Bình luận về bài thơ Chạy giặc của Nguyễn Đình Chiểu

Đề bài: Bình luận về bài thơ Chạy giặc của Nguyễn Đình Chiểu

Bình luận về bài thơ Chạy giặc, tuyển chọn nhất
 

I. Tổ chức Bình luận về bài thơ Chạy giặc (Chuẩn)

1. Mở đầu

Giới thiệu chi tiết về bài thơ 'Chạy giặc'.

2. Phần thân bài

- Hai câu hỏi:
+ Hình ảnh tan tác khi quân Pháp nổ súng xâm chiếm miền Nam.
+ Tình cảnh đó diễn ra đột ngột, dân ta không kịp ứng phó...(Tiếp theo)

>> Xem chi tiết Dàn ý Bình luận về bài thơ Chạy giặc tại đây.
 

II. Bài văn mẫu Bình luận về bài thơ Chạy giặc (Chuẩn)

'Lòng yêu nước ở mỗi trái tim dân ta rộn ràng. Đó là di sản quý báu mà ta mang lại' (Hồ Chí Minh). Không chỉ thể hiện qua hành động chiến đấu trên chiến trường, mà tình yêu nước còn được thể hiện sâu sắc qua những vần thơ căm thù giặc. Bài thơ 'Chạy giặc' của Nguyễn Đình Chiểu là biểu tượng cho tâm huyết yêu nước của người con Nam Bộ.

Đầu bài thơ đã mở đầu bằng hình ảnh tan tác, bi thương khi tiếng súng của thực dân Pháp vang lên, tuyên bố sự xâm chiếm miền Nam Bộ:

'Chợ vắng người nghe tiếng súng pháp
Một bàn cờ thế phút sa tay'.

Không chỉ đơn giản là tiếng súng nổ khi chợ vắng người, mà còn là bước chạy giặc hoảng loạn, sợ hãi của người dân. Nguyễn Đình Chiểu mô tả khung cảnh chợ đang họp khi tiếng súng bắt đầu, khiến mọi người đều kinh hoảng. Chợ, nơi sôi động và đông người, trở nên hẻo lánh chỉ trong nháy mắt. Niềm vui và mong đợi trên gương mặt trẻ thơ biến mất. 'Bàn cờ thế phút sa tay' là biểu tượng cho tình hình khẩn cấp của đất nước. Cuộc xâm lược xảy ra bất ngờ khiến dân ta bất lực. Hi vọng vào sự chỉ đạo của người lãnh đạo quân đội tan vỡ khi tiếng súng vang lên. Tâm huyết của nhà thơ cũng dần chấm dứt.

Âm thanh của súng đột ngột vang lên, làm nát vụn khung cảnh bình yên và ấm áp trên mảnh đất Gia Định:

'Rời bỏ tổ ấm, lũ trẻ mất hết
Chim đua nhau bay, ổ còn chưa xong'.

Đoạn thơ truyền đạt sự đau lòng và xót xa của Nguyễn Đình Chiểu. Từ 'mất hết tổ ấm' đến 'ổ còn chưa xong', là hình ảnh chân thực về cuộc chạy trốn khỏi sự đe dọa của quân địch. Những đứa trẻ, vô tội, lạc lõng giữa sự hỗn loạn. Họ không biết đi đâu, không có ai dẫn đường, đối mặt với nguy hiểm từ những viên đạn kẻ thù. Sự tàn bạo không chỉ làm kinh hãi con người mà còn khiến cả động vật sợ hãi. Bầy chim 'dáo dác' bay không phương hướng, kêu thảm thiết. Hình ảnh này so sánh với 'lũ trẻ lơ xơ chạy', tạo ra cảnh tượng tan đàn xẻ nghé đầy đau thương. Trẻ em, những mầm non, cần được bảo vệ vì chính chiến tranh đang cướp đi tương lai của họ.

Nhấn mạnh vào sự hủy hoại của quân địch, Nguyễn Đình Chiểu nói đến từng địa danh chịu sự xâm lược của chúng:

'Bến Nghé mở cửa tiền, sóng nước vỗ nhè nhẹ
Đồng Nai giữa ngọn lửa, trời nhuốm bóng mây'.

Bến Nghé và Đồng Nai, những vùng đất thịnh vượng ở Nam Bộ, bị thực dân Pháp tàn phá, cướp đoạt mọi tài nguyên của nhân dân. Tất cả biến thành những đợt sóng nước. Những giọt mồ hôi, nỗ lực của nhân dân bị kẻ thù cuốn trôi. Họ gieo rắc hỗn loạn, làm mất đi không gian và cuộc sống của con người. Những ngôi nhà bị đốt cháy, màu khói nâu bao phủ. Ai chứng kiến cảnh đau lòng, tang tóc đó mà không rơi lệ? Đằng sau hai câu thơ là tình yêu quê hương và lòng căm thù sâu sắc của tác giả. Mặc dù không tham gia trực tiếp chiến trường, nhưng ông đã dùng bút để chống lại kẻ thù trên tinh thần. Chúng là những kẻ tàn bạo, không có lòng nhân ái khi hủy hoại quê hương mà chúng ta yêu thương. Những tội ác của chúng cần phải bị lên án, bị kết án.

Đất nước chìm đắm trong cảnh khốn khó mà không thấy bóng dáng nào của những nỗ lực giải cứu từ các bên trấn áp:

'Trang dẹp loạn đâu rồi, đâu hết vắng bóng?
Làm sao để dân đen không phải chìm đắm trong khốn khó này?'

Triều đình lạc lõng, trang dẹp loạn vắng bóng, toát lên sự hèn nhát, bất lực của bộ máy chính trị nước ta. Nguyễn Đình Chiểu lo lắng trăn trở cho vận mệnh của dân tộc. Ông nhìn nhận mỉa mai, châm biếm sự hèn nhát của triều đình và thương xót cho số phận của những người dân đen. Họ là những con người vô tội, những tâm hồn lương thiện lao động cực nhọc để bảo vệ cuộc sống. Nhưng lại bị hắn địch tàn bạo xâm lược, dần chìm đắm trong bi kịch diệt vong. Cụ Đồ Chiểu có vẻ nghẹn ngào tiếng khóc trước bức tranh tan tác, thê thảm đó. Triều đình không quan tâm, bỏ mặc dân đen vô tội, họ chẳng quan trọng đến sự sống còn của nhân dân. Câu thơ không chỉ trách móc mà còn là lời kêu gọi mọi người hãy dũng cảm đứng lên chiến đấu, vì chiến thắng kẻ thù, đem lại cuộc sống ấm no như ngày xưa.

Thể thơ thất ngôn bát cú, kết cấu chặt chẽ, ngôn từ giản dị nhưng hàm súc, Nguyễn Đình Chiểu thể hiện tấm lòng yêu nước, thương dân một cách xuất sắc. Ông làm xuất sắc nhiệm vụ chiến đấu của mình, chĩa thẳng mũi súng tinh thần vào thực dân Pháp xâm lược qua những vần thơ. Ông xứng đáng là 'ngôi sao sáng trong nền văn nghệ dân tộc' (Phạm Văn Đồng).

""""- KẾT THÚC """"-

Dưới đây là chi tiết bình giảng về bài văn Chạy giặc của nhà thơ Nguyễn Định Chiểu. Ngoài ra, để hiểu thêm về bối cảnh, tình yêu nước và lòng nhân ái nhưng lại bất lực trước tình hình loạn lạc, các em có thể tham khảo phần Soạn bài Chạy giặc, Hoàn cảnh sáng tác bài thơ Chạy giặc, Phân tích bài thơ Chạy giặc để làm sáng tỏ ý kiến..., để ôn tập và học tốt hơn môn Ngữ văn lớp 11 trên lớp.