Bối cảnh sáng tác các tác phẩm văn học lớp 12

Bối cảnh sáng tác các tác phẩm văn học lớp 12

1. Bối cảnh sáng tác của Tuyên ngôn độc lập

* Bối cảnh lịch sử:

- Thực dân âm mưu xâm lược nước ta một lần nữa sau khi Nhật đầu hàng và Đông Dương trở thành thuộc địa của Pháp.

- Ngay sau thành công của Cách mạng tháng Tám (ngày 19/8/1945), chỉ sau 7 ngày, tức ngày 26/8/1945, Hồ Chí Minh trở về Hà Nội từ chiến khu Việt Bắc. Tại căn nhà số 48, đường Hàng Ngang, ông đã soạn thảo Tuyên ngôn độc lập để đọc tại quảng trường Ba Đình, Hà Nội vào ngày 2/9/1945.

* Mục tiêu của việc viết Tuyên ngôn độc lập

- Tuyên bố trước toàn bộ nhân dân Việt Nam và cộng đồng quốc tế về sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa; khẳng định chấm dứt chế độ thực dân trên lãnh thổ Việt Nam
- Xác nhận mạnh mẽ quyền tự do, độc lập của dân tộc Việt Nam

2. Bối cảnh sáng tác của Tây Tiến

- Binh đoàn Tây Tiến được thành lập vào năm 1947 với nhiệm vụ chính là hỗ trợ bộ đội Lào tiêu diệt lực lượng đối phương -> Quang Dũng từng làm Đại đội trưởng.
- Cuối năm 1948, Quang Dũng được chuyển sang đơn vị mới tại Phù Lưu Chanh. Trong bầu không khí chia ly, lưu luyến, Quang Dũng đã sáng tác bài thơ về Tây Tiến.

3. Bối cảnh sáng tác của bài thơ Việt Bắc

Dấu mốc quan trọng là ngày 21/ tháng 7/ năm 1954, Hiệp định Giơ-ne-vơ (hiệp định đình chiến) chính thức được kí kết sau 75 ngày đàm phán tại thành phố Geneve (Thụy Sĩ). Nội dung của Hiệp định tuyên bố chấm dứt chế độ thực dân ở Đông Dương, khôi phục hòa bình trên toàn lãnh thổ Đông Dương. Vào tháng 10 cùng năm, Bác Hồ cùng lãnh đạo Đảng và Chính phủ rời chiến khu Việt Bắc để về thủ đô Hà Nội.
=> Bài thơ Việt Bắc được Tố Hữu viết dựa trên sự kiện trọng đại đó.

- Nội dung chính: Tóm tắt/ tái hiện lại giai đoạn lịch sử gian khó nhưng cũng tràn đầy hào hùng của dân tộc; ca ngợi tình thân thiết, sự gắn bó chặt chẽ giữa cán bộ cách mạng và nhân dân Việt Bắc; ca ngợi công lao của Hồ Chủ Tịch, của Đảng Cộng sản đã dẫn dắt dân tộc ta đến chiến thắng rực rỡ; niềm tin, hy vọng vào một tương lai rạng ngời của đất nước khi có Bác, có Đảng lãnh đạo.

4. Bối cảnh sáng tác của Sóng

- Bối cảnh sáng tác: Xuân Quỳnh viết bài thơ “Sóng” vào năm 1967, khi cô thực tế tại vùng biển Diêm Điền – Thái Bình. 'Sóng' là bức tranh về những cảm xúc phức tạp trong tâm trí phụ nữ khi yêu, là biểu tượng cho nét thơ dịu dàng, nữ tính của Xuân Quỳnh.

- Nội dung chính của tác phẩm: Bài thơ “Sóng” miêu tả tình yêu sâu sắc, mãnh liệt và vĩnh cửu, cùng những khát khao vượt qua thử thách của thời gian để biến tình yêu trở nên bất diệt.

5. Bối cảnh sáng tác của Đàn ghi ta của Lorca

* Bối cảnh sáng tác của Đàn Ghita của Lorca:

- Trước đó, Thanh Thảo đã có dịp đọc những bài thơ của Lorca, thậm chí sao chép các bản dịch vào sổ tay và mang ra trận địa nhưng chưa thấu hiểu sâu về nhà thơ này.
- Đến năm 1979, sau khi nghe về cuộc đời và cái chết của nhà cách mạng, người nghệ sĩ đích thực của Lorca, vì kính trọng nhà thơ tài năng người Tây Ban Nha này, Thanh Thảo đã sáng tác bài thơ Đàn ghita của Lorca.

* Nội dung chính của tác phẩm: Thông qua bài thơ, Thanh Thảo đã tôn vinh hình tượng của Lorca với ý chí cải cách, sáng tạo nghệ thuật; một người nghệ sĩ dành cả cuộc đời để chiến đấu cho tự do, công bằng, và công lý. Tác giả cũng thể hiện sự đau xót, sự đồng cảm và sự ngưỡng mộ đối với tài năng và nhân cách của người nghệ sĩ thực thụ.

6. Bối cảnh sáng tác của Người lái đò sông Đà

- Bối cảnh sáng tác Người lái đò sông Đà:

Trong thời kỳ từ 1958 đến 1960, đất nước chia cắt thành hai miền Nam - Bắc, miền Nam dũng cảm chiến đấu chống lại Mĩ ngụy, trong khi đó, miền Bắc dần dần thực hiện xây dựng chủ nghĩa xã hội. Tại miền Bắc, Đảng và Nhà nước khuyến khích nhân dân miền xuôi đến vùng Tây Bắc thực hiện xây dựng khu vực kinh tế mới.

Theo đúng chính sách của Nhà nước, giới văn nghệ sĩ náo nức đến Tây Bắc để khám phá cuộc sống mới và tìm kiếm nguồn cảm hứng sáng tạo. Nguyễn Tuân, một người thích khám phá, thích di chuyển, đã đến nhiều vùng đất, sống chung với bộ đội và người dân tộc để tìm hiểu về thiên nhiên và con người ở đây. Tác phẩm 'Người lái đò sông Đà' là kết quả của chuyến đi thực tế của anh tới Tây Bắc.

- Nội dung chính: Nguyễn Tuân đã khám phá một cách độc đáo và tinh tế về vẻ đẹp của thiên nhiên Tây Bắc, đặc biệt là dòng sông Đà. Ông cũng ca ngợi sự cần cù, chăm chỉ lao động, tài năng và phẩm chất nghệ sĩ ẩn chứa trong những người lao động ở đây.

7. Bối cảnh sáng tác của Ai đã đặt tên cho dòng sông?

- Bối cảnh sáng tạo: Tác phẩm được thảo vào năm 1981 và xuất bản trong tuyển tập bút ký 'Ai đã đặt tên cho dòng sông?' (năm 1986). Tập bút ký này của Hoàng Phủ Ngọc Tường được viết sau thời kỳ hòa bình, nơi con sông hòa quyện với một câu chuyện, làm bùng lên tinh thần anh hùng trong tất cả các tác phẩm văn học và nghệ thuật.

- Chủ đề của tác phẩm: Tình yêu quê hương, đất nước kết hợp với tình yêu thiên nhiên và niềm tự hào về những giá trị truyền thống văn hóa tươi đẹp của dân tộc.

- Nội dung chính: Khám phá vẻ đẹp của dòng sông Hương Giang qua nhiều khía cạnh: địa lý, lịch sử, văn hóa, thơ ca,...; từ đó thể hiện tình yêu quê hương, niềm tự hào về vẻ đẹp của dòng sông quê hương cũng như phát hiện sự tài năng, vốn kiến thức đa dạng và phong phú của nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường.

8. Bối cảnh sáng tạo của tác phẩm 'Đất nước' của Nguyễn Khoa Điềm

 - Bối cảnh sáng tạo của tác phẩm Đất nước: Đoạn trích này nằm ở đầu chương V trong tác phẩm Mặt đường khát vọng. Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm viết tác phẩm này vào năm 1971 tại chiến khu Trị Thiên trong những năm chiến tranh chống Mĩ khốc liệt. Ông đã trực tiếp tham gia vào cuộc chiến trên chiến trường. 'Mặt đường khát vọng' mang ý nghĩa thức tỉnh cho tuổi trẻ, tăng cường tình yêu quê hương, ý thức về trách nhiệm của bản thân trong cuộc chiến của dân tộc, tham gia vào cuộc đấu tranh giải phóng nhân dân.

- Tóm tắt nội dung đoạn trích: Tác phẩm khám phá đất nước từ nhiều khía cạnh khác nhau của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm, đặc biệt là nhấn mạnh vào tư tưởng về đất nước của nhân dân, đất nước của ca dao thần thoại.

9. Bối cảnh sáng tạo của tác phẩm Tiếng hát con tàu

- Hoàn cảnh xuất hiện tác phẩm:
+ Bối cảnh đất nước: Mới chỉ vết thương của cuộc chiến mới được liên kết, miền Bắc đang hồi sinh với chủ nghĩa xã hội. Đây là thời kỳ đất nước đang phục hồi mạnh mẽ, cuộc sống mới đang bắt đầu, niềm vui của nhân dân đang lan tỏa.
+ Nguồn cảm hứng: Từ chính sách chính trị của Đảng về di dân xây dựng khu vực kinh tế mới ở Tây Bắc (1955 - 1960) đã thúc đẩy tinh thần sáng tạo trong tác giả, khiến anh ta muốn tham gia vào cuộc sống của nhân dân, để tìm kiếm nguồn cảm hứng thi ca đã mờ nhạt, bị xóa sổ trong những năm chiến tranh.

- Tóm tắt nội dung chính của bài thơ: 'Tiếng hát con tàu' là khát vọng của một tâm hồn thơ muốn khám phá cuộc sống của nhân dân, muốn từ bỏ cái Tôi cá nhân để đắm chìm trong cuộc sống hàng ngày.
 

10. Bối cảnh sáng tạo của truyện Vợ chồng A Phủ

- Bối cảnh ra đời tác phẩm: “Vợ chồng A Phủ” là một trong ba truyện ngắn trong tập “Truyện Tây Bắc”, được viết năm 1952, khi Tô Hoài tham gia vào quân đội trong cuộc chiến giải phóng Tây Bắc. Trong chuyến đi kéo dài tám tháng đó, Tô Hoài đã trải nghiệm, tiếp xúc và hiểu rõ hơn về cuộc sống của nhân dân các dân tộc thiểu số ở vùng núi cao.

- Tóm tắt nội dung chính của tác phẩm: Truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ” chỉ trích sự tàn ác của tầng lớp thống trị và đồng thời ca ngợi ý chí sống mạnh mẽ, khao khát tự do của những người lao động ở vùng núi cao Tây Bắc.
 

11. Bối cảnh sáng tạo của truyện Vợ nhặt

- Bối cảnh sáng tạo: Truyện ngắn “Vợ nhặt” của Kim Lân có nguồn gốc từ tiểu thuyết “Xóm ngụ cư” (1946) được tác giả viết ngay sau Cách mạng tháng Tám, nhưng bị mất bản thảo. Năm 1954, tác giả viết lại thành truyện “Vợ nhặt” dựa trên nội dung cũ, được xuất bản trong tập “Con chó xấu xí” (1962).

- Tóm tắt nội dung chính của tác phẩm: Truyện ngắn “Vợ nhặt” của Kim Lân phản ánh cuộc đói năm 1945 của dân ta do thực dân Pháp, phát xít Nhật gây ra và đồng thời ca ngợi vẻ đẹp của tinh thần, lòng trung thành gia đình và hy vọng vào tương lai tươi sáng của người lao động. 
 

12. Bối cảnh sáng tạo của truyện Rừng xà nu

Vào năm 1965, Mỹ xâm lược miền Nam Việt Nam với chiến dịch quét sạch và tiêu diệt Việt Cộng. Tháng 3/1965, chúng đổ quân xuống bãi biển Chu Lai để khởi đầu cuộc chiến tranh quy mô. Trong thời điểm căng thẳng đó, nhà văn Nguyên Ngọc đã viết truyện ngắn Rừng xà nu như một sự động viên, cổ vũ tinh thần nhân dân đấu tranh chống lại thế lực thù địch, bảo vệ sự độc lập, tự do cho dân tộc. Đồng thời, tác phẩm cũng là biểu tượng cho lòng dũng cảm, sự kiên cường của nhân dân Tây Nguyên cũng như của toàn dân Việt Nam trong hoàn cảnh khó khăn đó.

13. Bối cảnh sáng tác của truyện Những đứa con trong gia đình

- Hoàn cảnh sáng tác: Truyện ngắn “Những đứa con trong gia đình” được Nguyễn Thi sáng tác vào tháng 2 năm 1966, trong giai đoạn kháng chiến chống Mỹ đang diễn ra quyết liệt, khi ông đang công tác tại tạp chí Văn nghệ Quân giải phóng.

- Tóm tắt nội dung chính của tác phẩm: Truyện này thể hiện mối quan hệ đậm sâu giữa tình thương gia đình và tình yêu quê hương, giữa truyền thống gia đình và truyền thống dân tộc. Sự gắn kết mạnh mẽ ấy đã tạo ra sức mạnh tinh thần lớn lao cho con người, cho dân tộc Việt Nam trong cuộc chiến chống lại Mỹ.

14. Bối cảnh sáng tác của truyện Chiếc thuyền ngoài xa

- Bối cảnh sáng tác:

+ Truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” được viết vào tháng 8/1983, khi chiến tranh chống đế quốc Mỹ kết thúc với chiến thắng, cả dân tộc bước vào giai đoạn đổi mới.
+ Đây là giai đoạn thứ hai trong sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Minh Châu - từ sử thi lãng mạn đến những tác phẩm phản ánh về đạo đức và triết lý nhân sinh.

- Tóm tắt nội dung chính của tác phẩm: Trong câu chuyện về một bức ảnh nghệ thuật, “Chiếc thuyền ngoài xa” truyền đạt một bài học sâu sắc về cách nhìn nhận con người và cuộc sống: cần có một quan điểm đa chiều, phong phú khi đánh giá con người và thế giới xung quanh. Đồng thời, tác phẩm cũng truyền đạt những quan điểm chính xác về nghệ thuật và mối liên hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống. 
 

15. Bối cảnh sáng tác của tác phẩm Hồn trương Ba, da hàng thịt

- Bối cảnh sáng tác: Đoạn trích “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” được lấy từ cảnh VII và kết thúc của vở kịch, viết từ năm 1981 và công diễn lần đầu vào năm 1984.

- Tóm tắt nội dung chính của tác phẩm: Đoạn trích mô tả cảnh tượng đau lòng của Trương Ba, đối mặt với sự mâu thuẫn giữa tâm hồn cao quý và thân xác hàng thịt, làm nổi bật sự phê phán và những triết lí nhân văn.
 

16. Bối cảnh sáng tác của tác phẩm Dọn về làng

Cuộc chiến tranh biên giới kết thúc với chiến thắng rực rỡ, mang lại niềm vui phấn khởi cho toàn bộ nhân dân Việt Nam, đặc biệt là những người dân miền núi. Trong những bài thơ này, Nông Quốc Chấn đã khắc họa những cảm xúc chân thành, sâu sắc và niềm tự hào về sự hy sinh của nhân dân trong cuộc kháng chiến chống Pháp. Đây là một chiến thắng không chỉ là niềm vui của cả nước mà còn là sự giành lại tự do cho những người dân miền núi, từ những áp bức, đàn áp của thực dân Pháp.

""""-END""""---

Ngoài việc sáng tạo nội dung, việc nghiên cứu đề tài cũng đóng vai trò quan trọng, giúp tác giả hiểu sâu hơn về chủ đề và tư tưởng của tác phẩm. Mytour xin giới thiệu đến các bạn bài viết Ý nghĩa của đề tài trong các tác phẩm văn học lớp 12. Chúc các bạn học tốt!