Buzz
Vào khoảng ngày 26 tháng Tư năm 711, hoặc ít nhất là điều các nhà nghiên cứu có thể suy luận từ những dữ kiện còn sót lại, Tariq ibn Zyiad đã dẫn đầu quân đội Hồi giáo vượt qua eo biển Gibraltar để bắt đầu việc chinh phục châu Âu, chỉ bị Charles Martel ngăn cản tại Tours 21 năm sau đó. Khi ấy, khó có thể tưởng tượng rằng đây sẽ là lần cuối cùng một người chinh phục từ Châu Phi sẽ dám bước chân ra thế giới mới. Nhưng đó là sự thật, biến đổi đến nhanh chóng, Châu Phi dần trở thành một mục tiêu cho những kẻ xâm lược, một mảnh mồi cho các cường quốc tranh giành, chiếm đoạt. Và vào đêm trước Thế chiến thứ nhất, gần như toàn bộ Châu Phi đã trở thành thuộc địa của các cường quốc Châu Âu, chính thức hoặc không chính thức. Từ việc là cái nôi của nền văn minh Ai Cập, quốc gia đầu tiên được các nhà sử học đồng thuận công nhận trong lịch sử loài người, một phần nổi bật của thế giới cổ điển được hình thành quanh Địa Trung Hải và Hồng Hải trong cả thời cổ đại và Trung cổ, Châu Phi ngày nay trở thành một vùng đất bị bóp méo trong bóng tối, dưới sự kiểm soát của các cường quốc bên ngoài, bị áp bức bởi sự bất công, bất bình đẳng bên trong, chỉ còn ít hy vọng cho tương lai.
Lịch sử suốt nghìn kỷ của các nền văn minh hiện hữu ở Châu Phi dưới nhiều hình thức và quy mô khác nhau giống như một câu chuyện dài về những thất bại, những sai lầm, những tham vọng cá nhân, ích kỷ, và tàn bạo. Một câu chuyện bắt đầu với nhiều hy vọng nhưng sau đó đầy thất vọng, như một buổi sáng rạng ngời dần dần biến mất vào một ngày đen tối bão táp. Đó chính là Định mệnh của Châu Phi, được kể lại một cách rõ ràng trong hai cuốn sách “Châu Phi: Vẻ đẹp và vị thế - 5000 năm lịch sử về giàu có, tham lam và nỗ lực” (The Fortune of Africa - A 5000 Years History of Wealth, Greed and Endeavor) và “Dòng sông đỏ - Tiểu sử của con sông lớn nhất thế giới” (Red Nile - A Biography of the World’s Greatest River), hai người bạn đồng hành trong Bộ sách Lịch sử Châu Phi được xuất bản bởi công ty Omega Plus.
Khi hai tác giả của cuốn sách, Martin Meredith và Robert Twigger, hợp tác để viết những tác phẩm của mình, họ có lẽ không thể tưởng tượng được rằng một ngày hai tác phẩm của họ sẽ hoàn hảo kết hợp với nhau về nội dung. Nếu “Châu Phi: Vẻ đẹp và vị thế” của Martin Meredith giống như một phiên bản thực sự của trò chơi quyền lực trong một không gian rộng lớn là Châu Phi, thì “Dòng sông đỏ” của Robert Twigger lại là một hành trình dọc theo con sông Nile huyền bí trong suốt thời gian và không gian. Và bởi vì con sông Nile là dòng sông lớn nhất, với hệ thống phụ lưu và nguồn cội của nó bao gồm một khu vực lớn của Châu Phi, bao gồm cả những điểm xuất phát của nền văn minh quan trọng nhất của lục địa tại Ai Cập, Sudan và Ethiopia, “Dòng sông đỏ” như một góc nhìn chi tiết hơn vào phần cảnh quan rộng lớn của Châu Phi được mô tả trong “Châu Phi: Vẻ đẹp và vị thế”. Thật là một bộ đôi hoàn hảo.
Về phong cách, những độc giả lo lắng về sự lặp lại khi đọc hai cuốn sách to lớn về châu Phi sẽ cảm thấy thoải mái hơn. Hai cuốn sách này bổ sung cho nhau một cách hài hòa mà không làm trùng lặp. Điều này là nhờ hai tác giả có hai cá tính bổ sung cho nhau một cách hài hòa.
Cả hai tác giả đều hiểu sâu sắc về chủ đề họ viết, và độc giả dễ dàng nhận thấy đam mê sâu sắc của cả hai đối với châu Phi. Cả Martin Meredith và Robert Twigger không chỉ dựa vào tài liệu mà còn có trải nghiệm thực tế tại châu Phi, giúp cuốn sách trở nên sống động và thuyết phục.
Ngoài sự thú vị và thông tin phong phú, hai cuốn sách và hai tác giả còn có những đặc điểm riêng biệt. Meredith viết về lịch sử châu Phi một cách toàn diện, nhấn mạnh vào cái nhìn tổng thể, trong khi Twigger thể hiện tính phiêu lưu hơn. Sự kết hợp giữa cảnh toàn cảnh và những câu chuyện cụ thể giúp cho cả hai cuốn sách trở nên sinh động.
Mỗi cuốn sách trong bộ sách Lịch sử châu Phi đều là một tác phẩm độc lập, nhưng vẫn nhất quán về nội dung và thông điệp. Meredith bắt đầu với lịch sử của Ai Cập cổ đại và kết thúc với triển vọng của châu Phi độc lập. Cuốn sách của Meredith được viết từ góc độ chính trị và xã hội, nhấn mạnh vào sự xâm nhập của các thế lực bên ngoài vào châu Phi.
“Red Nile” của Robert Twigger như một tập hợp những câu chuyện ngắn theo trục thời gian và không gian khác nhau, xoay quanh sông Nile và các sông hồ là nguồn cảm hứng vĩ đại, với những biến cố lịch sử, văn hóa, chính trị, và mối quan hệ giữa con người và tự nhiên. Câu chuyện này kết thúc với một triển vọng bất an cho tương lai, như trải nghiệm cá nhân của Twigger trong những ngày biến cố tại Ai Cập năm 2011.
Trong lịch sử của châu Phi và sông Nile, nhiều cung bậc thăng trầm đã được ghi lại, nhưng hai màu sắc chính là đỏ và đen. Màu đỏ của sông Nile, của sự thịnh vượng và của máu đã đổ, cũng như màu đen của nô lệ và nỗi đau. Hai màu sắc này vẫn đọng lại trong hiện tại và tương lai của châu Phi.
Lê Đình Chi
