Biên soạn bài văn Miền châu thổ sông Cửu Long: từ sự sống chung đến việc đón nhận lũ trang 89-92 ngắn nhất, vẫn đảm bảo đầy đủ ý và bám sát sách Ngữ văn lớp 8 Kết nối tri thức giúp học sinh dễ dàng hơn.
Biên soạn bài văn Miền châu thổ sông Cửu Long: từ sự sống chung đến việc đón nhận lũ - tóm tắt ngắn nhất Kết nối tri thức
* Trước khi đọc
Câu 1. (trang 89 sách giáo khoa Ngữ văn 8 Tập 2): Em hãy đề cập tới một tác phẩm dân gian nói về hiện tượng lũ lụt. Theo em, trong tác phẩm đó, hiện tượng lũ lụt đã để lại ấn tượng đặc biệt gì?
Trả lời:
- Trong các tác phẩm dân gian nói về hiện tượng lũ lụt như: Tháng Bảy kiến bò, chỉ lo lại lụt (Tục ngữ); Cầu vồng mống cụt, chẳng lụt thì bão (Tục ngữ),…
- Hiện tượng lũ lụt có thể gây ra tổn thất về cả người và tài sản, ảnh hưởng đến đời sống của các loài sinh vật,... khiến con người lo sợ và lo lắng.
Câu 2. (trang 89 sách giáo khoa Ngữ văn 8 Tập 2): Em hiểu như thế nào về ý nghĩa của thành ngữ “sống chung với lũ”? Hãy cố gắng suy đoán về nguồn gốc của thành ngữ này.
Trả lời:
- “Sống chung với lũ” là câu ngạn ngữ chỉ sự thích nghi với điều kiện sống, hoàn cảnh môi trường xung quanh, làm quen, chấp nhận những điều kiện khó khăn bất lợi và đương đầu với chúng, luôn sẵn lòng trong mọi tình huống.
* Đọc văn bản
1. Theo dõi: Trong phần sáp nhập, điều gì sẽ được trình bày trong văn bản?
- Phần tóm tắt nội dung chính sẽ được trình bày trong văn bản.
2. Theo dõi: Tác giả giải thích như thế nào về quá trình hình thành đồng bằng nói chung?
- Quá trình hình thành đồng bằng nói chung được tạo ra và phát triển từ những trận lũ hàng năm của dòng sông.
3. Chú ý: Những điểm đặc biệt trong quá trình hình thành vùng châu thổ sông Cửu Long là gì?
- Đây là khu vực có địa hình trẻ, ... liên quan chặt chẽ với Biển Đông.
4. Hình dung: Sự phong phú của vùng Đồng bằng sông Cửu Long được biểu hiện như thế nào?
- Vùng đất có nhiều chất dinh dưỡng ở lớp đất mặt, chủ yếu là đất sét và đất thịt, cùng với nguồn nước dồi dào hỗ trợ cho sự phát triển mạnh mẽ của nông nghiệp và thủy sản với sản lượng sinh học lớn.
5. Theo dõi: Tại sao cư dân miền sông nước mong đợi lũ lớn?
- Vì mỗi năm có lũ lớn, năm đó sẽ xuất hiện nhiều loại chim và sinh vật mùa lũ như rùa, rắn, ếch, ốc,... Khiến cho canh tác trong năm sau sẽ đạt được mùa vụ tốt, sản lượng cao và sử dụng ít phân bón và thuốc trừ sâu vì lũ mang theo phù sa phong phú, làm sạch ruộng và cung cấp thêm nước cho ruộng đất,...
6. Chú ý: Hiện tượng ngập lụt đã tạo ra những kết nối quan trọng nào?
Hiện tượng ngập lụt đã tạo ra những kết nối quan trọng bao gồm dòng nước, phù sa và dòng sinh vật.
- Tạo ra ít nhất 3 kết nối quan trọng cho hệ sinh thái Đồng bằng sông Cửu Long.
7. Suy luận: Đoạn văn này liên kết với nội dung chính của văn bản như thế nào?
- Đoạn văn kết bài giải thích ý nghĩa của tiêu đề “Miền châu thổ sông Cửu Long cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ”.
* Đọc văn bản
Nội dung chính: - Văn bản giải thích một cách cụ thể về quá trình hình thành các châu thổ nói chung, châu thổ sông Cửu Long nói riêng và tác động tích cực của lũ đối với việc tạo ra một vùng đất màu mỡ.
Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc
Câu 1 (trang 92 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Thông tin quan trọng mà tác giả muốn truyền đạt qua văn bản này là gì?
Trả lời:
Ở châu thổ sông Cửu Long, lũ mang lại nhiều lợi ích lớn, vì vậy, việc chào đón lũ là một biện pháp tự nhiên và khôn ngoan của những người sống ở đó.
Câu 2. (trang 92 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Miền châu thổ sông Cửu Long cần chuyển đổi từ việc sống chung với lũ sang việc chào đón lũ có thể được xem như loại văn bản giải thích một hiện tượng tự nhiên không? Tại sao?
Trả lời:
- Có khả năng.
- Vì trong văn bản, tác giả đã đề cập một cách tỉ mỉ về quá trình hình thành các châu thổ nói chung, đặc biệt là châu thổ sông Cửu Long, và tác động tích cực của lũ đối với việc tạo ra một vùng đất màu mỡ.
Câu 3. (trang 92 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Thông tin trong văn bản được sắp xếp theo trật tự hoặc mối quan hệ nào? Đưa ra nhận xét về hiệu quả của cách sắp xếp đó.
Trả lời:
- Trong văn bản, thông tin chính được sắp xếp theo mối quan hệ nhân quả, theo mức độ quan trọng của chủ thể.
- Tác dụng: Dễ dàng cung cấp thông tin, hiểu rõ vấn đề một cách toàn diện,...
Câu 4. (trang 92 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Trong văn bản, hiện tượng lũ ở miền châu thổ sông Cửu Long được quan sát từ những góc độ nào? Sự kết hợp các góc độ như vậy có ý nghĩa gì?
Trả lời:
Theo các nhà khoa học (“giới khoa học”) |
Đây là hiện tượng thuỷ văn bình thường và có lợi đối với con người. Góc nhìn này gắn với những phân tích cặn kẽ mang tính chất chuyên môn. |
→ Hai góc nhìn trên tuy xuất phát từ các chủ thể khác nhau nhưng có thể đưa đến những kết luận tương đồng. |
Theo góc nhìn của “những vị lão nông tri điền” |
Vốn dựa vào quan sát thực tế và thành quả lao động của chính họ. |
⇒ Hiện tượng lũ tại châu thổ sông Cửu Long đã được xem xét từ nhiều góc độ khác nhau. Điều này rất hữu ích cho việc đề xuất các chiến lược hoạt động toàn diện và bền vững.
Câu 5. (trang 92 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Tại sao trong văn bản, tác giả ít nhắc đến tác hại của lũ, mặc dù không quên đề cập đến một số “trận lũ lớn lịch sử”?
Trả lời:
Lũ ở châu thổ sông Cửu Long không phải là một tai họa mà là một sự kiện được mong chờ.
Câu 6. (trang 92 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Những thông tin mới trong văn bản so với kiến thức trước đó của em là gì?
Trả lời:
Giúp tôi hiểu thêm về các lợi ích mà lũ mang lại cho vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
Câu 7. (trang 92 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Theo tôi, những nhận định của tác giả về lũ ở miền châu thổ sông Cửu Long có thể áp dụng cho lũ ở mọi lưu vực sông khác không? Vì sao?
Trả lời:
- Không thể.
- Bởi vì trong các lưu vực sông khác nhau, tác động và lợi ích của lũ không đồng nhất; đôi khi có nhiều lợi ích hơn tác động nhưng cũng có thể ngược lại.
* Viết kết nối với đọc
Bài tập (trang 92 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Viết một đoạn văn (khoảng 7 - 9 câu) tả lại những hiểu biết và lợi ích của bạn sau khi đọc văn bản Miền châu thổ sông Cửu Long cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ.
Tham khảo đoạn văn
(1) Đọc văn bản Miền châu thổ sông Cửu Long cần thay đổi từ việc sống chung sang việc chào đón lũ, tôi hiểu sâu hơn về cuộc sống của cư dân ở vùng châu thổ sông Cửu Long. (2) Trước đây, tôi luôn coi lũ lụt như một thảm họa cần phải tránh. (3) Tuy nhiên, từ khi đọc văn bản này, tôi đã có một cách nhìn hoàn toàn khác. (4) Giờ đây, lũ lụt không còn làm con người lo lắng và sợ hãi nữa. (5) Bởi vì nó mang lại nhiều lợi ích cho cuộc sống của cư dân. (6) Những trận lũ lớn sẽ thu hút rất nhiều chim cò và động vật của nước lũ. (7) Đồng thời, lũ cũng làm sạch các chất cặn trong đất và nước, loại bỏ muối, hóa chất, để lại nguồn nước phong phú trong các hồ, ao, cùng với đất màu mỡ, giàu phù sa. (8) Sự giàu có của đất và nước mà lũ mang lại là chìa khóa quan trọng cho mùa màng ở đồng bằng sông Cửu Long - vùng đất mà sản xuất lúa lớn nhất Việt Nam. (9) Chính vì thế, cư dân ở vùng châu thổ sông Cửu Long đã học cách sống hòa mình với lũ, và mong chờ mỗi trận lũ đổ về.