Bộ sưu tập văn mẫu lớp 11: Phân tích tâm trạng của nhân vật Liên trong tác phẩm Hai đứa trẻ và 18 bài văn mẫu lớp 11 tốt nhất

Phân tích tâm trạng của nhân vật Liên trong Hai đứa trẻ giúp chúng ta cảm nhận được nhiều cung bậc tình cảm khác nhau. Qua nhân vật Liên, ta hiểu sâu hơn và trân trọng hơn tấm lòng của nhà văn Thạch Lam với những con người ở nơi phố huyện nghèo.

Dàn ý phân tích tâm trạng diễn biến của nhân vật Liên

a) Khởi đầu

Giới thiệu về tác giả và tác phẩm của ông Thạch Lam.

• Thạch Lam là một tác gia nổi tiếng thuộc nhóm Tự Lực văn đoàn trong thời kỳ văn học Việt Nam từ 1930 đến 1945.
• Trong số các tác phẩm của ông, truyện ngắn Hai đứa trẻ nổi bật là một trong những tác phẩm đáng chú ý nhất.

Tóm tắt về nhân vật Liên trong truyện: Câu chuyện đã thành công trong việc phát triển nhân vật Liên, một phần của thành công này đến từ việc diễn tả tâm trạng của cô bé trong lúc chờ đợi tàu.

b) Nội dung chính của bài viết

* Tâm trạng của nhân vật Liên trước ngày tận thế

• Liên ngồi im lặng bên những hòn đá sơn phủ bụi, lòng tràn ngập nỗi buồn thương.
• Cô nhận ra ngay hương vị quen thuộc - mùi đất của quê nhà.
• Liên cảm thấy đau lòng khi nhìn thấy những đứa trẻ nghèo khổ, nhưng chính cô cũng không có gì để giúp đỡ họ.
• Thương xót cho mẹ con chị Tí: cả ngày lo công việc, tối về vẫn không đủ để nuôi sống gia đình.

-> Miêu tả về cảnh tượng của ngày tận thế và cuộc đời khắc nghiệt: tạo ra cho Liên một cảm giác u buồn sâu sắc, hiểu biết được cuộc sống khó khăn của dân làng, chia sẻ những đau khổ của con người ở vùng quê nghèo.

-> Liên là một cô gái có tâm hồn nhạy cảm, sâu sắc, tràn đầy tình thương và sự hiểu biết. Đây cũng là nhân vật mà Thạch Lam lựa chọn để thể hiện tâm tư của mình.

* Tâm trạng của nhân vật Liên khi đợi tàu

+) Trước khi chiếc tàu chạy đến

- Liên và em trai của cô, mặc dù đã rất buồn ngủ, nhưng vẫn cố gắng tỉnh táo để đợi tàu vì:

• Mẹ đã nhắc Liên chờ tàu đến để bán hàng.
• Nhưng Liên không còn hy vọng ai đến nữa.
• Cô thức trông mong chờ để nhìn thấy chuyến tàu như một cảm giác cuối cùng của đêm tối.
• Tâm trạng của Liên yên bình, nhưng cũng có những cảm xúc mơ màng không rõ ràng.
• Liên tập trung để nhận biết từng đèn và ngọn lửa xanh biếc...

- Tiếng gọi của Liên với em trai, sôi nổi và cuống cuồng, như thể nếu chậm trễ một chút sẽ mất đi điều quan trọng.

-> Sự háo hức và mong chờ chuyến tàu đêm giống như mong chờ một điều gì đó sáng sủa hơn cho cuộc sống hàng ngày, nhạt nhẽo.

+) Khi chiếc tàu đã đến

• Liên đứng dậy, nhìn đoàn tàu lao qua.
• “Toa hạng trên rực rỡ, người ngựa vàng óng ánh,” Liên thầm ngắm nhìn.

-> Liên khám phá một thế giới mới, hoàn toàn khác biệt với cuộc sống hàng ngày của mình.

• Liên đứng lặng, nhìn tàu cuốn qua, không trả lời em.
• Trong lòng cô, cảm xúc dâng trào vẫn chưa dịu đi.
• Liên mơ về Hà Nội, một Hà Nội sáng rực và xa xăm, đẹp lộng lẫy, giàu có, hạnh phúc...
• Sự hồi tưởng ấy khiến Liên thêm tiếc nuối và mệt mỏi với cuộc sống hiện tại.

=> Liên cảm thấy xúc động, hạnh phúc, đầy mơ mộng.

+) Khi tàu rời đi

• Như mọi người, Liên mong chờ sự tươi sáng trong cuộc sống hàng ngày.
• Khi tàu đi qua, Liên trở lại với tâm trạng u buồn giống như mọi ngày trên phố huyện.
• Con tàu như một tia sáng hi vọng phớt lên, rồi lại tan biến vào bóng tối u tối.

- Mọi thứ bị chìm trong bóng tối, chỉ có ánh đèn mờ nhạt chiếu sáng một phần nhỏ của thế giới, mờ nhạt trong giấc ngủ hỗn loạn của Liên.

=> Liên cảm thấy nuối tiếc, suy tư về cuộc sống hàng ngày trên phố huyện nghèo.

* Tính cách nghệ thuật đặc biệt

• Nghệ thuật miêu tả nhân vật tinh tế.
• Ngôn từ cảm xúc và nhẹ nhàng, điềm tĩnh, khách quan.
• Phân tích tâm trạng nhân vật và thế giới nội tâm sâu sắc.
• Sử dụng thủ pháp tương phản nghệ thuật.
• Ngôn từ sáng sủa, gợi hình ảnh và cảm xúc.

c) Kết luận

• Tóm tắt lại sự biến đổi tâm trạng của nhân vật Liên - người duy nhất trong tác phẩm nhận thức sâu sắc nhất về cuộc sống bị giam giữ của mình.
• Gửi gắm sự thương hại của tác giả đến những sinh linh nhỏ bé và hi vọng vào một tương lai tươi sáng hơn.

..........

Phân tích nhân vật Liên

Thạch Lam được biết đến là một trong những nhà văn lãng mạn nổi tiếng của văn học Việt Nam hiện đại. Với phong cách viết giàu tình cảm, lời văn đơn giản nhưng lôi cuốn, các tác phẩm của ông luôn mở ra một thế giới tâm hồn sâu thẳm của con người, đầy những cảm xúc và suy tư sâu xa, để lại trong lòng người đọc nhiều dư vị khó quên. Trong số đó, truyện ngắn “Hai đứa trẻ” được coi là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của Thạch Lam. Khi đọc truyện này, người đọc không thể không ghi nhớ nhân vật Liên - một cô gái sống trong một thị trấn nhỏ với đủ loại cảm xúc, từ sự mơ mộng và mong manh đến sự tinh tế và ý nghĩa sâu sắc.

Trước lúc hoàng hôn buông xuống, tâm trạng nhạy cảm của Liên đã bị kích động bởi sự biến đổi của cảnh vật thiên nhiên. Cảnh chiều tàn ở phố huyện không chỉ yên bình và gần gũi mà còn mang trong mình một sự lắng đọng, một hơi thở buồn bã. Âm thanh của tiếng trống chuông tối, tiếng kêu râm ran của những chú ếch và tiếng vo ve của muỗi đã bắt đầu hiện lên. Bức tranh của phố huyện lúc hoàng hôn đã ảnh hưởng sâu sắc đến tâm trạng của Liên, khiến cô cảm thấy buồn bã và thấu hiểu sâu xa. Sự buồn bã không chỉ nằm trong con người mà còn nằm trong hương vị của đất, của quê hương, với mùi ẩm mốc kết hợp với hơi nóng của ban ngày và mùi cát bụi. Nhìn thấy những đứa trẻ nghèo khổ phải lom khom trên đất, nhặt nhạnh những gì còn sót lại sau phiên chợ, Liên không thể nào không cảm thấy thương cảm.

Khi màn đêm bắt đầu buông, khi bóng tối phủ lấy khắp không gian của phố huyện nghèo, trong tâm trí Liên hiện lên biết bao nỗi niềm và cảm xúc. Nhất là khi cô nhìn về phía bầu trời xa xăm, tìm kiếm niềm vui trong những bí ẩn và xa lạ của vũ trụ đêm, với hàng ngàn vì sao lấp lánh và dải Ngân Hà rực rỡ. Ký ức về những ngày thơ ấu tươi đẹp lại trỗi dậy trong lòng Liên, khi nhớ về những món quà ngon lành và những khoảnh khắc sum vầy ở Hà Nội. Nhưng giờ đây, tất cả đã trở thành quá khứ, chỉ còn là những ký ức mờ nhạt, khiến Liên phải quay về với thực tại, nhìn ngắm cuộc sống của những người dân phố huyện lúc đêm khuya. Đó là không gian của bóng tối với những ngôi nhà im lìm, đóng cửa. Liên cố gắng tìm kiếm ánh sáng nhưng chỉ thấy những vệt sáng nhỏ le trong đêm tối, là vịnh sáng từ ngọn đèn con của chị Tí, từ bếp lửa của bác Siêu và từ những ngọn đèn nhỏ trong các cửa hàng. Trước cuộc sống của những con người nơi phố huyện lúc đêm khuya, Liên không thể không cảm thấy xót xa, đồng cảm với số phận của những con người đang sống trong bóng tối, trong đói nghèo.

Mặc dù ở nơi phố huyện nghèo, nhưng trong lòng Liên luôn tỏa sáng một tia hy vọng, một niềm tin và một khát khao trong đêm tối. Tất cả những niềm vui và niềm đau của Liên được Thạch Lam mô tả rất rõ qua hình ảnh chờ đợi chuyến tàu. Mỗi đêm, dù đã muộn, nhưng những người dân nơi phố huyện, đặc biệt là Liên vẫn thức trông chờ chuyến tàu đi qua. Đối với họ, chuyến tàu không chỉ là niềm vui duy nhất trong ngày mà còn là một cửa sổ mở ra với thế giới bên ngoài, với cuộc sống đa dạng hơn, phong phú hơn so với cuộc sống buồn tẻ, đơn điệu ở phố huyện. Chuyến tàu không chỉ mang theo ký ức về tuổi thơ của hai chị em Liên mà còn là hy vọng về một tương lai tươi sáng, để xua tan đi bóng tối nơi mảnh đất này.

Tóm lại, với cốt truyện đơn giản nhưng ngôn ngữ giàu hình ảnh và tâm trạng, cùng với sự mô tả tinh tế về tâm lý nhân vật, truyện ngắn “Hai đứa trẻ” đã thành công trong việc xây dựng nhân vật Liên - một nhân vật đa chiều với nhiều cảm xúc phong phú và sâu sắc. Qua nhân vật Liên, chúng ta cũng hiểu thêm và trân trọng tấm lòng của nhà văn Thạch Lam dành cho những con người ở phố huyện nghèo.

Phân tích nhân vật Liên một cách xuất sắc nhất

Bước vào những trang sách của Thạch Lam là bước vào một thế giới nghệ thuật độc đáo, một thế giới hiện thực phảng phất hương thơ. Hai đứa trẻ là một truyện ngắn tiết lộ rõ thế giới nghệ thuật độc đáo đó của Thạch Lam. Nhà văn đã thể hiện lòng yêu thương sâu sắc của mình thông qua việc mô tả cuộc sống đời thường và tâm trạng của nhân vật Liên.

Là một trong số bảy thành viên của nhóm Tự lực văn đoàn (Nhất Linh, Hoàng Đạo, Thạch Lam, Khái Hưng, Thế Lữ, Xuân Diệu, Tú Mỡ) nhưng Thạch Lam đã chọn cho mình một con đường riêng với quan điểm nghệ thuật độc đáo. Ông cho rằng: 'Nhiệm vụ của nhà văn là tôn trọng điều tốt lành, đẹp đẽ để cuộc sống trở nên công bằng và đầy yêu thương hơn' và 'văn chương không chỉ là trốn tránh, lãng quên mà còn là một vũ khí cao quý hỗ trợ cải thiện xã hội'.

Trong thời đó, trên bản đàn văn học, mọi người đua nhau viết nhiều loại tiểu thuyết có cốt truyện hấp dẫn, tình tiết gây cấn hoặc nhiều câu chuyện tình ái ngọt ngào của giới thượng lưu. Hướng đi của Thạch Lam dường như sẽ dẫn đến ngõ cụt, dẫn đến 'miền đất chết' của nghệ thuật. Đó là một loại truyện không có cốt truyện. 'Thạch Lam tiến vào văn chương như một sứ giả hòa hợp, hòa hợp giữa thơ ca và văn xuôi, giữa thực tế và lãng mạn' (Chu Văn Sơn). Truyện của Thạch Lam tập trung nhiều vào những biến thái tinh tế, mơ hồ trong cuộc sống tinh thần (không phải phân tích tâm lý lạnh nhạt như Nam Cao), và tiếp tục chảy theo dòng cảm xúc, tâm trạng khiến cho người đọc luôn cảm thấy xao xuyến lạ lùng. Mỗi câu chuyện ngắn của Thạch Lam chính là một bài thơ tình cảm đầy xót xa nhưng cũng vô cùng ấm áp và sâu sắc. Nhà nghiên cứu văn học Vũ Ngọc Phan gọi truyện của Thạch Lam là truyện 'tình cảm' và cho rằng Thạch Lam 'tôn trọng chủ nghĩa cảm xúc'. Ông đã đứng vào một phái riêng biệt của tiểu thuyết.

Chính vì không chú trọng vào cốt truyện nên Thạch Lam cũng không nắm bắt các chủ đề lớn; quy mô cuộc sống xã hội được phản ánh không rộng lớn, những vấn đề đặt ra không có tính chất gây sốc như trong nhiều tác phẩm của Ngô Tất Tố, Vũ Trọng Phụng... Chất liệu tạo nên cuộc sống trong tác phẩm của Thạch Lam được rút từ những điều vô cùng nhỏ bé thậm chí là vụn vặt mà nếu không để ý có thể bị bỏ qua.

Tài năng của Thạch Lam nằm ở việc nhà văn đã vượt qua chủ đề, chiếm lĩnh vùng đất của phản ánh bằng góc nhìn chủ quan và phong cách nghệ thuật tinh tế. Và như tự nhiên vậy, Thạch Lam đã gửi vào lòng độc giả một tình yêu ngọt ngào với nhiều trang viết của mình vì trong văn xuôi của Thạch Lam, người ta luôn cảm nhận được một loại hương thơ ngọt ngào: nhẹ nhàng nhưng lan tỏa, thoảng qua nhưng quyến rũ, mơ hồ nhưng đầy bí ẩn. Thạch Lam 'sống và lắng nghe xung quanh cũng như lắng nghe bản thân phản ứng với mọi diễn biến bên ngoài và bên trong mình, sau đó trang trọng đề xuất với mọi người cùng thảo luận về điều quan trọng hơn thực tế, dù cái quan trọng đó có thể nhỏ như một sợi tóc' (Nguyễn Tuân).

Nếu nhìn từ bên ngoài, chúng ta sẽ nhận ra cách Thạch Lam lựa chọn chất liệu gần gũi với các nhà văn hiện thực nhân đạo như Nam Cao, Nguyên Hồng, Tô Hoài... Nhưng khi khám phá sâu hơn nhiều tác phẩm của Thạch Lam, ta lại cảm thấy ông rất gần gũi với các nhà văn lãng mạn như: Nhất Linh, Hoàng Đạo, Khái Hưng bởi ông luôn thúc đẩy người đọc bằng những ước mơ, hoài bão tốt đẹp. Thạch Lam đã tạo ra một chủ nghĩa tình cảm riêng không giống như Vích-to Huy-gô, người đứng đầu tạo đàn lãng mạn Pháp, cũng không giống như Nhất Linh và Hoàng Đạo, hai người anh của mình - hai cây bút có thể coi là đứng đầu tạo đàn lãng mạn Việt Nam. Thạch Lam đã lặng lẽ mang đến cho văn như cánh bướm đậu trên hoa” (Nguyễn Đức Quyền). “Một chút hương Hoàng Lan tinh tế được cất chứa từ những nỗi đời” (Chu Văn Sơn).

Hai đứa trẻ là một trong những truyện ngắn nổi bật tiêu biểu cho phong cách của Thạch Lam. Câu chuyện kể về hai chị em (Liên và An), hai đứa trẻ được mẹ giao cho trông coi một gian hàng tạp hóa nơi phố huyện. Đêm dần về khuya, nhiều bóng người lù mù đi qua như những dấu ánh sáng mờ nhạt: mẹ con chị Tý, bác phở Siêu, cụ Thi điên, gia đình bác Xẩm. Họ cùng với đêm tối phố huyện gieo vào lòng trẻ thơ những nỗi niềm thương xót. Hai chị em dù buồn ngủ “ríu cả mắt” vẫn cố thức để chờ đợi chuyến tàu đêm đi qua. Đoàn tàu như một vệt sao băng lao lên chốc lát rồi tất cả chìm vào bóng tối mênh mang.

Truyện chỉ có vậy nhưng cho đến ngày nay, sức hấp dẫn của nó vẫn nguyên vẹn. Có một cái gì đó vừa quen vừa lạ khiến ta mãi mãi ngạc nhiên và xao xuyến.

Sức hấp dẫn của Hai đứa trẻ chủ yếu ở không khí của câu chuyện. Bước vào thế giới nghệ thuật của Hai đứa trẻ, người đọc bị cuốn hút bởi bầu không khí rất đặc trưng của một vùng quê nghèo trước khi buổi chiều tàn chuyển sang đêm tối và từ tối dần trở thành đêm khuya. Một điều kỳ lạ là sinh khí của câu chuyện lại được tạo ra bởi bức tranh của một phố huyện đang mất dần sinh khí. Cuộc sống ở đó đang dần chạy trốn, tiêu tan gợi lên cảm giác mòn mỏi. Nó tỏa ra từ không gian đến thời gian, từ cảnh vật, đồ vật đến con người... Tất cả như âm thầm tâm sự cùng ta rằng phố huyện này là một vùng đất đời đang lùi vào quên lãng, một miền quê heo hút bị cuộc sống lãng quên. Nhưng kỳ lạ qua tất cả những gì Thạch Lam miêu tả, có một cái gì ấm áp thấm vào lòng ta vì không khí buồn Thạch Lam tạo ra là không khí “buồn mà rất đẹp” (Vũ Ngọc Phan). “Hai đứa trẻ” mang một hương vị đầy âm nhạc [...]. Đọc Hai đứa trẻ, ta thấy một trái tim quê hương mát mẻ và sâu lắng” (Nguyễn Tuân). Thạch Lam đã thổi hồn mình vào bức tranh phố huyện. Đây là thành công đầu tiên, cuối cùng và đặc biệt nhất của truyện ngắn Thạch Lam.

Như nhà nghiên cứu Vũ Ngọc Phan tổng kết: “Mỗi nhân vật của Thạch Lam đều phản ánh tâm hồn của Thạch Lam”. Hai đứa trẻ thực chất là những trạng thái tâm hồn của nhân vật Liên được tắm trong một không khí buồn bã man mác mà nhà văn đã thổi hồn mình vào đó. Những biến thái tinh vi của một tâm trạng buồn vừa mơ hồ, vừa khắc khoải, vừa hiện hữu và vừa mong manh đã trở thành nỗi ám ảnh. Mở đầu chỉ là những xao động được kích thích từ một buổi chiều tàn trước cảnh chợ tàn. Theo màn đêm buông, tâm hồn trẻ thơ chuyển từng chút xao lãng, u uất đến tội nghiệp rồi cuối cùng chuyển sang một chút hân hoan khi đoàn tàu lao qua. Dòng cuối của tác phẩm là giấc ngủ yên bình “tịch mịch và đầy bóng tối” của nhân vật Liên, nhưng lại để lại trong lòng người đọc nhiều cảm xúc đong đầy. Chất thơ của Hai đứa trẻ đã được tạo ra từ những xao xuyến tâm hồn như thế.

Trong tâm trí của Thạch Lam, bức tranh về phố huyện Cẩm Giàng, nơi anh trải qua tuổi thơ, luôn đầy kỷ niệm. Không gian ấy, dường như vẫn hiện hữu trong mỗi dòng văn của ông, là điểm đến thường xuyên trong tác phẩm của Nhất Linh, Hoàng Đạo và đặc biệt là Thạch Lam. Thời gian như một chiếc lọ nhiệt đới, giữ lại trong tâm trí nhạy cảm và giàu cảm xúc của Thạch Lam nhiều dấu ấn không thể phai nhạt. Bằng cách xây dựng nhân vật Liên, Thạch Lam thực sự đã đánh thức kí ức về cậu bé An từng làm việc tại phố huyện, nơi 'bóng tối u uất của cuộc sống nông thôn trong mái nhà lá nát hoặc trong những đêm tối sâu tại huyện'.

Tranh vẽ về phố huyện trong tác phẩm của Thạch Lam đầy màu sắc, âm thanh, đường nét và sự phối hợp hoàn hảo giữa cảnh vật và con người. Tất cả đều phản ánh sự u buồn: một con đường vào làng, ra sông, một phố chợ, một ga xép, một hàng rào tre... Những đường nét đơn giản, giản dị, tự nhiên. Màu sắc chủ đạo của bức tranh phố huyện là màu đen của bóng tối hòa quyện với những vệt sáng nhỏ nhạt. Màu sắc rực rỡ như màu lửa của mặt trời lúc hoàng hôn và màu hồng nhạt của những đám mây chỉ tồn tại trong chớp mắt rồi lại chuyển sang màu đen, phai nhạt đi, nhường chỗ cho bóng tối.

Khi màn đêm buông, âm thanh của ếch kêu từ đồng ruộng truyền đến, và tiếng muỗi bắt đầu vang lên, nhưng có lẽ ấn tượng nhất vẫn là 'tiếng trống thu không' từ cái chòi của huyện nhỏ, từng tiếng vọng ra để chào mời buổi chiều. Thạch Lam đã tạo ra không khí của câu chuyện một cách tự nhiên, và tiếng trống thu từ kí ức thơ ấu đã thức tỉnh mọi ký ức, ấn tượng về một phố huyện xa xưa. Tiếng trống thu không trở thành một phần của buổi chiều tĩnh lặng và u buồn, làm cho phố huyện trở nên bình yên, nhưng đầy nỗi buồn. Điều đó tạo nên sự đẹp đẽ của buổi chiều quê hương trong truyện của Thạch Lam. Ông đã tạo ra những hình ảnh thiên nhiên đầy lãng mạn một cách tinh tế.

Trong bức tranh về phố huyện, đêm tối không chỉ là một phần của không gian mà còn là một phần của nghệ thuật, tạo ra một không khí đặc biệt trong các tác phẩm của nhà văn. Bóng tối được sử dụng nhiều lần để tạo ra bầu không khí u ám và sâu sắc. Đối diện với ánh sáng, bóng tối tạo nên sự tương phản đầy ấn tượng. Ánh sáng tồn tại như một biểu hiện của sự sống và hy vọng trong khi bóng tối đại diện cho sự tăm tối và tuyệt vọng.

Hình ảnh bóng tối không chỉ tạo ra một không khí đặc biệt trong truyện mà còn gây ra sự ám ảnh mạnh mẽ, khiến người đọc cảm thấy lo lắng và lo sợ. Bóng tối trở thành biểu tượng cho sự khó khăn và bế tắc của cuộc sống ở phố huyện. Mặt khác, ánh sáng biểu thị sự hy vọng và sự tồn tại trong bức tranh của nhà văn.

Trong truyện, ánh sáng tự nhiên và nhân tạo được miêu tả đầy chi tiết, từ ánh sáng mặt trời rực rỡ đến ánh sáng lấp lánh của vì sao đêm. Ánh sáng chị Tí, ngọn đèn dầu của chị em Liên, hay ánh sáng từ bếp lửa của bác phở Siêu đều góp phần tạo nên bức tranh sắc nét và sống động về cuộc sống ở phố huyện.

Ánh sáng không chỉ là một phần của cảnh vật mà còn là biểu hiện của sự sống và hy vọng trong cuộc sống hàng ngày. Trong truyện, nhà văn đã sử dụng ánh sáng và bóng tối để tạo ra sự tương phản và gây cảm xúc cho người đọc.

Mô tả về ánh sáng và bóng tối trong truyện giúp độc giả hiểu rõ hơn về không gian và tâm trạng của nhân vật. Ánh sáng được sử dụng để tạo ra sự sống động và hy vọng trong khi bóng tối biểu thị sự tăm tối và sự tuyệt vọng.

Ngọn đèn của chị Tí và bếp lửa của bác Siêu chỉ làm sáng một phần nhỏ đất cát, đêm càng về khuya càng trở nên yếu ớt. Ngược lại, đèn của chị em Liên được vặn nhỏ tối đa chỉ để ánh sáng lọt qua phên nứa. Chiếc thau sắt trắng của gia đình bác xẩm phản ánh ánh sáng từ mọi người xung quanh.

Ánh sáng trong phố huyện chỉ là một điểm sáng nhỏ trong bóng tối, không làm sáng lên mà chỉ làm cho bóng tối trở nên rõ ràng hơn. Cuộc sống ở phố huyện được so sánh với những đốm sáng mong manh giữa cảnh tăm tối.

Mô tả về cảnh chợ tàn trong phố huyện làm lộ rõ tình trạng nghèo đói của nơi đây. Thị trấn nghèo nàn được thể hiện qua việc mô tả chi tiết các loại rác thải ở chợ.

Khi bóng tối xuất hiện, những người lao động ban ngày vừa bước vào bóng tối thì những người lao động ban đêm lại bước ra từ bóng tối. Họ là những cuộc đời tàn, bên cạnh những vật dụng tàn trong một khung cảnh héo úa.

Sự chuyển giao giữa chiều và tối được mô tả qua hình ảnh các đứa trẻ lom khom nhặt nhạnh rác thải ở chợ nghèo, tạo nên bức tranh sống động về cuộc sống hàng ngày ở phố huyện.

Cuộc sống của mẹ con chị Tí là biểu tượng cho sự khó khăn, nghèo đói ở phố huyện. Hàng hóa của họ là điểm nhấn trong sinh hoạt hàng ngày, đặc biệt là khi đêm xuống.

Bác phở Siêu nổi bật hơn trong đám đông vì phở là một món ăn xa xỉ ở địa phương này. Tiếng kêu gánh phở và mùi thơm ngọt ngào tạo nên chút sinh khí nhưng cũng chỉ làm cho sự trống vắng trở nên rõ ràng hơn.

Gia đình bác xẩm sống trên một chiếc thảm rách và một chiếc thau sắt làm việc. Bác xẩm chơi đàn trong yên lặng, trong khi thằng con bò ra đất nhặt rác bẩn.

Bà cụ Thi, một người phụ nữ điên, xuất hiện như một bóng ma trong cuộc sống của mọi người với tiếng cười điên dại và hình ảnh uống rượu đắng đỏ. Cuộc sống của bà là một biểu tượng cho sự u ám và tuyệt vọng.

Gian hàng của chị em Liên dường như yên bình giữa sự tĩnh lặng của phố huyện. Mặc dù được xem là gia đình khá giả, nhưng cũng tràn ngập sự ảm đạm. Hai đứa trẻ trong gian hàng đó là biểu tượng cho sự bất hạnh và sa sút của cuộc sống ở đây.

Bắt đầu là nỗi buồn của Linh trước khi hoàng hôn buông xuống. Linh đã ngồi im lặng để cảm nhận hết sự tĩnh lặng và u tối tràn ngập vào tâm hồn, khiến cho đôi mắt cô trở nên u tối. Linh không hiểu tại sao, nhưng chỉ cảm thấy lòng buồn dày vò.

Linh không chỉ buồn trước cảnh hoàng hôn, mà còn buồn trước những khổ đau của con người và cuộc sống như một hơi thở dài, nhẹ nhàng nhưng sâu thẳm. Nhìn thấy những đứa trẻ nghèo đào bới trong rác, Linh cảm thấy lòng thương nhưng không có khả năng giúp đỡ họ. Một cảm giác thương cảm xen lẫn đắng cay nảy lên trong tâm hồn Linh, giống như cậu bé Sơn trong câu chuyện Gió lạnh đầu mùa đứng nhìn những đứa trẻ nghèo lạnh lẽo.

'Bóng tối cứ lan tỏa dần' trong đôi mắt của Linh và cũng trong cửa sổ tâm hồn đó, những điểm sáng cùng với những con người hiện ra trong tình thương. Tình thương đó được thể hiện qua những lời chào hỏi ân cần với chị Tuyết, qua việc rót rượu cho cụ Thi một cách dịu dàng, dù có chút sợ hãi nhưng vẫn 'đứng im nhìn cụ đi vào bóng tối'. Tình thương ấy không chỉ hiện diện ở ngôi nhà của chị Tuyết, cái thau sắt của gia đình bác xẩm, hay điểm sáng nhỏ của gánh phở của bác Siêu, mà nó như một ánh sáng phủ lên cảnh đời phố huyện, thậm chí cả những hòn đá nhỏ 'một bên sáng, một bên tối' khi đêm buông xuống, trăng lên cao. Tâm trạng u tối, xao xuyến của Linh trở nên đau đớn hơn.

Cũng có những lúc, Linh ngồi im nhìn 'vũ trụ bao la, vô tận'. Những bí mật và xa lạ của nó khiến tâm trí Linh mệt mỏi, và cô lại nhìn xuống đất, nhìn vào ánh sáng ấm áp xung quanh chiếc đèn đặt trên bàn của chị Tuyết. Như vậy, giống như Thạch Lam, tâm hồn của Linh dù lãng mạn đến đâu cũng không thể thoát khỏi hiện thực, không thể quên đi mà luôn gắn bó với cuộc sống và con người.

Sự nhạy cảm của Linh đối với cuộc sống còn thể hiện qua việc nhớ lại kí ức tuổi thơ khi nhìn thấy gánh phở của bác Siêu, như một điểm sáng trong quá khứ của cô khi còn sống ở Hà Nội. Mặc dù những kí ức đó không rõ ràng, chỉ là 'một vùng sáng rực lên' nhưng chính nó đã tạo nên tâm trạng hoang mang chờ đợi cuối truyện của Linh. Mỗi đêm, Linh đều chờ đợi, và mỗi đêm cũng như lần đầu tiên, nhưng sau đó lại chìm vào cuộc sống u tối. Sự chờ đợi của Linh giống như một niềm hy vọng mỏng manh, đầy những lo âu không rõ ràng. Nếu ai đó để ý, họ sẽ nhận ra tiếng thở dài nhẹ nhàng của Linh qua câu hỏi của An: 'Tàu hôm nay ít người lắm nhỉ?' Linh không trả lời, chỉ thấy chuyến tàu đêm hôm nay trống vắng hơn và có vẻ mờ nhạt hơn. Niềm vui chưa hoàn chỉnh, một chút lo sợ mơ hồ lại hiện lên. Và từ đêm mai... đêm mai nữa... có lẽ không còn chuyến tàu đêm ấy nữa. Cuộc sống sẽ ra sao khi không còn niềm tin và hy vọng?

Kết thúc của tác phẩm là âm thanh vang dội dần dần 'mất dần trong bóng tối, im lặng đến mức tai nghe cũng không thể nghe thấy nữa', chỉ còn lại là đêm tối, tiếng trống và tiếng chó sủa. Chị Tí đang sắp xếp đồ đạc, bác Siêu ra vào làng, 'vợ chồng bác Xẩm ngủ gục trên chiếc chiếu từ lúc nào không biết'. Và Liên, Liên 'gối đầu lên tay và nhắm mắt lại', 'Liên cảm thấy mình đang sống giữa một thế giới xa xôi', 'rơi vào giấc ngủ yên bình, yên bình như đêm tối trên phố, yên lặng và u tối'. Đúng là 'một đêm hè êm đềm' che giấu đi những tiếng thở dài đầy nặng trĩu của biết bao cuộc sống. Giấc ngủ của Liên là giấc ngủ yên bình, nhưng thực ra lại đầy xao lãng, buồn buồn, đầy thương tâm, khiến cho người đọc không thể ngủ sâu, với những dòng cuối cùng của tác phẩm, họ phải lật lại từng trang sách với bao nỗi buồn, nỗi lo sợ, và suy tư mãi mãi.

Tác giả đã sử dụng tâm trạng của nhân vật để tạo ra một nỗi ám ảnh, khiến người đọc phải đọc lại nhiều lần, như muốn nhấn mạnh vào sự ngây thơ của chị em Liên: 'Không hiểu sao', Liên 'tưởng rằng', Liên 'mơ màng', Liên 'không biết', Liên 'cảm thấy' mình sống giữa bao nhiêu sự xa xôi... Có lẽ Liên không hiểu, không biết chắc chắn, nhưng chính từ 'không' ấy đã làm cho người đọc sa vào sự không chắc chắn. Người đọc bị cuốn theo tâm trạng của nhân vật, sống cùng với họ, chịu đựng nỗi buồn mơ hồ của họ không biết từ khi nào. Đó chính là sức mạnh của truyện ngắn Thạch Lam.

Liên vừa giống như những người dân ở phố huyện, nhưng cũng khác họ. Giống vì cô cũng là một phần trong bức tranh u tối đầy bóng đêm: cô cũng dọn dẹp, cũng nói vài lời đứt quãng, cũng có một chiếc đèn lúc tắt lúc sáng, với một gian hàng nhỏ bao gồm: thuốc lá, xà phòng, diêm... Và cùng với những người dân ở đây, những người sống trong bóng tối ảm đạm mơ hồ 'mong chờ một cái gì đó sáng sủa'...

Tuy nhiên, Liên lại khác biệt với những cư dân phố huyện. Cô tách biệt thành một cái tôi riêng, không chịu tan biến vào cái tổng thể có nguy cơ mất mát vì sự nhàm chán, nhạt nhẽo. Liên không phải là cô gái quê nhưng cũng không phải là cô gái thành thị. Trong Liên có sự giản dị, mộc mạc cùng với sự phức tạp, khó hiểu và đầy lãng mạn. Cô không chỉ nhìn xuống đất để ngắm những đám đèn sáng, cô còn nhìn lên bầu trời để tìm kiếm ngôi sao lấp lánh. Cô không chỉ quen với con đường tối từ làng ra sông, cô còn mơ tưởng về một thế giới đầy ánh sáng dù ước mơ ấy mong manh và có lúc biến mất. Liên là một đứa trẻ, dù lớn hơn An nhưng vẫn giữ được sự ngây thơ của một đứa trẻ. Nhưng trong Liên cũng có sự trưởng thành, thậm chí là sự già dặn của một người lớn. Sự kết hợp giữa hai mảng sáng — tối đó đã tạo ra những giai điệu buồn trong một tâm hồn buồn, làm cho người đọc bị chiếm đoạt, bị ám ảnh và luôn chứa đựng một tâm trạng thương tâm.

Một điểm khác biệt khác của Liên so với những cư dân phố huyện là niềm khao khát về ánh sáng. Mặc dù cuộc sống tẻ nhạt ở phố huyện khiến cho Liên không thể ngăn được tiếng thở dài, nhưng cô vẫn không từ bỏ ước mơ, những khao khát về một sự thay đổi, một thế giới sáng sủa. Tác giả đã lắng nghe, đã hiểu và đã trân trọng những hi vọng nhỏ bé ấy của con người. Đó chính là giá trị nhân đạo nhẹ nhàng nhưng sâu sắc của tác phẩm.

Nỗi xót thương của Liên, tâm trạng của Liên, cảm xúc của Liên thực ra cũng là nỗi xót thương, tâm trạng, cảm xúc của Thạch Lam. Thạch Lam đã đóng vai vào nhân vật và qua lối viết cảm động, ông đã đưa người đọc vào thế giới tâm trạng của nhân vật, khiến người đọc sẽ hiểu và đồng cảm với điều tác giả muốn truyền đạt.

Điều mà tác giả muốn nhấn mạnh trong truyện Hai đứa trẻ, mặc dù đơn giản và nhẹ nhàng, nhưng luôn mang ý nghĩa sâu sắc đối với con người ở mọi thời đại. Hãy biết lắng nghe và nhìn nhận cuộc sống xung quanh, và tôn trọng những điều tốt đẹp nhất. Điều này có vẻ dễ dàng nhưng chỉ cần một chút lơ là là ta có thể bỏ lỡ. Thạch Lam đã kết nối con người lại gần nhau hơn thông qua những điều đơn giản nhất.

...............

Tải về để đọc thêm về bài phân tích nhân vật Liên