. ISBN 1-881652-06-8
• Glover K., Linda (2004) Chống lại kết thúc đại dương: Một kế hoạch hành động; trang 9. Island Press. ISBN 1-55963-755-2
• Peters, Philip Dickenson (2003) Caribbean WOW 2.0; trang 100. Islandguru Media. ISBN 1-929970-04-8
• Rủi ro về san hô ở Caribbean: Phương pháp định giá kinh tế, Viện Tài nguyên Thế giới 2007.

Các liên kết bên ngoài

• Những chuyến lặn ở Caribbean Lưu trữ 2010-02-22 tại Wayback Machine