Buzz
Bắt đầu làm thơ từ khi mới mười sáu tuổi, Hàn Mặc Tử là một nhà thơ có tài sáng tạo xuất sắc trong phong trào Thơ mới. Một trong những bài thơ đặc sắc về thiên nhiên, đất nước và con người là Đây thôn Vĩ Dạ. Khổ thơ mở đầu sau đây mô tả thiên nhiên ở Huế cực kỳ gợi cảm, kết hợp với một tình cảm nhớ thương sâu sắc, u buồn, là biểu hiện điển hình cho phong cách thơ của Hàn Mạc Tử:
Sao anh không trở về chơi thôn Vĩ?
Nhìn nắng rọi xuống hàng cây cau, nắng mới lên
Ai nhà có vườn quá xanh ngắt như ngọc
Lá trúc che kín mặt ruộng đồng.
Bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ được cấu thành từ ba đoạn. Khổ thơ đầu tiên tả vườn cây dưới ánh nắng ban mai tươi mới, trong lành. Khổ thơ thứ hai đưa ra cảnh trời, trăng, mây nước mang nét buồn lạnh lẽo. Khổ thơ cuối cùng là nỗi lòng nao nức, mơ mộng vì hình bóng cô gái Huế.
Thôn Vĩ Dạ nằm dọc theo bờ sông Hương, nổi tiếng với những khu vườn trái cây xanh mướt suốt bốn mùa, cùng với những ngôi nhà đẹp... đã trở thành điểm sáng trong văn học qua những câu thơ tuyệt vời. Nhưng không chỉ có thiên nhiên gợi lên niềm yêu thương tuyệt vời mà còn có hình bóng con người quen thuộc, mang trong lòng một tình yêu chờ đợi chân thành.
Tại sao anh không quay về thăm thôn Vĩ?
Câu thơ như một lời mời mọc, cũng có thể là một lời trách móc thân mật. Lựa chọn từ ngữ một cách tỉ mỉ nhưng cũng có vẻ như ngẫu hứng. “Tại sao anh không trở về” vừa nhẹ nhàng vừa dễ thương như một duyên phận gợi nhớ những hình ảnh của thôn Vĩ ngày xưa trong kí ức của nhà thơ - một thời từng là học sinh tại trường Pe-lơ-ranh ở Huế với trái tim nhạy cảm. Hãy quay về thôn Vĩ, một thôn Vĩ ngập tràn ánh nắng ban mai:
Nhìn ánh nắng trên hàng cây cau, nắng mới bắt đầu mọc,
Vườn của ai xanh mát tới mức như ngọc.
Thôn Vĩ Dạ có những hàng cây cau thẳng tắp. Ánh nắng ban mai rực rỡ tràn ngập không gian. Những tán lá cây cau xanh mướt vươn lên để chào đón tia nắng sớm, những hạt sương đêm lấp lánh, tạo ra một cảnh tượng như ngọc bích. Lời thơ rất trong sáng. “Vườn của ai xanh mát quá” như là một tiếng reo vui nhưng cũng rất tinh tế: từ màu xanh mát và mướt như ngọc, mang ý nghĩa biểu trưng đặc biệt.
Lá trúc che kín cả đồng ruộng.
Lá trúc mảnh mai, thanh tú. Nhiều cành lá xếp lên nhau, lay nhẹ theo làn gió ban mai, dưới ánh nắng sớm, che ngang in bóng như chữ điền trên gương mặt của người thôn Vĩ. Hoặc là khuôn mặt hồn hậu vuông vắn của người dân chỗ ấy? Có thể là cả hai: hình ảnh vừa thực, vừa có phần mộng mơ lung linh trong kí ức của con người. Câu thơ được viết một cách ẩn dụ, mang ý nghĩa biểu trưng. Vườn cây mướt mát đó chắc chắn là quê hương của những con người hiền lành, trưởng thành. Con người đột nhiên hiện hữu trên bức tranh thiên nhiên tươi mới làm cho cảnh vật trở nên sống động và sự hòa quyện giữa con người và thiên nhiên trong một vẻ đẹp êm đềm, lãng mạn.
Lối thơ êm đềm, ý thơ thay đổi: sau lời mời mọc dễ thương (câu 1 cảnh vật hiện lên trước mắt với sắc màu tươi sáng (câu 2,3) và con người hiền hòa hiện ra, với ngôn từ tinh tế, bút pháp vừa lãng mạn vừa tượng trưng), khổ thơ hiển thị nét đẹp văn học của con người và cảnh vật của Huế. Qua đó, ý thơ cũng gợi lên một tình yêu đậm sâu với thiên nhiên, một nỗi buồn lẻ loi, xa cách mơ hồ, như trong câu cuối cùng của bài thơ:
Người biết tình yêu của ai đã thâm sâu?
Có ý kiến cho rằng cảnh vật xuất hiện trong một số bài thơ của Hàn Mặc Tử đậm chất dân tộc. Điều này đúng, nếu không có sự liên kết chặt chẽ với quê hương, Hàn Mặc Tử khó có thể sáng tạo ra những bài thơ tuyệt vời như vậy.
Ngoài những tác phẩm xuất sắc về quê hương của Thế Lữ, Xuân Diệu, Huy Cận, Chế Lan Viên, Anh Thơ... một số câu thơ mở đầu của bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử. đã đóng góp vào việc củng cố giá trị của phong trào Thơ mới trong những năm ba mươi của thế kỷ XX, thúc đẩy quá trình hiện đại hóa văn học Việt Nam trong nửa đầu của thế kỷ.
