Buzz
'Wibu' là một từ lóng, nhưng nguồn gốc và biểu hiện của nó ra sao? Hãy cùng khám phá trong bài viết dưới đây.
Như mọi người đã biết, 'wibu' là một thuật ngữ phổ biến trong giới trẻ Việt Nam, đặc biệt là những người yêu thích manga/anime. Vậy từ này xuất phát từ đâu và nó có ý nghĩa như thế nào? Cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé.
'Wibu' xuất phát từ 'Weeaboo', một thuật ngữ tiếng Anh dùng để chỉ những người (ban đầu là người gốc Á) mê Nhật Bản và mọi thứ liên quan đến văn hóa Nhật hơn là văn hóa của họ. Đây là từ 'tiến hóa' từ 'Wapanese', thuật ngữ châm biếm dành cho những người thiên vị hàng nhập khẩu, công nghệ và văn hóa Nhật Bản.
1. Lịch sử và tiến triển
Thuật ngữ 'Wapanese' xuất hiện vào đầu những năm 2000, và từ này được tìm kiếm đầu tiên trên Google từ cơ sở dữ liệu Racial Slur (cơ sở dữ liệu ghi lại từ khóa liên quan đến phân biệt chủng tộc) vào ngày 30 tháng 6 năm 2002. Nó được dùng để miêu tả những người da trắng ám ảnh với văn hóa Nhật Bản, bao gồm cả anime/manga.
Vào cuối năm 2003, việc sử dụng thuật ngữ này trên diễn đàn 4chan đã gây ra nhiều cuộc tranh luận giữa những người yêu thích văn hóa Nhật và những người không. Đỉnh điểm của tranh cãi là vào năm 2005, khi các quản trị viên của 4chan quyết định thay từ 'Wapanese' bằng 'Weeaboo', thuật ngữ được giới thiệu bởi Nicholas Gurewitch trong bộ truyện tranh Perry Bible Fellowship.
Từ đó, Weeaboo đã trở nên phổ biến trên toàn thế giới và khi lan sang Việt Nam, từ này đã được viết lại thành 'Wibu', dựa theo cách phát âm của từ gốc, để làm ngắn gọn và dễ viết hơn. Tóm lại, 'Weeaboo' là từ quốc tế, nhưng ở Việt Nam, chúng ta thường sử dụng 'Wibu', mặc dù thực ra cả hai từ đều chỉ cùng một ý nghĩa. Hơn nữa, thuật ngữ này đã trở thành thuật ngữ phổ biến chung chứ không chỉ riêng cho người da trắng nữa.
Đặc điểm của người Wibu thường là một trong những chủ đề gây tranh cãi sôi nổi nhất trên mạng. Cụ thể, ban đầu thì thế giới đưa ra một số quy ước như sau:
- Sử dụng quá nhiều từ tiếng Nhật thay vì tiếng Anh.
- Ưu tiên sử dụng sản phẩm nhập khẩu từ Nhật hơn là hàng nội địa tương đương.
- Thường đi dạo ở các lối đi quốc tế trong siêu thị.
- Tụ tập đông đúc ở khu vực manga trong cửa hàng sách.
- Chỉ tìm kiếm dịch vụ, hàng hóa, đối tác Nhật trên trang Craigslist.
- Thích đọc thuộc và nhớ những bài hát mở đầu trong anime.
Tuy nhiên, những từ này đã bị đánh đồng quá nhiều và theo thời gian, ý nghĩa của chúng đã trải qua nhiều biến đổi, trở thành một từ để chỉ những người có niềm đam mê quá mức với anime/manga, làm thay đổi tâm lý của họ. Trang Urban Dictionary (2005 - 2015) đã mô tả các đặc điểm của Wibu bao gồm:
- Mê mẩn với văn hóa Nhật đến mức coi thường văn hóa của các quốc gia khác (kể cả văn hóa của quê hương họ).
- Ám ảnh đến mức không bình thường với anime/manga và các sản phẩm văn hóa phổ biến khác của Nhật.
- Thường xen ngôn từ tiếng Nhật vào câu nói hàng ngày, mặc dù họ không biết tiếng Nhật và cũng sử dụng sai cách.
- Hiểu biết chủ yếu về Nhật Bản và ngôn ngữ Nhật dựa trên các sản phẩm văn hóa phổ biến (anime và manga).
3. Sự khác biệt so với các định nghĩa khác
Vì sự tương đồng về định nghĩa, nhiều người đã nhầm lẫn giữa các thuật ngữ và gây ra sự lạm dụng ngày càng tăng. Ví dụ, 'Otaku' ban đầu là một thuật ngữ có nghĩa tiêu cực, chỉ những người (đặc biệt là người lớn tuổi) mê mải với anime/manga hoặc game, thậm chí là những thứ 2D đến mức kỳ quái, trong khi 'Hikikomori' mô tả hiện tượng của những người tự cô lập trong phòng, từ chối tiếp xúc xã hội trong thời gian dài, sống ẩn dật và thỏa mãn bản thân bằng một số sở thích lập dị nào đó.
Ở thời điểm ban đầu, otaku thường bị xã hội Nhật kỳ thị nặng nề. Vì vậy, họ thường phải giấu giếm bản thân (đặc biệt là ở công việc văn phòng), cố gắng che dấu sở thích của mình và không bao giờ để lộ. Tuy nhiên, theo thời gian, otaku đã không còn bị kỳ thị như trước và thậm chí, quan điểm tiêu cực về họ cũng dần trở nên tích cực hơn.
Vì vậy, hiện nay, wibu thường bị chỉ trích nhiều hơn otaku. Thuật ngữ này cũng đang dần bị thu hẹp, chỉ ám chỉ những người có biểu hiện tâm lý bất thường, không giống với những người hâm mộ thông thường.
Ví dụ, nếu bạn thường xuyên sử dụng tiếng Nhật trong giao tiếp vì đã học một cách nghiêm túc, bạn không phải là wibu. Nhưng nếu bạn thích chèn tiếng Nhật một cách tùy ý mà không biết tiếng Nhật (chỉ học từ việc xem anime) và thậm chí sử dụng sai cách, thì bạn là wibu. Nếu bạn chỉ xem anime, đọc manga một cách bình thường, bạn không phải là wibu, nhưng nếu bị ám ảnh thì lại là wibu.
Vì sự nhầm lẫn giữa các khái niệm, từ wibu thường bị lạm dụng dẫn đến sự oan ức của cộng đồng hâm mộ anime/manga. Ngay cả việc sử dụng hình đại diện anime trên mạng xã hội cũng có thể bị hiểu lầm và bị công kích một cách không đúng đắn.
4. Kết luận
Tóm lại, wibu là một định nghĩa tiêu cực và phân biệt hơn nhiều so với otaku. Vì vậy, việc tự xưng là wibu thật sự là một hành động... rất lạ lùng, thậm chí ngay cả người Nhật cũng kỳ thị những người theo trào lưu này.
