Buzz
Bộ câu hỏi chọn lọc về tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt - Ngữ văn lớp 12
Tài liệu tổng hợp các dạng đề văn bài Hồn Trương Ba, da hàng thịt Ngữ văn lớp 12 chọn lọc, rất hay, bao gồm các dạng đề đọc hiểu, văn phân tích, cảm nhận, nghị luận,... xoay quanh tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt. Hy vọng với bộ câu hỏi này sẽ hỗ trợ giáo viên tốt hơn trong việc giúp học sinh hiểu bài môn Ngữ văn 12 và ôn luyện để đạt điểm cao trong kỳ thi THPT Quốc gia môn Ngữ văn.
1. Dạng đề đọc – hiểu văn bản (3-4 điểm).
Câu 1: Đọc đoạn trích sau và làm các yêu cầu dưới đây:
Hồn Trương Ba: (sau một lát) Thưa Đế Thích ạ, tôi không thể tiếp tục mang thân anh hàng thịt được nữa, không thể được!
Đế Thích: Tại sao vậy? Có chuyện gì không ổn?
Hồn Trương Ba: Không thể sống giữa hai thế giới, muốn toàn vẹn với chính mình.
Đế Thích: Ông nghĩ rằng mọi người đều toàn vẹn ư? Ngay cả tôi, ở bên ngoài không thể sống theo tôi bên trong. Ngọc Hoàng cũng phải tuân theo khuôn mẫu của mình. Dưới đất, trên trời đều thế, và cả ông. Ông bị gạch tên khỏi sổ Nam Tào. Thân thể của ông đã tan rã, chỉ còn hình thù của ông đâu!
Hồn Trương Ba: Sống nhờ vào của cải của người khác, sống nhờ vào anh hàng thịt, đều không phải là cách sống đáng để trải qua. Ông chỉ muốn tôi sống, nhưng không cần biết tôi sống như thế nào!
(Trích từ sách Ngữ văn 12, tập hai, NXB Giáo dục – 2008, tr.149)
a. Đoạn trích trên thuộc tác phẩm nào? Đây là thể loại gì? Mô tả sơ lược về thể loại đó.
* Gợi ý cho câu trả lời
Đoạn trích trên được lấy từ tác phẩm 'Hồn Trương Ba, da hàng thịt'.
- Tác phẩm này thuộc thể loại kịch.
- Kịch là một trong ba cách phản ánh thực tế bằng hình tượng (trữ tình, tự sự, kịch) và là một trong bốn loại thể cơ bản của văn học (thơ, kí, truyện, kịch).
● Kịch phản ánh cuộc sống bằng cách khám phá và tiếp tục phát hiện mâu thuẫn, xung đột trong cuộc sống thực tế, sau đó thể hiện thông qua hành động và ngôn ngữ của các nhân vật trong cuộc trò chuyện.
b. Thái độ của Hồn Trương Ba trước vấn đề Tôi muốn được là tôi toàn vẹn. được thể hiện như thế nào? Nêu cảm nhận về vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật Hồn Trương Ba.
* Gợi ý cho câu trả lời
- Trước vấn đề Tôi muốn được là tôi toàn vẹn., Trương Ba thể hiện quyết định kiên quyết từ chối. Trong lời thoại của Hồn Trương Ba, ta thấy điều này được lặp lại nhiều lần để phản đối lối sống mượn thân xác của người khác: không thể, không thể, không thể. Đồng thời, ông cũng rõ ràng chỉ ra sự sai lầm của Đế Thích: “Ông chỉ muốn tôi sống, nhưng không cần biết tôi sống như thế nào!”.
- Thái độ kiên quyết từ chối cuộc sống 'bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo', không chấp nhận sống dựa vào thân xác của người khác, thể hiện sự trong sáng, thẳng thắn, và tự trọng trong tâm hồn của Hồn Trương Ba.
Câu 2: Chủ đề của vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” của Lưu Quang Vũ
* Gợi ý cho câu trả lời
Chủ đề của Hồn Trương Ba, da hàng thịt: Sống chân thật với bản thân, đấu tranh với khó khăn, chống lại sự dung tục để hoàn thiện nhân cách và theo đuổi giá trị tinh thần cao cả.
2. Dạng đề viết bài văn ( 4-6 điểm)
Đề 1: Phân tích nội dung chính của vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt của nhà văn Lưu Quang Vũ.
* Gợi ý cho câu trả lời
a) Bắt đầu bài viết:
- Giới thiệu về tác giả và tác phẩm:
+ Lưu Quang Vũ (1948 – 1988), sinh ra tại Phú Thọ, là con trai của nhà viết kịch Lưu Quang Thuận. Ông là một người tài năng đa dạng nhưng đã trải qua nhiều bi kịch. Ông đã qua đời trong một tai nạn giao thông khi sự nghiệp đang phát triển.
+ “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của ông, đã đưa tên tuổi của ông trở nên nổi tiếng hơn nữa.
b) Nội dung chính: Phân tích vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt
+) Trận đấu lẫn nhau giữa Hồn Trương Ba và xác anh hàng thịt
- Hồn Trương Ba:
+ Tin rằng mình vẫn giữ được một cuộc sống nguyên vẹn, trong trắng và thẳng thắn.
+ Xác chỉ là lớp vỏ bên ngoài, u ám, tối tăm, không mang ý nghĩa gì, không có tinh thần, không có cảm xúc, và nếu có cũng chỉ là những thứ thấp kém. Hồn Trương Ba phủ nhận vai trò của xác anh hàng thịt.
+ Thái độ: từ chối quyết liệt, mạnh mẽ chuyển sang sự bối rối, đắn đo, và tột cùng là nỗi tuyệt vọng.
- Xác anh hàng thịt:
+ Cho rằng hồn Trương Ba không thể tách biệt khỏi xác anh hàng thịt, mọi hành động của hồn Trương Ba đều bị chi phối bởi xác anh hàng thịt.
+ Thái độ: từ chế nhạo chuyển sang quyết đoán, mạnh mẽ, độc tài và cuối cùng là chiến thắng.
- Kết quả: phần chiến thắng thuộc về xác anh hàng thịt.
=> Trận đấu giữa phần thân và phần hồn, giữa đạo đức và tội lỗi, giữa khát vọng và dục vọng.
+) Trò chuyện giữa hồn Trương Ba và các thành viên trong gia đình
- Hồn Trương Ba: cho rằng bản thân vẫn tồn tại một cuộc sống riêng, nguyên vẹn, trong sạch và chân thành.
- Các thành viên trong gia đình:
+ Vợ Trương Ba: đau đớn, rơi lệ, nhận ra Trương Ba không còn là người mà cô từng biết, 'anh đâu còn là anh'.
+ Cháu gái: tức giận, quyết liệt, phản đối mãnh liệt, cho rằng ông mình đã ra đi và bây giờ là một Trương Ba vụng về, thô lỗ và hỗn láo.
+ Con dâu: thể hiện sự cảm thông, sẻ chia và tình yêu với ông nhưng vẫn cảm thấy không còn nhận ra Trương Ba như trước kia nữa.
-> Mỗi thành viên trong gia đình có quan điểm và thái độ khác nhau, nhưng tất cả đều nhận thấy sự thay đổi của Trương Ba, không còn nguyên vẹn, trong sạch và chân thành.
- Kết quả: Trương Ba nhận ra sự thay đổi của bản thân và sự áp đặt của phần thân trên phần hồn của mình.
=> Sự mâu thuẫn đạt đến đỉnh điểm.
+) Trò chuyện giữa Trương Ba và Đế Thích, quyết định cuối cùng của Trương Ba
- Nhận thức về tình thần:
+ Con người cần duy trì sự cân bằng giữa thân thể và tâm hồn, sống theo chân lý và có ý nghĩa.
+ Không thể sống dựa vào bên ngoài, mà phải sống là chính mình: “Tôi muốn được là tôi toàn vẹn”.
+ “Ông chỉ muốn tôi sống, nhưng ông không cần biết tôi sống như thế nào”.
+ “Không thể trả giá cho mọi thứ. Có những giá trị quá đắt, không thể đền đáp được tinh thần của tôi để trở lại bình yên, trong sáng như trước.”
- Bước quyết định của Trương Ba:
+ Trả lại xác cho anh hàng thịt, Trương Ba sẽ chết.
+ Thử thách của Đế Thích (Trương Ba nhập vào xác của Cu Tị): Trương Ba chọn để Cu Tị sống, còn bản thân mình sẽ chết.
=> Một quyết định khó khăn nhưng rất đúng đắn.
=> Đoạn kết mang ý nghĩa to lớn, thúc đẩy ý thức về cách sống để tránh tổn thương tinh thần, không hoán đổi thân xác và sống dựa vào thân xác của người khác. Sống đúng với bản thân là quý giá hơn tất cả.
* Tính độc đáo nghệ thuật:
- Sáng tạo cốt truyện dân gian.
- Tạo ra tình huống, xung đột kịch độc đáo.
- Diễn tả hành động của nhân vật, xây dựng lời thoại một cách nghệ thuật.
- Đậm tính triết lý, giàu kịch tính trong đối thoại kịch.
- Tâm sự nội tâm qua độc thoại.
c) Kết thúc:
- Tổng kết lại giá trị nội dung và nghệ thuật của vở kịch.
- Chia sẻ cảm nhận hoặc ý kiến của bạn về tác phẩm.
Đề 2: Phân tích cuộc trò chuyện giữa Trương Ba và xác Hàng Thịt trong vở kịch “Hồn trương ba, da hàng thịt của Lưu Quang Vũ”.
* Gợi ý trả lời
1. Mở đầu:
- Tổng quan: Lưu Quang Vũ được biết đến như là “cây bút vàng” của sân khấu Việt Nam trong những năm 80 của thế kỷ 20. Vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” được viết vào năm 1981 và là tác phẩm đầu tiên được trình diễn ở nước ngoài. Với bút pháp giàu triết lý, Lưu Quang Vũ đã mang đến cho truyện cổ tích một hơi thở mới. Kịch bản của ông không chỉ đơn giản là về việc mượn thân để tái sinh. Bằng cách đặt ra vấn đề về ý nghĩa của cuộc sống con người qua nỗi khổ “bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo”, qua mâu thuẫn giữa tinh thần (cao cả) và thể xác (đời thường), vở kịch trở thành một tác phẩm mang tính triết học. “Tôi muốn là tôi toàn vẹn”, bởi sống giả, sống không phải là chính mình, đó là bi kịch đau đớn nhất của con người.
2. Thân bài:
- Cuộc trò chuyện giữa hồn Trương Ba và xác Hàng Thịt
a. Hồn Trương Ba:
- Trạng thái tâm lý của Hồn Trương Ba trong cuộc trò chuyện: Lời của Hồn Trương Ba ở đoạn trích này đã rõ ràng thể hiện tâm trạng của ông, vừa cảm thấy chán ngán, vừa sợ hãi cái thân xác mà ông đang mượn: “Tôi chán cái nơi không thuộc về tôi này rồi, chán lắm rồi! Cái thân thể lồ lộn này, tôi bắt đầu sợ nó, tôi muốn rời xa nó ngay tức khắc! Nếu tâm hồn của tôi có hình dạng riêng biệt, để tôi tách nó ra khỏi cái xác này, ít nhất một lúc!”.
=> Mong muốn của Hồn Trương Ba đã được thực hiện. Sự phân chia và đối mặt giữa Hồn Trương Ba và Xác hàng thịt có thể hiểu là cuộc tranh luận gay gắt giữa một bên là Hồn Trương Ba (biểu tượng cho sự cao quý, cho đạo đức, cho “phần Người” chân chính của mỗi con người) và một bên là Xác hàng thịt (biểu tượng cho bản năng, cho những ham muốn vật chất, là “phần Con” bình thường ẩn chứa trong mỗi con người).
- Nội dung của lời nói của Hồn Trương Ba:
+ Hồn có cơ hội thể hiện tâm trạng tức giận, bực bội vì phải sống chung với Xác thô tục, bình dân. Hồn cũng không giấu diếm sự khinh bỉ, coi thường đối với Xác, “kẻ âm u, đui mù, không cảm xúc, không tư duy, không có tiếng nói”...; kẻ thèm muốn vật chất gần giống như con thú (muốn ăn ngon, uống rượu), sức mạnh thể chất liên kết với sự tàn nhẫn…
+ Hồn cũng phủ nhận sự phụ thuộc của linh hồn vào thân xác, khẳng định linh hồn có cuộc sống riêng: “nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn”…
=> Dường như, Hồn sẽ giảm bớt đi nỗi đau dày vò đã kéo dài từ lâu khi được cơ hội thể hiện ý kiến của mình.
b. Xác Hàng Thịt:
- Tâm trạng của Xác Hàng Thịt trong cuộc trò chuyện: Xác không phải là một bên thụ động, nhút nhát. Ngược lại, Xác thường thể hiện sự kiêu ngạo, thách thức và đôi khi còn châm chọc, trêu chọc trong những câu hỏi phản biện.
- Nội dung lời nói của Xác Hàng Thịt:
+ Xác tỏ ra âm u, đui mù nhưng vẫn có khả năng lấn át, sai khiến, thậm chí làm cho linh hồn cao quý phải đồng hóa. Linh hồn không còn nguyên vẹn, trong sáng, khi phải sống và tuân theo những yêu cầu của xác thịt phàm tục (Hồn Trương Ba đã cảm thấy sự xao lòng, ham muốn khi đứng bên cạnh vợ Hàng Thịt, đến nỗi cơ thể run rẩy, hơi thở nóng bỏng, cổ cứng lại, và trải qua cảm xúc phấn khích trước những món ăn mà ông coi là phàm tục như tiết canh, cổ hũ, khấu đuôi, và đã sử dụng bạo lực đánh đập đứa con tội lỗi tới chảy máu... Rõ ràng, Hồn Trương Ba đã bị nhiễm phải những thói hư tật xấu của Xác Hàng Thịt).
=> Do đó, Hồn Trương Ba cảm thấy đau khổ, căng thẳng, mong muốn xác nhận bản thân là vẫn là chính mình, nhưng cuối cùng phải thừa nhận rằng, mình đang sống nhờ vào thân xác của người khác và bị thân xác đó điều khiển, dẫn đến sự biến chất không thể thay đổi. Bi kịch của Hồn Trương Ba, vì thế, không chỉ không giải thoát, mà còn trở nên đau đớn, xót xa hơn.
+ Trước đó, Hồn Trương Ba tự cho mình là thanh cao và coi thường, khinh bỉ Xác Hàng Thịt, thậm chí là cảm thấy bất mãn vì phải sống chung với Hàng Thịt. Nhưng Xác Hàng Thịt đã chỉ ra những thói hư tật xấu trong Hồn Trương Ba: “Những người học nhiều chữ sách như ông thường tìm lí do tôn kính linh hồn, khuyên bảo người khác sống cho linh hồn mà không quan tâm đến cơ thể mãi mãi bị bỏ rơi”; “nếu làm điều gì xấu, ông thường đổ lỗi cho tôi, để ông được an lòng. Tôi biết: ông muốn tự tôn của mình được giữ gìn. Tâm hồn là thứ có nhiều diện mạo”. Đồng thời, Xác Hàng Thịt đã phát biểu về sự bất công mà nó phải chịu đựng khi sống với Hồn Trương Ba: bị xúc phạm, bị bỏ rơi, đau khổ... mà không có lý do đáng chú ý.
=> Những lý luận và bằng chứng mà Xác Hàng Thịt đưa ra làm cho Hồn Trương Ba không thể phủ nhận được.
c. Ý ý nghĩa:
Cuộc trao đổi căng thẳng, quyết liệt giữa linh hồn và thân xác mang ý nghĩa sâu sắc.
+ Đầu tiên, từ góc nhìn của Linh Hồn Trương Ba, chúng ta nhận ra khát vọng sống cao quý, thanh cao của con người, khi bị những cám dỗ vật chất phàm trần làm cho đánh mất, biến chất.
+ Từ góc độ của Thân Xác Hàng Thịt, chúng ta nhìn thấy những ý niệm sai lầm của con người: đó là thói quen đặt nặng vào tinh thần mà coi thường thể xác, mơ mộng trong những giấc mơ cao siêu mà quên rằng, cần thiết phải thiết lập sự cân bằng, liên kết giữa hai yếu tố này.
=> Do đó, Linh Hồn và Thân Xác đều là biểu tượng nghệ thuật lớn, và cuộc trò chuyện giữa họ là một tình huống kịch tính, làm nổi bật bi kịch “bên ngoài một con đường, bên trong một nẻo”, sự không hài hòa, không đồng nhất trên các phương diện: tinh thần và vật chất, linh hồn và thân xác, ý thức và hình thức, bản năng và lý tưởng, cao quý và bình dân... trong từng con người.
- Kết thúc cuộc trò chuyện, Linh Hồn Trương Ba trở về cuộc sống với sự dằn vặt, đau đớn, hoang mang, tuyệt vọng, không còn giống với bản thân mình. Chi tiết “Linh Hồn Trương Ba bước lại vào Thân Xác Hàng Thịt, ngồi yên bên cạnh chồng” thể hiện sự căng thẳng đặc trưng của xung đột kịch: mâu thuẫn không chỉ không được giải quyết mà còn leo thang lên một tầm cao mới.
3. Kết luận:
- Nghệ thuật đặc sắc: Vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” nổi bật với nhiều điểm độc đáo: Sự kết hợp giữa thực tế và tưởng tượng, sự sáng tạo trong tạo ra tình huống và thúc đẩy xung đột, đa dạng trong lời thoại để khám phá tâm lý nhân vật, cùng với ngôn ngữ kịch giàu triết lý và cách diễn đạt độc đáo.
- Ý nghĩa triết lý về đạo đức và nhân sinh.
Đề 3. Phân tích cuộc trò chuyện giữa Linh Hồn Trương Ba và Đế Thích trong tác phẩm “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” của nhà văn Lưu Quang Vũ.
* Gợi ý trả lời
1. Mở đầu:
– Nhà văn Lưu Quang Vũ (một nhà viết kịch tài năng, một hiện tượng đặc biệt trên sân khấu kịch thập niên 80 của thế kỷ XX)
– Bối cảnh sáng tác của tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt (xuất bản năm 1981)
– Đưa ra nhận định tổng quan về cuộc trò chuyện giữa linh hồn Trương Ba và Đế Thích
2. Thân bài:
a. Hoàn cảnh dẫn đến cuộc trò chuyện:
- Sau ba tháng sống trong xác hàng thịt, Trương Ba từng bước trở nên xa lạ với bản thân và gia đình, bị nghi ngờ và xa lánh bởi người thân.
- Trong nỗi đau đớn và chán chường trước cuộc sống không phải là chính mình, Trương Ba mong muốn được tách ra khỏi thể xác: “Ta chỉ muốn rời xa mi ngay tức khắc!”
b. Diễn biến của cuộc trò chuyện:
- Trương Ba thể hiện mong muốn được sống toàn vẹn. Tuy nhiên, Đế Thích không thể làm điều đó bởi xác Trương Ba đã tan rã trong bùn đất; Đế Thích khuyên Trương Ba chấp nhận hiện thực vì thế giới không hoàn hảo.
- Trương Ba mạnh mẽ chỉ ra sai lầm của Đế Thích; trình bày quan điểm của mình về ý nghĩa của cuộc sống và quyết định đòi lại thân xác cho anh hàng thịt.
- Đế Thích đề xuất một giải pháp khác là cho linh hồn Trương Ba nhập vào xác của cu Tị và cố gắng thuyết phục Trương Ba. Trương Ba nhận thấy mọi khó khăn khi phải sống trong thân thể của cu Tị.
- Trương Ba kiên quyết từ chối tái sinh trong cơ thể non nớt của cu Tị, không chấp nhận sự sống giả dối; yêu cầu Đế Thích sửa chữa bằng cách cho cu Tị sống lại. Đế Thích cuối cùng đã chấp nhận đề xuất của Trương Ba, phục hồi cu Tị sống lại và Trương Ba kết thúc cuộc sống.
Ý nghĩa của triết lý “hãy sống là chính mình” mà tác giả Lưu Quang Vũ muốn thể hiện
- Để sống đúng với bản thân, chúng ta cần phải cân bằng giữa chăm sóc tâm hồn và quan tâm đến nhu cầu cơ bản của cơ thể.
- Không nên chỉ tập trung vào bề ngoài và thỏa mãn ham muốn vật chất mà quên đi sự phát triển của tâm hồn.
=> Thông qua hồn và thân, Lưu Quang Vũ tôn vinh ý tưởng rằng để đạt được hạnh phúc thực sự, con người phải sống một cách chân thành với bản thân.
Triết lí nhân sinh từ cuộc đối thoại:
- Linh hồn và thân xác đều quan trọng trong cuộc sống, cần được tôn trọng và cân nhắc. Sự hài hòa giữa hai mặt này là cốt lõi của một cuộc sống ý nghĩa và đầy đủ.
- Tác giả phê phán những ham muốn vật chất và sự phù phiếm của con người, đồng thời nhấn mạnh việc coi trọng giá trị tinh thần và không bao giờ lãng phí những nhu cầu cơ bản của thể xác.
- Con người cần có ý thức để vượt qua những khó khăn, đối đầu với số phận, và từ chối sự giả dối để bảo vệ cuộc sống chân thật và hoàn thiện bản thân.
3. Kết bài:
Lưu Quang Vũ đã đồng hành cùng những tình huống đặc biệt, trong đó mâu thuẫn nổi bật, để khẳng định ý chí sống chân thành của nhân vật Hồn Trương Ba.
Đề 4: Phân tích màn đối thoại giữa Hồn Trương Ba và người thân trong vở kịch “Hồn Trương Ba,da hàng thịt” của Lưu Quang Vũ.
* Gợi ý trả lời
I. Dàn ý
1. Mở bài:
- Giới thiệu về tác giả Lưu Quang Vũ
- Giới thiệu về tác phẩm 'Hồn Trương Ba, da hàng thịt'
2. Thân bài:
- Về Hồn Trương Ba: Vẫn tồn tại một cuộc sống riêng, toàn vẹn, trong sạch và trung thực.
- Nhân vật trong gia đình:
+) Vợ: Bi thương, rơi lệ, nhận ra sự thay đổi của người chồng xưa.
+) Cháu gái: Bày tỏ sự tức giận, quyết liệt phản đối vì cho rằng ông của mình đã ra đi.
+) Con dâu: Dù cảm thông, chia sẻ nhưng không thể nhận ra bố chồng ngày xưa.
=> Mặc dù mỗi thành viên trong gia đình mang ý nghĩa riêng nhưng đều chung điểm là sự thay đổi của Trương Ba.
=> Xung đột đạt đến điểm cao nhất.
3. Kết bài:
- Tác giả
- Tác phẩm
- Giá trị của nội dung và nghệ thuật
- Bài học cho bản thân: Sống là chính mình, không theo đuổi những lợi ích ngắn hạn mà quên mất mục tiêu ban đầu.
Đề 5: Phân tích nhân vật Trương Ba trong 'Hồn Trương Ba, da hàng thịt'
* Gợi ý trả lời
1. Mở bài:
- Giới thiệu về nhân vật:
- Trong quá trình sáng tác, tác giả đã để lại nhiều tác phẩm quý giá, trong đó có vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt. Qua câu chuyện về bi kịch của Trương Ba, Lưu Quang Vũ đã thể hiện được nhiều quan niệm sâu sắc về cuộc sống và con người.
2. Thân bài:
- Câu chuyện tập trung vào bi kịch của Trương Ba, người bị chết oan và buộc phải sống trong thân xác của người hàng thịt để tiếp tục tồn tại.
- Người hàng thịt, mặc dù chỉ là một thể xác không linh hồn nhưng vẫn có những nhu cầu riêng, tính cách riêng và có sức mạnh để thực hiện những nhu cầu đó.
- Kể từ khi sống trong thân xác của người hàng thịt, Trương Ba dần thay đổi trong mắt mọi người.
- Trương Ba bị thống trị bởi thân xác, từ đó trở nên vụng về, thô tục với những ham muốn tầm thường và dần trở nên thô lỗ.
- Trương Ba không quan tâm đến hàng xóm láng giềng nữa.
- Sự thay đổi của Trương Ba gây thất vọng cho người thân, và chính Trương Ba cũng nhận ra sự khác biệt của mình.
- Trương Ba cảm thấy bất lực khi không thể kiểm soát hành động và suy nghĩ của mình.
- Mặc dù cố gắng, ông vẫn đau khổ vì nhận ra rằng mình đang mất dần bản ngã.
- Trương Ba quyết định chọn cái chết để trả lại thân xác cho người hàng thịt, để có thể sống một cuộc sống hoàn toàn và thống nhất.
3. Kết bài:
- Qua nhân vật Trương Ba và bi kịch sống ở hai thế giới song song, tác giả Lưu Quang Vũ đã đề cập đến mối quan hệ giữa thân xác và tâm hồn, giữa nhu cầu vật chất và tinh thần. Để sống hạnh phúc, con người cần phải cân bằng được hai mặt này.
Đề 6: Giá trị nhân văn cao cả trong vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” của Lưu Quang Vũ.
* Gợi ý trả lời
I. Mở bài:
Lưu Quang Vũ không chỉ là một hiện tượng đặc biệt trên sân khấu kịch thế kỉ 20 mà còn được biết đến là một trong những nhà soạn kịch tài năng hàng đầu của văn học nghệ thuật Việt Nam hiện đại. 'Hồn Trương Ba, da hàng thịt' là một trong những tác phẩm nổi bật nhất của ông. Kịch Lưu Quang Vũ mang lại giá trị nhân văn cao cả. Đoạn trích trong cảnh VII (Hồn Trương Ba, da hàng thịt) rõ ràng thể hiện điều này.
II. Thân bài
1. Giá trị nhân văn trong tác phẩm văn học:
Nhân văn là những phẩm chất tốt đẹp tồn tại trong con người. Các biểu hiện của giá trị nhân văn trong tác phẩm văn học:
– Miêu tả chân thực cuộc sống, tâm hồn, tư tưởng và tình cảm của con người.
– Khẳng định và ngợi ca những phẩm chất tốt đẹp của con người
– Đề cao khát vọng hạnh phúc..
– Lên án những thế lực tàn ác chà đạp lên quyền sống của con người, phá vỡ hạnh phúc tự do vốn có của con người.
Một tác phẩm có giá trị nhân văn là tác phẩm thể hiện con người với những nét đẹp của nó. Đặc biệt là những giá trị tinh thần như trí tuệ, tâm hồn, tình cảm, phẩm cách, hướng đến sự khẳng định và đề cao vẻ đẹp của con người. Tính nhân văn chính là thước đo giá trị văn học của mọi thời đại và nó được thể hiện trong mọi lĩnh vực của đời sống con người.
2. Giá trị nhân văn trong đoạn trích “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”:
– Hoàn cảnh trớ trêu của hồn Trương Ba, khi phải sống nhờ thân xác anh hàng thịt.
– Khắc họa tâm trạng đau đớn, day dứt của hồn Trương Ba khi không được sống là mình.
3. Ý nghĩa giá trị nhân văn trong đoạn trích:
– Lưu Quang Vũ đã khẳng định, tôn trọng cái cá thể, khẳng định vị trí, vai trò của cá nhân trong xã hội.
– Trân trọng những phẩm chất tốt đẹp của nhân vật Trương Ba.
– Đồng cảm với nỗi khổ đau và những mâu thuẫn, dằn vặt của nhân vật.
– Tác giả đã tranh đấu để nhân cách con người ngày càng hoàn thiện.
III. Kết luận:
Đoạn trích khiến người đọc (người xem) phải suy nghĩ để sống tốt hơn. Đó là ý nghĩa nhân văn sâu sắc của tác phẩm. Khát vọng sống là chính mình của Hồn Trương Ba là khát vọng chính đáng, cần được tôn trọng và phát huy trong đời sống. Tác giả Lưu Quang Vũ đã chọn được một đề tài vừa mang tính thời sự, vừa có ý nghĩa nhân sinh sâu sắc. Từ đó tác giả đã nêu lên được một triết lý sống đẹp đẽ đối với mọi thời đại.
Đề 7: So sánh cách nhìn nghệ thuật của hai nhân vật: Phùng trong 'Chiếc thuyền ngoài xa' và Vũ Như Tô trong 'Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài'
* Gợi ý trả lời
I. Mở bài
- Giới thiệu vài nét cơ bản về tác giả và tác phẩm.
II. Thân bài
* Phân tích nhân vật Phùng
- Phùng đam mê nghệ thuật, cam kết với sự nghiệp của mình.
+ Anh đã điều chỉnh nhiều lần vào buổi sáng mà vẫn chưa có được bức ảnh hoàn hảo.
+ Sau hàng tuần suy tư, tìm kiếm, anh đã chụp được bức ảnh đẹp nhất.
+ Phùng không chỉ đơn thuần làm việc, mà anh luôn đam mê với nó.
- Phùng là một nghệ sĩ có tài năng:
+ Anh đã phát hiện ra một tác phẩm nghệ thuật thiên nhiên đặc biệt:
++ Trước mắt Phùng là một cảnh đẹp như tranh vẽ từ tay một danh họa cổ điển.
++ “Dáng mũi thuyền nhấp nhô trong sương mù trắng như sữa, xen lẫn chút hồng của ánh nắng buổi sáng”.
++ “Một số người, cả trẻ con lẫn người lớn, ngồi yên tĩnh như những tượng trưng trên phần đầu của chiếc thuyền, hướng về phía bờ”.
++ Khung cảnh nhìn qua mắt lưới và lưới giữa hai khung vó giống như “đôi cánh của một con dơi”, đẹp từ hình dáng đến ánh sáng. Phùng là một nghệ sĩ săn lùng cái đẹp, anh có khả năng quan sát tinh tế, một “chuyên gia” trong việc lựa chọn vẻ đẹp hài hòa giữa thiên nhiên, cảnh vật và con người – một vẻ đẹp mà anh chỉ gặp một lần trong đời khi ghi lại những khoảnh khắc này.
- Phùng là một nghệ sĩ đích thực cảm nhận sâu sắc vẻ đẹp:
+ Vẻ đẹp đã khiến Phùng xúc động và nhận ra độ rung động trong tâm hồn của mình.
++ Anh liên tưởng đến câu nói “vẻ đẹp chính là phẩm chất của đạo đức”.
++ Và anh nhận ra mình vừa khám phá “sự hoàn thiện, nhận ra khoảnh khắc đẹp trong sâu thẳm của tâm hồn”. Người nghệ sĩ cảm thấy hạnh phúc khi khám phá và sáng tạo, khi cảm nhận vẻ đẹp hài hòa, lãng mạn giữa thiên nhiên và cuộc sống. Trong hình ảnh của “chiếc thuyền mơ xa” giữa biển xanh mịn màng, Phùng cảm nhận được vẻ đẹp hoàn mỹ và thấy tâm hồn của mình như được làm mới, trở nên trong sáng và thuần khiết hơn. Từ đây, chúng ta thấy người nghệ sĩ cần là những người phát hiện và mang lại vẻ đẹp cho thế giới.
- Phùng là người mang trong mình lòng nhân hậu:
+ Chưa kịp thưởng ngoạn vẻ đẹp của bức ảnh “chiếc thuyền ngoài xa”, thì chiếc thuyền đã va phải nơi Phùng đứng.
+ Người nghệ sĩ đã chứng kiến trực tiếp: từ chiếc thuyền đẹp như mơ bước ra một người phụ nữ xấu xí, một người đàn ông cục mịch, hung ác, dùng việc đánh vợ như một phương tiện để giải tỏa uất ức, nỗi đau... Đây chính là hình ảnh bên trong vẻ đẹp “toàn diện, toàn bích” mà anh vừa thấy trên biển. Nó hiện ra đột ngột, đầy trớ trêu như trò đùa ghê gớm của cuộc sống.
+ Chứng kiến cảnh đó, Phùng đã “bị sốc đến nỗi (…) mở miệng ra mà nhìn” rồi sau đó “vứt chiếc máy ảnh xuống đất, lao tới”. Nhưng anh chưa kịp lao ra thì thằng Phác (người đàn ông kia) đã kịp đến để bảo vệ cho người phụ nữ.
+ Lần thứ hai, bản tính của người lính trong Phùng đã hiện ra. Anh lao ra ngăn chặn người đàn ông và yêu cầu họ dừng lại hành động tàn ác… Hành động của Phùng chứng tỏ anh không thể lờ đi trước sự tàn bạo của ác. Hóa ra đằng sau vẻ đẹp “toàn bích, toàn diện” mà anh vừa gặp trên biển không phải là “đạo đức”, là “lẽ sống của sự hoàn thiện” như anh nghĩ, mà thực chất là những sự trái ngược, xấu xa, những bi kịch vẫn còn tồn tại trong cuộc sống.
- Phùng luôn nỗ lực để hoàn thiện bản thân:
+ Nhìn thấy vẻ đẹp của bức ảnh “chiếc thuyền ngoài xa”, cảnh người đàn ông đánh vợ và khi nghe câu chuyện của người phụ nữ tại tòa án (vì tình yêu con cái, vì ý thức phải sống cho con cái, vì hy vọng nuôi dưỡng con đến khi trưởng thành mà người phụ nữ ấy chấp nhận gánh chịu mọi khó khăn), Phùng nhận ra nhiều điều quan trọng qua những trải nghiệm đó.
+ Đằng sau hình ảnh như “tranh mực tàu của một họa sĩ thời cổ' là những sự đan xen khó hiểu trong cuộc sống hàng ngày với bao số phận, bao mảnh đời gian khổ.
+ Để Phùng chứng kiến hành động bạo lực của người chồng, Nguyễn Minh Châu muốn chỉ trích tình trạng bạo lực gia đình, một phần tối tăm của xã hội hiện đại.
+ Phùng đã hiểu về người phụ nữ làm nghề chài: Bên trong vẻ xấu xí và tạp nham là vẻ đẹp của tình mẫu tử, là mong muốn hạnh phúc giản dị trong cuộc sống hàng ngày của người phụ nữ nghèo khó, lạc hậu.
+ Suốt nhiều năm, Phùng luôn lo lắng về hình ảnh người phụ nữ làm nghề chài, mỗi lần anh nhìn thấy bức ảnh “chiếc thuyền ngoài xa”, đó là quá trình tự nhận thức của Phùng để hoàn thiện bản thân.
*Liên hệ với nhân vật Vũ Như Tô
- Vũ Như Tô nổi tiếng qua đoạn trích Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài là một kiến trúc sư thiên tài và khao khát nghệ thuật tối cao, bị áp đặt xây dựng Cửu Trùng Đài để phục vụ cho niềm vui của vua và các cung nữ. Nhưng ông là một nghệ sĩ mang trong mình phẩm chất và lý tưởng nghệ thuật cao cả, không chấp nhận sống vì sự sống hay chết vì danh vọng, ông từ chối bán bản thân cho nghệ thuật. Ban đầu, ông quyết định chết còn hơn là xây dựng Cửu Trùng Đài cho vị vua tàn ác, nhưng khi nhận ra giá trị nghệ thuật để lại cho thế hệ, ông đã quên đi một sự thật là nhân dân đang chịu đựng khổ đau.
- Mỗi tầng Cửu Trùng Đài cao thêm bao nhiêu thì mồ hôi, nước mắt và thậm chí cả máu của dân chúng càng tăng lên nhiều hơn. Vũ Như Tô càng quyết tâm xây dựng Cửu Trùng Đài, thì các mâu thuẫn càng phức tạp và Đan Thiềm càng khích lệ Vũ Như Tô tiếp tục xây dựng Cửu Trùng Đài, thì xung đột giữa nhân dân và người nghệ sĩ càng tăng cao. Đó có thể coi là một ý chí chân chính, nhưng nó đã được đặt sai lầm, không đúng thời điểm, không cân nhắc đến giá trị cuộc sống, vì vậy nó tự nhiên trở thành một tai họa. Trong việc xây dựng Cửu Trùng Đài, Vũ Như Tô vừa là tội phạm và cũng là nạn nhân. Dù mâu thuẫn giữa Vũ Như Tô và Đan Thiềm đã được giải quyết, nhưng không công bằng. Vũ Như Tô bị giết dù trong tâm trí ông không bao giờ có ý định làm hại nhân dân, khi ông chết, ông vẫn chưa nhận ra sai lầm của mình. Qua thảm kịch của Vũ Như Tô, tác giả đã đặt ra những vấn đề sâu sắc và có ý nghĩa về mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống, giữa lý tưởng nghệ thuật thuần túy của muôn đời và lợi ích thực tế của nhân dân.
*Nhận xét về quan niệm về nghệ thuật và cách nhìn cuộc sống của nhà văn NMC
+ Nghệ thuật cần phải kết nối chặt chẽ với cuộc sống, phục vụ cho cuộc sống, nếu nghệ thuật bị xa lánh khỏi cuộc sống thì chỉ mang đến bi kịch (như cái chết của Vũ Như Tô) hoặc góp phần tạo ra một cách nhìn hẹp về cuộc sống (như trong trường hợp của Phùng).
+ Nghệ thuật là vẻ đẹp của cuộc sống, nhưng cuộc sống không phải lúc nào cũng đẹp.
+ Nghệ thuật chân chính là nghệ thuật vì cuộc sống, phục vụ cho cuộc sống. Nghệ thuật bị cách biệt khỏi cuộc sống chỉ là nghệ thuật “rỗng ràng”, không xứng đáng với danh hiệu nghệ thuật chân chính. Điều này đòi hỏi người nghệ sĩ phải biết khám phá, tìm hiểu cuộc sống từ nhiều góc độ khác nhau, người nghệ sĩ chân chính cũng như nghệ thuật chân chính không thể tách rời khỏi cuộc sống.
III. Kết luận
- Nhận xét về hai nhân vật Phùng và Vũ Như Tô
- Mở rộng và so sánh
