Buzz
Bộ đề đọc hiểu Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành đề xuất 4 bài đọc hiểu giúp bạn có thêm ý tưởng, làm quen với các loại câu hỏi đọc hiểu để nắm vững kiến thức hơn.
Rừng xà nu là một trong những tác phẩm quan trọng trong chương trình Ngữ văn 12 và ôn thi THPT Quốc gia. Với 4 bài đọc hiểu Rừng xà nu chất lượng dưới đây, bạn sẽ có nguồn tư liệu tham khảo hữu ích để ôn luyện kiến thức. Ngoài ra, để cải thiện kỹ năng học môn Ngữ văn tốt hơn, hãy tham khảo thêm: bài đọc hiểu về Việt Bắc, Bộ 110 đề thi đọc hiểu luyện thi THPT Quốc gia môn Ngữ văn.
Bài đọc hiểu Rừng xà nu - Đề 1
Một ngón tay Tnú bốc cháy. Hai ngón, ba ngón. Không gì bằng sự cháy bỏng của nhựa xà nu. Lửa lan rất nhanh. Mười ngón tay đã thành mười ngọn đuốc.
Tnú nhắm mắt lại, sau đó mở mắt, nhìn chằm chằm.
Trời ơi! Cha mẹ ơi! Anh không còn cảm nhận được lửa cháy ở mười ngón tay nữa. Anh cảm thấy lửa cháy trong lòng ngực, đốt ở bụng. Máu anh chát ở đầu lưỡi. Răng anh đã cắn nát môi rồi. Anh không kêu rên. Anh Quyết nói: “Người Cộng sản không cần phải kêu van...” Tnú không cần, không cần phải kêu van. Nhưng trời ơi! Đau! Không, Tnú sẽ không kêu! Không!
(Trích từ Rừng xà nu - Nguyễn Trung Thành)
Đọc đoạn văn trên và trả lời các câu hỏi sau:
Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt của đoạn văn trên?
Câu 2. Ý chính của đoạn văn là gì ?
Câu 3. Phân tích phương thức tu từ và cú pháp trong câu: Một ngón tay Tnú bốc cháy. Hai ngón, ba ngón. Không có gì đượm bằng nhựa xà nu. Lửa bắt rất nhanh. Mười ngón tay đã thành mười ngọn đuốc. Đánh giá hiệu quả nghệ thuật của phương pháp tu từ đó.
Câu 4. Câu: họ cầm súng, tôi phải cầm giáo!... có ý nghĩa gì?
Câu 5. Viết một đoạn văn ngắn thể hiện suy nghĩ của bạn về trách nhiệm bảo vệ quê hương ở thời đại hiện nay.
GỢI Ý ĐÁP ÁN
Câu 1: Phương thức diễn đạt của đoạn văn trên là: phong cách ngôn ngữ sinh động, vì đây là cách cụ Mết kể chuyện về đêm Tnú trở về làng Xô Man sau ba năm phục vụ quân đội.
Câu 2: Nội dung chính của đoạn văn là:
- Cụ Mết giải thích lý do Tnú không thể cứu vợ con.
- Tnú cũng bị bắt và bị tra tấn bởi kẻ thù.
- Cụ Mết dẫn dắt các thanh niên trong làng lên núi Ngọc Linh để lấy vũ khí để chống lại kẻ thù.
- Lời khuyên của cụ Mết : phải sẵn sàng chiến đấu bằng vũ khí.
Câu 3: Phương thức tu từ và cú pháp trong câu: Một ngón tay Tnú bốc cháy. Hai ngón, ba ngón. Không có gì đượm bằng nhựa xà nu. Lửa bắt rất nhanh. Mười ngón tay đã thành mười ngọn đuốc là: liệt kê, tiến triển.
- Hiệu quả nghệ thuật của phương thức tu từ đó là: lên án tội ác của kẻ thù. Tôn vinh lòng trung thành với cách mạng, sự dũng cảm của nhân vật Tnú. Đây cũng là biểu tượng của sự hùng mạnh, đầy sức mạnh của sử thi và cảm hứng lãng mạn.
Câu 4: Câu: chúng nó đã cầm súng, tôi phải cầm giáo!... Ý nghĩa: cần sử dụng bạo lực cách mạng để đối phó với bạo lực phản cách mạng. Dân miền Nam không có cách nào khác ngoài việc nắm vũ khí để đánh giặc, mang lại độc lập, tự do và hạnh phúc.
Câu 5: Gợi ý viết bài: học sinh có thể dựa vào những ý chính dưới đây để viết bài
- Ý thức của bản thân về tình hình đất nước hiện nay: cơ hội và thách thức
- Bảo vệ Tổ quốc là điều gì ?
- Thế hệ trẻ cần làm gì để đóng góp vào việc bảo vệ Tổ quốc?
- Kết nối với bản thân.
Đọc hiểu Rừng xà nu - Đề 2
Trong rừng hiếm có loại cây phát triển mạnh mẽ như vậy. Ngay cạnh một cây xà nu mới đổ, đã có bốn năm cây con mọc lên, những cành xanh tươi, hình dáng nhọn như mũi tên bay thẳng lên trời. Ít cây nào còn khao khát ánh sáng mặt trời như vậy. Chúng phát triển nhanh chóng để thu thập ánh nắng, ánh sáng trong rừng chiếu từ trên cao xuống, mỗi tia sáng lấp lánh, rơi xuống những luống lớn, vàng óng từ nhựa cây bay ra. Có những cây con mới lớn tới ngực người nhưng lại bị chặt đứt thành đôi. Trên những cây đó, nhựa cây còn chảy, dầu cây vẫn lỏng, vết thương chưa lành, luôn có một cảm giác trống trải, nếu không chữa trị kịp thời, sau vài tháng cây sẽ chết. Tuy nhiên, cũng có những cây cao hơn cả người, cành lá rậm rạp như những con chim đã lớn. Đạn đại bác không thể tiêu diệt chúng, những vết thương của chúng mau lành như trên một thân thể khỏe mạnh. Chúng phát triển mạnh mẽ, thay thế những cây đã bị hạ gục... Như vậy, trong hai ba năm qua, rừng xà nu đã mở rộng vòng tay lớn, bảo vệ cho làng...
(Trích từ Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành)
Câu 1. Phương thức diễn đạt của đoạn văn trên chính là gì?
Câu 2. Nội dung chính của đoạn văn là gì ?
Câu 3. Trong đoạn văn trên, Nguyễn Trung Thành sử dụng các phương tiện như so sánh, nhân hoá, đối lập. Xác định những biểu hiện của các phương tiện này và giải thích tác dụng nghệ thuật của chúng là gì ?
Câu 4. Xác định loại từ của các từ được gạch chân : mọc, lao, phóng, ham, tiếp, vượt, ưỡn trong văn bản ? Tác dụng nghệ thuật của việc sử dụng các từ đó là gì ?
Câu 5. Từ văn bản trên, viết một đoạn văn ngắn diễn đạt suy nghĩ cá nhân về những cánh rừng bị tàn phá ngày nay.
GỢI Ý ĐÁP ÁN
Câu 1: Đoạn văn trên được viết theo phong cách tự sự là chính
Câu 2: Nội dung chính của đoạn văn là về đặc điểm của cây xà nu. Đó là loại cây ham ánh sáng mặt trời, phát triển mạnh mẽ và nhanh chóng. Khi bị đạn đại bác tấn công, cây xà nu bị chặt đứt, một số cây chết đi. Tuy nhiên, một số cây vẫn sống sót và phục hồi nhanh chóng, vượt lên trên để chấp nhận ánh sáng mặt trời. Cây xà nu trở thành bảo vệ cho làng Xô Man.
Câu 3: Trong đoạn văn trên, Nguyễn Trung Thành áp dụng các phương pháp tu từ như so sánh, nhân hoá, đối lập.
a/ Biểu hiện các phép tu từ đó là :
- So sánh : Trong rừng hiếm loại cây sinh sôi nảy nở mạnh mẽ như vậy ; Nhưng cũng có những cây vượt lên cao hơn đầu người, cành lá rậm rạp như những con chim đã trưởng thành. Đạn đại bác không thể diệt chúng, những vết thương của chúng chữa lành nhanh chóng như trên một thân thể cường tráng.
- Nhân hoá: những vết thương của chúng mau lành ; Chúng phát triển nhanh chóng; rừng xà nu mở rộng vòng tay lớn của mình, bảo vệ cho làng...
- Đối lập: Ngay cạnh một cây xà nu mới đổ, đã có bốn năm cây con mọc lên; Trên những cây đó, nhựa cây vẫn lỏng, dầu cây vẫn chảy, vết thương không lành, không ngừng loét, vài tháng sau cây sẽ chết. Nhưng cũng có những cây vượt lên cao hơn cả người, cành lá rậm rạp
b/ Tác dụng của hình thức nghệ thuật này là :
- Biện pháp so sánh nhằm tôn vinh sức mạnh đặc biệt của cây xà nu.
- Biện pháp nhân hoá giúp cây xà nu không chỉ được xem là một sinh vật với tính linh hoạt, khả năng chịu đựng mà còn là một hiện thân của sự sống, với sức mạnh kiên cường, bất khuất, và ý chí mạnh mẽ, là biểu tượng của sức sống bất diệt và tinh thần phi thường.
- Biện pháp đối lập giữa hình ảnh cây xà nu gã gục và cây xà nu mạnh mẽ mọc lên, giữa cái chết và sự sống, nhấn mạnh rằng sự sống có thể nảy sinh từ cái chết, và sức mạnh của cây xà nu vượt lên trên cái chết là biểu tượng cho lòng dũng cảm và kiên định của nhân dân Tây Nguyên trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.
Câu 4: Loại từ của các từ được gạch chân : mọc, lao, phóng, ham, tiếp, vượt, ưỡn trong văn bản là động từ, đó là hàng loạt động từ mạnh mẽ. Hiệu quả nghệ thuật của việc sử dụng các động từ này là thể hiện sự tích cực và mong muốn sống mạnh mẽ của cây xà nu, đồng thời ca ngợi sức sống và ý chí phi thường.
Câu 5: Gợi ý làm bài: Hãy trình bày quan điểm cá nhân của bạn và lập luận để bảo vệ ý kiến của mình. Dựa vào các gợi ý sau để viết bài:
- Miêu tả vẻ đẹp của rừng xà nu trong thời kỳ chiến tranh đầy khốc liệt.
- Tuy nhiên, hiện nay, bên cạnh những khu rừng rậm phong phú, còn tồn tại không ít cánh rừng bị phá hủy, biến thành những vùng đất hoang vắng.
- Hậu quả của việc phá hủy các cánh rừng?
- Nguyên nhân (cả chủ quan và khách quan).
- Đề xuất giải pháp khắc phục vấn đề.
- Bài học rút ra cho bản thân là gì?
Đọc hiểu Rừng xà nu - Đề 3
Đọc đoạn văn và trả lời câu hỏi dưới đây:
“Tnú không thể cứu sống được vợ, cũng không cứu sống được con. Đêm đó, Mai đã ra đi. Con cái cũng đã ra đi trước đó. Người lính lớn mập đó đâm một que sắt vào bên trong bụng, khi mẹ nó đang ngã xuống, không kịp bảo vệ. Tnú ơi, nhớ không, mày cũng không thể cứu sống được người vợ của mình. Mày đã bị chúng nó bắt, chỉ còn lại hai bàn tay trắng. Chúng nó trói mày lại với dây rừng. Còn tao, tao đứng đằng sau gốc cây đó, chỉ nhìn thấy chúng nó trói mày. Tao cũng chỉ có hai bàn tay trắng. Tao không ra đây, tao quay lưng đi vào rừng, để tìm bọn trai trẻ. Chúng nó cũng đã đi vào rừng, tìm kiếm giáo mác. Nghe rõ chưa, các con, đã hiểu chưa? Hãy nhớ, ghi chép lại. Sau này, khi tao đã ra đi, còn mày còn sống, phải kể lại cho con cháu nghe: Chúng nó đã cầm súng, tao chỉ có thể cầm giáo!…”.
Câu 1: Tác phẩm nào mà đoạn văn này được trích từ? Ai là tác giả?
Câu 2: Phong cách ngôn ngữ của đoạn văn được xác định là gì?
Câu 3: Ý nghĩa của câu “Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo!” là gì?
Câu 4: Xác định phương thức biểu đạt của đoạn trích
GỢI Ý ĐÁP ÁN
Câu 1: Trích từ tác phẩm “Rừng xà nu” của Nguyễn Trung Thành.
Câu 2: Phong cách ngôn ngữ của đoạn văn là phong cách ngôn ngữ sinh hoạt (khẩu ngữ).
Câu 3: Câu “Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo!” là của cụ Mết, làng già, tựa từ cuộc sống đầy bi tráng của Tnú và cuộc đấu tranh của dân tộc Xô Man, Tây Nguyên: đối mặt với sự đàn áp, chúng ta cần sẵn sàng sử dụng vũ khí để tự bảo vệ.
Câu 4: Phương thức biểu đạt của đoạn trích là: tự sự, biểu cảm.
Đề Đọc hiểu Rừng xà nu - Đề 4
Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi:
Tnú không thể cứu được vợ con. Đêm đó Mai qua đời. Đứa con đã mất rồi. Thằng lính lớn béo đánh một cây sắt vào bụng nó, khi mẹ nó ngã, không thể bảo vệ được nó. Nhớ chăng, Tnú, mày cũng không thể cứu sống được vợ mày. Mày bị chúng nó bắt, chỉ có hai bàn tay trắng, bị chúng nó trói lại. Còn tau thì lúc đó đứng sau gốc cây. Tau thấy chúng nó trói mày bằng dây rừng. Tau không ra giúp mày. Tau cũng chỉ có hai bàn tay không. Tau không ra, tau quay vào rừng, tìm bọn trẻ trâu. Bọn trẻ trâu cũng đã vào rừng, chúng nó tìm giáo mác. Nghe rõ chưa, các con, nhớ kỹ. Nhớ lấy, ghi chắc. Sau này khi tau mất rồi, mày sống sót, phải nói lại cho con cháu: Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo!...
Câu 1 (0,5 điểm): Xác định phong cách ngôn ngữ của đoạn văn trên.
Câu 2 (0,75 điểm): Nội dung chính của đoạn văn là gì?
Câu 3 (0,75 điểm): Trong đoạn văn trên, các từ như 'Nhớ không', 'Nhớ lấy, ghi lấy' có tác dụng diễn đạt như thế nào?
Câu 4 (1,0 điểm): Câu chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo!... mang ý nghĩa là phải sẵn sàng đối đầu và tự vệ bằng mọi cách trước thách thức và sự uy hiếp từ kẻ thù.
GỢI Ý ĐÁP ÁN
Câu 1 (0,5 điểm):
Đoạn văn trên được viết theo phong cách ngôn ngữ sinh hoạt vì đây là cách kể chuyện của nhân vật cụ Mết trong đêm Tnú về thăm làng Xô Man sau ba năm ra trận. 0,5 điểm
Câu 2 (0,75 điểm):
Nội dung chính của đoạn văn là: Cụ Mết tường thuật và giải thích tại sao Tnú không thể cứu được vợ con. Bản thân Tnú cũng bị quân địch bắt và dẫn cả làng vào núi Ngọc Linh để lấy vũ khí để chống lại kẻ thù. Lời khuyên cuối cùng của cụ Mết: hãy sẵn sàng sử dụng vũ khí để đấu tranh.
Câu 3 (0,75 điểm):
Việc sử dụng các từ được gạch dưới trong đoạn văn giúp nhấn mạnh cho con cháu phải nhớ rõ mối thù giặc xâm lược và phản bội dân tộc; cũng như học được bài học của cuộc chiến trong cuộc cách mạng. Đó cũng là lời nhắc nhở về lịch sử trở thành một nguyên tắc. 0,5 điểm
Câu 4 (1,0 điểm):
Câu nói: chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo!... có ý nghĩa: Khi kẻ thù đã có ý đồ và hành động xấu xa xâm phạm chủ quyền của nước ta, chúng ta cần sử dụng bạo lực cách mạng để đối phó với bạo lực phản cách mạng. Nhân dân miền Nam không có lựa chọn nào khác ngoài việc sử dụng vũ khí để đấu tranh chống lại quân giặc nhằm mang lại độc lập, tự do và hạnh phúc.
