Bộ Cá bơn

Bộ Cá bơn (danh pháp khoa học: Pleuronectiformes), còn được gọi là cá thân bẹt, cá bơn, là một bộ cá vây tia, đôi khi được xem như là phân bộ của Perciformes. Tên gọi này có ý nghĩa là 'bơi bằng lườn' trong tiếng Hy Lạp. Đặc điểm đặc biệt của nhiều loài cá trong bộ này là có cả hai mắt nằm ở cùng một mặt bên của đầu (mặt bên kia không có mắt); khi mới sinh, cá có hai mắt nằm hai bên đầu như cá thông thường nhưng trong quá trình phát triển, một mắt chuyển sang mặt bên kia. Một số loài quay mặt 'trái' lên trên, một số lại quay mặt 'phải' lên trên, và các loài khác thì khi thì quay mặt này, khi thì lại quay mặt kia lên trên.

Nhiều loài cá thân bẹt quan trọng làm thực phẩm thuộc bộ này, bao gồm cá bơn Dover, cá bơn Bắc Âu, cá bơn Đại Tây Dương, cá bơn, cá bơn sao và cá bơn lưỡi ngựa (halibut). Bộ này có hơn 400 loài. Một số cá thân bẹt có thể tự ngụy trang khi nằm ở dưới đáy biển.

Cá thân bẹt là một trong những ví dụ nổi bật minh chứng cho thuyết tiến hóa. Ví dụ, Richard Dawkins trong The Blind Watchmaker mô tả giả thuyết về sự phát triển lịch sử của chúng như sau: '...cá có xương [nói chung] có xu hướng đáng chú ý trong việc làm bẹt theo chiều đứng...Nó là một điều tự nhiên, khi các tổ tiên [của cá thân bẹt] chiếm lĩnh đáy biển, chúng cần phải nằm trên một mặt... Nhưng điều này làm nảy sinh vấn đề là một mắt đã luôn luôn nhìn xuống dưới vào cát... Trong quá trình tiến hóa vấn đề này đã được giải quyết bằng cách mắt phía dưới 'chuyển động' xung quanh để lên mặt trên.' Sự phát triển của cá thân bẹt vì thế được coi là sự tóm tắt lại lịch sử tiến hóa của chúng.

Hình dạng không đối xứng của cá thân bẹt đã được so sánh với phong cách nghệ thuật cụ thể của Pablo Picasso, thường được biết đến là 'không hoàn hảo', 'kỳ quặc', 'lạ thường' v.v. Sự bất đối xứng này có thể giúp chúng ngụy trang hiệu quả hơn để sinh tồn dưới đáy biển.

Phân loại

Bộ này bao gồm khoảng 778 loài thuộc 134 chi.

• Phân bộ Psettodoidei
  • Psettodidae: 1 chi, 3 loài.
• Phân bộ Pleuronectoidei
  • Citharidae: 4 chi, 6 loài.
  • Scophthalmidae: 4 chi, 9 loài.
  • Bothidae: 20 chi, 162 loài cá bơn mắt trái.
  • Pleuronectidae sensu stricto: 27 chi, 62 loài cá bơn mắt phải.
  • Paralichthyidae: 14 chi, 111 loài.
  • Samaridae: 3 chi, 27 loài.
  • Soleidae: 32 chi, 175 loài cá bơn.
  • Achiridae: 9 chi, 35 loài cá bơn Mỹ.
  • Cynoglossidae: 3 chi, 143 loài cá lưỡi trâu.
  • Poecilopsettidae (tách ra từ Pleuronectidae): 3 chi, 21 loài.
  • Rhombosoleidae (tách ra từ Pleuronectidae, bao gồm cả Achiropsettidae: 4 chi, 4 loài): 13 chi, 23 loài.
  • Paralichthodidae (tách ra từ Pleuronectidae): 1 chi, 1 loài.

Niên biểu

Chú thích

Tài liệu liên quan đến Pleuronectiformes trên Wikimedia Commons